Monday, January 13, 2020

పత్రికలు- బడుగు జీవుల బతుకు చిత్రికలు -కర్లపాలెం హనుమంతరావు-సూర్య దినపత్రిక పరచురణ


 వార్త- ప్రాధాన్యతః
పదిహేడో శతాబ్దానికి పూర్వం  సామ్రాజ్య వ్యవస్థలు వర్ధిల్లే  కాలంలో  అధికార వర్గాలు   జారీచేసే 'బులెటన్' ల తరువాతి రూపం ఫ్రెంచ్ భాషలో పుట్టిన 'new' పదం. దాని బహువచనం  'news' కు నార్త్, ఈస్ట్, వెస్ట్, సౌత్- అనే నాలుగు దిక్కుల నుంచి అందే సమాచారం అని చెప్పుకునే నిర్వచనంలో  చమత్కారమే తప్ప వాస్తవం పాలు తక్కువ.   అనేక భారతీయ భాషలలో
న్యూస్ కు సమానార్థకంగా  వినిపించే  'వార్త' విలువ కనకం మాదిరో కరెన్సీ మాదిరో   వెలగట్ట లేనిది. ఎంత నియంతల వ్యవస్థలోనైనా ఈ 'వార్త'కు ఉండే విలువ తిరుగులేనిది. పాలితుల మనోభావాలను పాలకులకు చేరవేసినట్లే, పాలకుల అంతరంగాల వైనం పాలితుల వరకు చేరవేసే చేవ సత్యకాలం బట్టి ఒక్క 'వార్త'కే సొంతం.  ఛాందసుడని మనం  ఈసడించే భారత కవిత్రయంలోని నన్నయకవి కొన్ని వేల ఏళ్ల కిందటే వార్త ప్రాధాన్యతను  ఒక్క చిన్న ముక్కలో తేల్చేసాడు. 'వార్త యందు జగతి వర్థిల్లుచుండు' అన్న  నన్నయగారి ఆ పద్యపాదం ఈ ఇరవై ఒకటో  శతాబ్దపు ఈ-కాలంలో కూడా ప్రముఖ పత్రికల 'హెడర్స్'  దగ్గర తచ్చాడక తప్పడంలేదు.

వార్త-ఆవశ్యకతః
జగతి ప్రగతి మార్గంలో  సాగాలంటే భూతకాల అనుభవాల ఆధారంగా భద్రమైన భవిత కోసం  సర్వే సర్వత్రా సంభవించే వర్తమాన సమాజాల తీరూ తెన్నూ అన్ని  వర్గాలకు అనుక్షణం  అందుబాటులో ఉండక తప్పదు.   ప్రజాతంత్ర పాలనా వ్యవస్థ సాఫల్యానికి పాలకులు- పాలితులు మధ్య సమవ్యయం అవసరం.  ఇరుపక్షాలకు  మధ్యన  బాధ్యతాయుతమైన ఒక  అనుసంధాన ఉపకరణం క్రియాశీలకంగా పనిచేయడం తప్పనిసరి.   సమాచార లోపం వల్లనే చాలా సందర్భాలలో  సంక్షోభాలు తలెత్తినట్లు ప్రపంచ చరిత్ర చెబుతున్నది.  నిక్కచ్చి సమాచారం అధికారికంగా అసలు మూలాల నుంచి సమయానికి సరైన వారికి అందితే అపోహలకు ఆస్కారం ఉండదు.  సంక్షోభాలు తలెత్తవు. మొలక దశ నుంచే ఆవలి వైపు ఆలోచనలను క్రమ పద్ధతిలో  తెలియచేసే చేవ ఉంటుంది కాబట్టే నేటికీ వార్తకు ప్రపంచంలో ఇంతటి ప్రాముఖ్యం. 

వార్తామధ్యమాల సమర్థతః
సంక్షోభాలు సృష్టించడం,  నివారించడం   సమాచార మాధ్యమాల ప్రత్యేక సామర్థ్యం. చాటు మాటు మాటల కన్నా సూటిగా  ప్రశ్నించే ప్రెస్ (వార్తా మాధ్యమం) ద్వారా  ప్రెస్ చేసి అడిగినప్పుడే సమస్యలకు  సత్వర పరిష్కారాలు లభ్యమయే అవకాశం ఎక్కువ.  వార్తల ప్రభావం అర్థమయే కొద్దీ అందుకే వార్తామాధ్యమాల ప్రాధాన్యత అన్ని వ్యవస్థలలో క్రమంగా పెరుగుతూ వస్తున్నది. సాంకేతిక నైపుణ్యాల పుణ్యమా అని సమాచార రంగంలో ఈరోజు దృశ్యశ్రవణ విభాగాలు వీరంగం వేస్తున్నాయి!    సర్వే సర్వత్రా సంభవించే సంఘటనలను కంటి రెప్ప పాటులో అవి అరచేతిలో పెట్టేస్తున్నాయి. అయినా సమాచార స్రవంతిని ఓ ధర్మ క్ర్రతువులా  భావించి ఆరంభించిన తొలినాటి యాజుల పాత్ర  ఈ నాటికీ కొంతలో కొంతైనా పోషిస్తున్నవి వార్తాపత్రికలే!

వార్తాపత్రికలు- విశిష్టతః
అక్షర రూపంలో కట్టెదుట కనిపించే వార్తకు ఉండే విశ్వసనీయతపవిత్రత సాటి లేనివి. చదువు సంధ్యలు లేకున్నా పవిత్ర గ్రంథాల  సామాన్యుడికుండే భక్తివిశ్వాసాలే అందుకు ఉదాహరణ. అచ్చు అక్షరం పట్ల  మనిషి చూపించే అపార విశ్వాసమే ఫ్రెంచ్బ్రిటన్ ల వంటి జాతీయ ప్రభుత్వాల చేత తొలినాళ్లల్లో అధికారిక బులెటన్ లుగెజిట్ లు అచ్చులో రావడానికి   కారణమయింది.  కొత్తగా ఎన్ని ప్రసార ప్రకియలకు రోజూ ఆవిష్కరణలు జరుగుతున్నా అచ్చులో కనిపించే వార్తాపత్రికలకు ఉన్న ఆ  ఆదరణ చెక్కుచెదరలేదు.. నిన్న మొన్నటి వరకు.    విషయం కాక వినోదమే ప్రధానమనే కోణంలో ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా ప్రెజెంట్ అయే వార్తల్లో సత్యాసత్యాల నిర్ధారణ జగం మిధ్యపలాయనం మిధ్య సామెత! మార్ఫింగులుఎడిటింగులు వంటి  యాప్స్ సామాన్యుడు సైతం సులభంగా వాడే సౌలభ్యాలు  పెచ్చు మీరి ప్రధాన మంత్రిప్రతిపక్ష అదినేత.. ఒకే పబ్బులో కలసి  కేరింతలు కొట్టేస్తున్నట్లు నమ్మించే  వీడియోలు సైతం  సామాజిక మాధ్యమాలలో వైరల్ చేసేయడం సులువవుతున్న వాతావరణం! అంతర్జాలంలో తాజా  వార్త వంకతో తయారయ్యే సంచలన వార్త వాస్తవానికి ఏ దశాబ్దం కిందటి లైబ్రరీ షాటో.. ఫోరెన్సిక్ లేబ్  తప్ప తేలే వ్యవహారంలా లేదిప్పుడు.  ఎన్నేసి రకాలుగా అన్ని వైపుల నుంచి వార్తా మాధ్యమాలు విచిత్రమైన భంగిమలలో  ప్రసారాలు గుప్పిస్తున్నా   ఇప్పటికీ జనం చివరగా చూసి నిజమని నిర్ధారించుకుంటున్నది మాత్రం   వార్తాపత్రికలో  కనిపించినప్పుడే!  ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా ఆవిష్కరణ తొలి దశలో  కొంత తడబడ్డ మాట నిజమే కానీ  తమవైన ప్రత్యేక బలాల పునః సమీకరణ వల్ల  వార్తా పత్రికలు   తిరిగి పుంజుకున్నాయి.  సర్క్యులేషన్ పరంగా కొంత బలిమి  తగ్గినా మేలిమి వార్తకు ఈనాడూ వార్తాపత్రికలే కేరాఫ్ అడ్రస్!

వార్తాపత్రికలు- లక్ష్యం..నేపథ్యం
వార్తాపత్రికల ఆరంభ దశలో 'గెజిట్ మీద 'మాది ఒక రాజకీయవ్యాపార పత్రిక. అన్ని రాజకీయ పార్టీలకు స్థానం ఉంటుంది. కాని ఏ రాజకీయ పార్టీకి లోబడి ఉండదుఅన్న అర్థం వచ్చే మోటో ఒకటి కనిపించేది.  ఆ తొలి నాటి  లక్ష్యంలో ఇప్పుడు గణనీయమైన మార్పు కనిపిస్తున్న మాట కాదనలేం.  సమాచార మాధ్యమంగా వార్తాపత్రికలు  అత్యున్నత ప్రమాణాలు పాటించేలా పర్యవేక్షించే లక్ష్యంతో  1966 లో 'ప్రెస్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియాఆవిర్భవించింది.  నేషనల్‌ ప్రెస్‌ డే (జాతీయ పత్రికా దినోత్సవం) గా స్మరించుకునే  నవంబర్ 16 నాడైనా పత్రికలు తమ పాత్రపై  పునస్సమీక్షలు జరుపుకోడం మేలు. ఏ కొసన ఏం జరిగినా ప్రపంచానికంతటికీ వాస్తవాలు మాత్రమే తెలిసేలా  క్షేత్రస్థాయి పరిస్థితులు యధాతధంగా ప్రచురించడం  చాలా వార్తాపత్రికలకు ప్రధాన ధ్యేయం.  రెండు దశాబ్దాల కిందటి వరకు విభిన్న వర్గాలు నమ్మదగ్గ   అత్యుత్తమ అనుసంధాన పాత్ర   వార్తాపత్రికలదే. జాతి హితం దృష్ట్యా  చేసే సమయానుకూలమైన   మేల్కొల్పులుహెచ్చరికల నుండి,  హక్కులుబాధ్యతల పట్ల  సమూహాలను అప్రమత్తం  చేసే వరకు..   సమ సమ్మాన  సమాజ  నిర్మాణ సౌధానికి  అవసరమయే కార్యకలాపాలన్నింటికి  బహిరంగ వేదికలుగా చొరవ చూపించేవి వార్తాపత్రికలే.   న్యాయంచట్టంశాంతి భద్రతల సంరక్షణ అనే మూడు మూల స్తంభాలతో పాటు ప్రజాస్వామ్య సౌధ పటిష్టత కోసం నాలుగో  స్తంభంగా 'ప్రెస్గుర్తింపు పొందటానికి అదే కారణం.   ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా ఆవిష్కరణ తొలి దశలో  ఆ 'ఫోర్త్ ఎస్టేట్ కొంత తడబడ్డప్పటికీ   తమవైన ప్రత్యేక బలాల పునః సమీకరణ వల్ల  పూర్వ ప్రభావంతో   తిరిగి పుంజుకున్నాయి.   సర్క్యులేషన్ పరంగా కొంత బలిమి  తగ్గినా మేలిమి వార్తకు ఇప్పటికీ వార్తాపత్రికలే కేరాఫ్ అడ్రస్!  వట్టి కాగితాల బొత్తే అయితే వార్తాపత్రికలు ఈ దేశంలో  ఇన్ని శతాబ్దాల  పాటు ఎన్నో ఆటుపోటులను తట్టుకుని  నిలబడి ఉండేవే కాదు.   అక్షరాస్యత,  ఇంగ్లీషు జ్ఞానం పరిమితంగా ఉన్న కాలంలోనూ   గొప్ప గుర్తింపు పొందడం వార్తాపత్రిక వ్యవస్థ విశిష్టత. స్వాతంత్ర్య  భావజాల ప్రచారాల నిమిత్తం 1851 లో దాదాభాయ్ నౌరోజి  రాజకీయ పత్రిక  ప్రారంభించినదాది    వార్తాపత్రికల  ప్రచురణ వివిధ లక్ష్య సాధనలార్థం పాశుపతాస్త్రాలకు మించి ఉపయోగిస్తున్నాయీ దేశంలో.
పత్రికల ప్రభావం   గుర్తెరగబట్టే స్వాతంత్ర్య పోరాటపు తొలి నాళ్లల్లో   అటు   ప్రాంతీయ భాషల్లోనూఇటు ఇంగ్లీషు భాషలోనూ వార్తాపత్రికలు పోటెత్తింది.  సంస్కరణల కాలంలోసంక్షోభాల సమయంలోసామాజిక పరంగా మార్పు సంభవించే ఏ సంధి కాలంలో అయినా పత్రికలు పో్షించే పాత్ర నిస్సందేహంగా అమోఘమైనది. సామాజిక సంస్కరణల నిమిత్తం రాజా  రామ్మోహన్  రాయ్ వంటి విద్యావంతులు ఎందరో ప్రజాభిప్రాయం మలిచే  అచ్చుపత్రికలనే ప్రధానంగా నమ్ముకొన్నది. 

తెలుగులో వార్తాపత్రికలుః
తెలుగు వరకు.. తొలి పత్రిక  మత భావజాల  విస్తరణ నిమిత్తం క్రైస్తవులు 1835లో బళ్ళారి కేంద్రంగా  వెలువరించిన  సత్యదూత. కాకినాడ నుంచి కెనడియన్ బాప్టిస్టు మిషన్ ప్రచురించిన 'రావిమత పత్రికలో సామాజిక  వార్తలూ  కనిపించడం విశేషం.   భాషా ఉద్యమాలు ఉధృతంగా సాగిన దశలో విశ్వనాధ వంటి ఉద్దండులూ 'జనతాతరహా పత్రికలు నడపక తప్పింది కాదు.  కందుకూరి వీరేశలింగంగారు  'వివేకవర్ధనినడిపితే..   కొక్కండ పంతులుగారు  'ఆంధ్ర భాషా సంజీవిని'  పత్రికతో పోటీ పడ్డ రోజులున్నాయి. జాతీయ కాంగ్రెస్ సిద్ధాంతాల సమర్థన నిమిత్తం ఎ.పి. పార్థసారధి  పత్రిక  ప్రారంబించిన బాటలోనే కాశీనాధుని నాగేశ్వర్రావు పంతులుగారు    1908లో గాంధీజీ మార్క్ జీవన విలువలను ప్రమోట్ చేస్తో ఆంధ్రపత్రిక స్థాపించారు.   'భారతిఅనే సాహిత్య పాత్రికనూ స్థాపించి దశాబ్దాల పాటు  ఆ రెండింటినీ నిర్విఘ్నంగా నిబద్ధతతో నిర్వహించారు. ఆ పత్రికకు దీటైన మరో వార్తాపత్రిక .. ఇండియన్ ఎక్స్ ప్రెస్ సంస్థల ఆధ్వర్యాన ఖాసా సుబ్బారావు నిర్వహణలో నార్లవెంకటేశ్వర్రావు సంపాదకులుగా 1938లో స్థాపించిన 'ఆంధ్రప్రభ'.  

వార్తాపత్రికలు- సామాజిక బాధ్యతః
ప్రత్రికలతో ప్రయోజనం ఎంతో   ప్రమాదమూ అంతకు మించి. ప్రజాభిష్టానికి వ్యతిరేకంగా సాగే ప్రభుత్వాలకు  గిట్టని వార్తా పత్రికలపై  ఉక్కుపాదం మోపాలన్నంత కసి సహజం. ఇందిరా గాంధి అత్యయిక పరిస్థితి ఇందుకో ఉదాహరణ. కానీ  ప్రజల పక్షాన మాత్రమే  నిలబడాలని భావించే పత్రికలు ఏనాడూ   నిర్బంధాలకూ తలొగ్గిన దాఖలాలు లేవు!   తెల్లదొరల   సెన్సార్ (1878) నిబంధనల మధ్యనే  ఎఫ్.సి.మెహతా  కైసర్-ఎ-హింద్ (1882)పత్రికను ప్రారంభించిన స్వేచ్ఛాప్రియుల దేశమిది! స్వాతంత్ర్యానికి ముందు  ప్రభావశీలంగా పనిచేసిన బ్రిటిష్ వారి పది పన్నెండు ఆంగ్ల దినపత్రికల మధ్యనా    చెన్నపట్నం -ది హిందూముంబై-ఇండియన్‌ ఎక్ష్ప్ ప్రెస్దిల్లీ- హిందుస్తాన్‌ టైమ్స్కలకత్తా -అమృత బజార్ ఉత్తర భారతం- నేషనల్ హెరాల్డ్మధ్య భారతం- హితవాద  వంటి పత్రికలు కొన్ని గొప్ప జాతీయభావజాలంతో జాతి ఏకీకరణ  కోసం  ఉడుతా భక్తి సేవించినవే.  దాదాపు అవే లక్ష్యాలతో ప్రజాహితం దృష్ట్యా  మారిన కాలానికి అనుగుణంగా నేటికీ క్రియాశీలకంగా పనిచేస్తున్నాయి ఆ పత్రికలన్నీ. కనకనే కాలానికి ఎదురు నిలిచి తమ ఉనికి నిలుపుకుంటున్నాయి! 

సమాజిక విభజన- వార్తాపత్రికల ఎదురీతః
విశ్వవ్యాప్తంగా దాదాపు అన్ని దేశాలలో ఏదో ఒక రూపంలో సామాజిక విభజన తప్పడంలేదు. ఆఫ్రికాలో తెగల ఆధారంగాయూరప్‌లో జాతుల ఆధారంగా  అయితే భారతీయ సమాజంలో కులాల ఆధారంగా! సమాజం ఖండ ఖండలుగా విడివడే ప్రక్రియలో  సామాజిక స్థిరీకరణ మిషతో ఉన్నత వర్ణాలవారే అన్ని రకాలుగా  ఆధిపత్యాలను గుప్పెట బిగించారు.     ఆధునిక యుగం ప్రసాదించిన స్వేచ్ఛజ్ఞానాల పుణ్యమా అని యుగాల బట్టి అధికార పంపకాలలో సాగుతున్న ఈ అసమన్యాయం అణగారిన  వర్గాలవారి ఇంగితానికి ఇప్పుడిప్పుడే రావడం! బ్రహ్మణాధిపత్యంఅగ్రకులాల  దోపిడికులాలు ప్రాతిపదికగా లేని జనాభా లెక్కలుదోషపూరితమైన కుల చరిత్రల రచనసామాజికఆర్థిక అసమానతలు.. వెరసి 
 వెనుకబడిన కులాల  ఆత్మగౌరవ ఉద్యమాల (Self Respect movement) కు కారణాలవుతున్నాయి.

ఆత్మగౌరవ ఉద్యమాలుః
19వ శతాబ్దం చివరి భాగంలో దక్షిణపశ్చిమ భారతంలో  అగ్రకులాల వ్యతిరేక ఉద్యమాలు అనేకం పురుడుపోసుకున్నాయి. ఇరవయ్యో శతాబ్దపు తొలి దశకం నాటికి శైశవ అవస్థలు దాటి  అవే  కుల సంఘాలుసంస్థలుగా పుంజుకున్నాయి.    పరిణతి గడించే క్రమంలో ఆ  సంఘాలుసంస్థలే నిమ్న,  వెనుకబడిన తరగతుల ఆత్మసమ్మానానికి ప్రతీకలుగా గుర్తింపుపొందింది. బడుగుల  బతుకుల్లో కొంత మేలైన మార్పు సాధించినా    జనాభా దామాషాలో రాజకీయ అధికారం చేజిక్కించుకున్నప్పుడే  సంపూర్ణ న్యాయం జరిగినట్లుగా  అణగారిన వర్గాలిప్పుడు భావించేది. జనాభా దామాషాలో ఎక్కువగా ఉన్న ఎజువా కులం కేరళ హిందూ సవర్ణుల చేత వెలికి గురయింది వ శతాబ్దిలో! అదే కులంలో పుట్టిన నారాయణ గురు  అణగారిన వర్గాల అభ్యున్నతికి ముందుగా  వారి దృక్పథంలో మార్పు రావలసిన అగత్యం గుర్తించి  1903లో శ్రీ నారాయణ ధర్మపరిపాలన సంస్థను (SNDP) సంస్థను స్థాపించారు. అణగారిన వర్గాలకు వేదాలుశాస్ర్తాలు బోధించి  శిక్షణ ఇవ్వడం అపూర్వం. కులమతభాషా భేదాలువంటి అనేక  మానవ కల్పిత  సాంఘిక వ్యత్యాసాల పట్ల సదవగాహన కల్పిస్తూనే
ఏకోపాసన పట్ల నారాయణ గురు  సంస్థ సాగించిన ఉద్యమాలతో కేరళలో వెనుకబడిననిమ్న కులాల సామాజిక జీవనంలో విశేషమైన మార్పులొచ్చాయి.
సామాజిక విప్లవవాది రామస్వామి నాయకర్ (పెరియార్) అణగారిన వర్గాల  ఆత్మ విశ్వాస పునరుద్ధరణే  లక్ష్యంగా ఆరంభించిన ఆత్మగౌరవ ఉద్యమం..  సంఘ సంస్కరణల దిశగా సాగి ఆఖరుకి రాజకీయా పోరాటాల రూపం తీసుకున్నది. ఆత్మగౌరవ భావజాల ప్రచారం నిమిత్తం కుడి అరసు అనే వారపత్రిక ఆరంభించి ఆ దిశగా ఎందరికో ఆదర్శనీయుడయింది పెరియారే! దేవాలయ ప్రవేశాలుదైవజ్ఞుల ప్రమేయం లేని కళ్యాణాలుపూజా విగ్రహాల నిషేధాలు వంటి వైదిక ప్రాముఖ్యత లేని సంప్రదాయాల ఆచరణకు వ్యతిరేకంగా మనుస్మృతిని తగలబెట్టడం వంటు  నిరసన రూపాలకు శ్రీకారం చుట్టింది ఈ ఆత్మగౌరవ ఉద్యమం.  దైవకార్యాల పౌరోహిత్యంఉమ్మడి నీటి వనరుల వినియోగం వంటి  నిత్య జీవితావసరాలలో బ్రాహ్మణేతరులకూ భాగస్వామ్యం కల్పించడం వంటి ఆత్మగౌరవ సాధన మార్గాలు పెరియార్ తొలినాటి జస్టిస్ పార్టీ నుంచి ప్రేరణ పొందినవి.  జాతీయ అనుసంధాన భాష మిషతో ఆర్య సంస్కృతికి అచ్చమైన ప్రచార మాధ్యమంగా భావించే హిందీని వ్యతిరేకించడం నుంచి  ప్రత్యేక ద్రవిడస్థాన్ కోసం పోరాటం చేసే వరకు తమిళనాట  ద్రవిడ కజగమ్ (డి.కె),  ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగమ్ (డి.ఎం.కె),  అణ్ణా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగమ్ వంటివి ఎన్నో రాజకీయంగా వెనుకబడిన తరగతుల ఉద్యమం సాఫల్యం కోసం అలుపెరుగని పోరాటాలు చేస్తున్నాయి. తమిళ విల్లాలుముదలియార్లుచెట్టియార్లుతెలుగురెడ్లుకమ్మబలిజ నాయకులు వంటి వెనుకబడిన మధ్య తరగతి కులాలు ఈ ఉద్యమంలో పాల్గొంటున్నాయి.  కల్లుగీత కార్మికులుగాపామరులుగావ్యవసాయ కూలీలుగా జీవించే  అంటరానితనానికి వ్యతిరేకంగా సామాజిక అంతస్తు పెంచుకునే నిమిత్తం విద్య,  సాంఘిక సంక్షేమ కార్యకలాపాలలో ఎక్కువ ప్రభుత్వ నిధుల కెటాయింపుల కోసం నాడార్లు  నాడార్ ఉద్యమం  నడిపించారు.   ఉత్తర తమిళనాడు వెనుకబడిన కులం పత్లీ. షవాన్ల మాదిరిగా 1871 నుంచి తమకు తాము వన్నీయ కుల క్షత్రియులని ప్రకటించుకున్న ఆత్మగౌరవ ఉద్యమం పత్లీల ఉద్యమం.
మహారాష్ట్రలో అణగారినవెనుకబడిననిమ్నకులాల అభ్యున్నతి కోసం 18వ శతాబ్దిలో బ్రాహ్మణ వ్యతిరేక ఉద్యమం  ఉధృతంగా కొనసాగింది. శూద్రులకై సలహాలు,  విద్యావ్యాప్తిహక్కుల స్పృహే లక్ష్యంగా మహాత్మ జోతిరావ్‌ గోవిందరావు ఫూలే స్థాపించిన సత్యశోధక్  సమాజ్‌ కూడా ఆత్మగౌరవ ఉద్యమ చరిత్రలో ప్రధాన ఘట్టమే! కృషీవలులకార్మికుల సమస్యల  నివారణార్థం 1871లో ఫూలే ప్రచురించిన వారపత్రిక ‘దీనబంధు’! సమాజం  నుంచి కోరుకొనే మంచి మార్పు ముందు సొంత ఇంటి నుంచే మొదలుకావాలంటూ..  ఆచరించినిరూపించిన ాఅ ఆదర్శమూర్తి అడుగుజాడల్లో నడిచే అచ్చమైన సామాజిక శాస్త్రవేత్తలు ఇప్పుడున్నది ఎంత మంది?! స్త్రీ విద్య పట్ల అనురాగంబాల్య వివాహాల పట్ల వ్యతిరేకత వట్టి మాటలతోనే ప్రకటించుకోడంతో సరిపెట్టుకోక స్వయంగా 'బాలహత్య ప్రధిబంధక్ గృహను స్థాపించిగర్భిణీ వితంతువులకు   అండగా నిలిచిన సంఘసంస్కర్త ఫూలే!   వేదాలనువిగ్రహారాధనను వ్యతిరేకిస్తూ 1869లో ‘పౌరోహిత్యం యొక్క బండారం’  అనే పుస్తకాన్ని ప్రచురించిన కార్యశీలి ఫూలే మహాత్ముడు. మరో నాలుగేళ్లకు బ్రాహ్మణుల వైఖరిని నిరసిస్తూ ‘గులాంగిరి’ అనే పుస్తకం ప్రచురించారు.


వెనుకబడిన కులాలు- ప్రస్తుత పరిస్థితులుః
జనాభాలో అధిక శాతంగా ఉన్నా  వెనుకబడిన కులాలుగా ముద్రబడి భారతీయ హిందూ సామాజిక వ్యవస్థలో నాలుగో స్థానంలోకి నెట్టివేయబడడాన్ని బుద్ధి ఉన్న ఏ సామాజికహితుడైనా ఎట్లా సహించడం ?  ఆర్థిక పరంగా బలంగా ఉండిసమాజం దృష్టిలో  సమ్మాన స్థానంలో ఉన్నా .. వెనుకబడ్డ తరగతులలోకి జొరబడి బలహీన వర్గాల పిసరంత రాజ్యాంగ బద్ధ లాభాలనూ గుంజేసుకోవాలనే దుర్భుద్ధి కొత్తగా కొన్ని అగ్రవర్ణాలలో పుట్టుకొస్తున్నదిప్పుడు.  రాజస్థాన్‌ రాష్ట్ర జాట్లను కేంద్ర వాజపేయి ప్రభుత్వం ఒబిసి జాబితాలో చేర్చడాన్ని ఎట్లా సహించడం?   మహారాష్ట్రలో అన్ని విధాలా బలమైన కులం మరాఠాల కులం.  అదీ ఆందోళన చేసి ఒబిసిల్లోకి చేరిపోతే నిజంగా వెనుకబడ్డ తరగతులవారి వాటా కుచించుకుపోదా?  అన్ని కులాల్లో నిరుపేదలు ఉంటారు. బలహీనులు అందరికీ  ప్రభుత్వ సాయం గత్తర తప్పదు. కాని భారత సమాజాన్ని సహస్రాబ్దాలుగా పట్టిపీడిస్తున్న  కుల వ్యవస్థ  కారణంగా   ఏర్పడ్డ  అణగారిన వర్గాలవారి హక్కుల నేపథ్యం వేరు.  విద్యాఉద్యోగాలకు దూరమయిన ఈ బడుగుల కోసం  బాబాసాహెబ్‌ అంబేద్కర్‌ వాస్తవంగా వెనుకబడిన కులాల ఆధారంగా ఏర్పాటు చేసినది రిజర్వేషన్ వ్యవస్థ. ఈ ప్రత్యేక సదుపాయాలలో కూడా అభివృద్ధి చెందిన జాతులు వాటా కోరడమే అభ్యంతరకరం. గుజరాత్‌లో తాజాగా పటేల్‌ కులస్థులు తమ కులాన్ని ఓబిసి కేటగిరీలో చేర్చాలంటూ సాగించే హింసాత్మక ఆందోళనపట్ల సంయమనం ఎట్లా?   హిందూ మితవాదులు  పటేళ్ల ఆందోళనపై చేసే అనుకూల వ్యాఖ్యలు  రిజర్వేషన్ వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా పోగయ్యే ప్రమాదాలను సూచిస్తునాయి.   ఉదారవాద ఆర్ధిక విధానాల అమలు వల్ల ప్రభుత్వ రంగ ఉద్యోగాలుఉపాధులు పెరుగుతాయని బుకాయించాయి బడా వ్యాపార వర్గాలు.  అందుకు విరుద్ధంగా  తగ్గుతున్న ఈ అవకాశాల్లో 'ఎవరికి.. ఎంతఅన్న తంపులు పెట్టి   ప్రజల అసంతృప్తిని ప్రణాళికాబద్ధంగా వెనుకబడిన వర్గాల వైపుకి మళ్లించే  కుట్ర ప్రస్తుతం నడుస్తున్నది. 'అందరికీ విద్య- అందరికీ ఉపాధిఅన్న ప్రధాన లక్ష్యంతో ముందుకు సాగే రిజర్వేషన్ ప్రక్ర్రియ పైన కొందరికి కొత్తగా  సందేహాలు తలెత్తే పరిస్థితులు నిత్యం జరుగుతున్నాయిప్పుడు. ఈ నేపథ్యంలో ప్రజాహితం ఏకమొత్తంగా అభిలషించే ప్రజాస్వామ్యవర్గాలనూ కలుపుకుపోయే అవసరం ఆత్మగౌరవ ఉద్యమం గుర్తించాలి. 

బచుగుల కోసమే వార్తాపత్రికలుః
బడుగు బలహీన వర్గాలు తమ ఉనికిని నిలుపుకునేందుకు వివిధ మార్గలను అన్వేషిస్తున్న సందర్భం ఇది. అందులో ఒక ప్రధానమైన కార్యాచరణ   బడుగుల గొంతుక వినిపించే నిమిత్తం  పత్రికల నిర్వహణ. విస్తృతమైన సమాజంలో పరిమిత లక్ష్యాల నిమిత్తం  మితమైన వనరుల సాయంతో  చిన్న పత్రికలు మనుగుడ సాగించడం  కొండకు ఎదురు దేకడం మించి కష్టం. కార్మికపేదమధ్య తరగతులు తమ జీవిక నిలిపే  సంజీవనిగా   బడుగుల కోసం నడిచే పత్రికలు  నిర్వహించబడాలి. ప్రజల భాగస్వామ్యం అభిలషించే ఉద్దేశం ఉంటే బలహీనవర్గాల పత్రికలోనే  అన్ని వర్గాలకు సంబంధించినవి కొన్నైనా విలువలతో కూడిన కథనాలు ప్రచురించడం అవసరం!    

సూర్య దినపత్రిక సామాజిక సాహసం
బడుగుబలహీన వర్గాల ఆశాజ్యోతిగా ప్రజాశక్తి,  విశాలాంధ్ర,  నవ తెలంగాణా వంటి దినపత్రికలు ఎంతో కాలంగా తెలుగునాట క్రియాశీలకంగా నిస్వార్థమైన సేవలు అందిస్తున్నాయి. మూడు దశాబ్దాలు పై బట్టి  సమాజాన్ని  తమ లక్ష్యాల వైపుకు మళ్లించాలనే మంచి దృక్పధంతో ముందుకు సాగే ఆ తరహా వార్తాపత్రికల సరసన చోటు  కోసం పన్నెండు ఏళ్ల కిందట  2007, అక్టోబర్, 21  బ్రాడ్ షీట్ ఫార్మాట్ లో నూకారపు సూర్యప్రకాష్ రావుగారి సంపాదకత్వంలో 'సూర్యదినపత్రికగా ఉద్యమబాటలో తొలి అడుగువేయడం సాహసమే! కానీ నిస్సందేహంగా అభినందనీయం కూడా!  శ్రీ నారాయణ్ దత్ తివారీ చేతుల మీదుగా ఆరంభమయిన ఈ దినపత్రికకు తెలుగు దినపత్రికలలో మొదటగా ప్రామాణికమైన  యూనీకోడ్ లో    వెలువడ్డ  అంతర్జాల పత్రిక అనే రికార్డ్ ఉంది.  ఈ పత్రికజాలస్థలి సమాచారానికి 2010 సెప్టెంబరు, నుండి శాశ్వత లింకులు ఉండడం మరో అరుదైన విశేషం.   పక్షపాతం లేకుండా సమాచారం అందించే పత్రికల అవసరం ప్రస్తుత వ్యాపార సంస్కృతిలో ఎంతో అవసరం.  బలహీన వర్గాల   గొంతుకకు ఈ తరహా చిన్నపత్రికలే  అండ.  అభివృద్ధి అంతా ఒకే చోటకొన్ని వర్గాల వద్దనే పోగుపడడం మిగిలిన ప్రాంతాలువర్గాలు నిర్లక్ష్యానికి గురయేందుకు కారణం. సమాజం పట్ల నిబద్ధతబడుగు వర్గాల హక్కుల పట్ల  బాధ్యతల ప్రమాణంగా మాత్రమే చిన్నపత్రికలకు ఆదరాభిమానాలు.  పాలక వర్గాలు అనుసరించే ప్రజావ్యతిరేక విధానాలను నిర్భయంగా ఎప్పటికప్పుడు  వెలుగులోకి తెచ్చే సత్తా ఉన్నప్పుడే చిన్నపత్రికలకు పెద్ద అభిమానవర్గం లభ్యమయేది. ఎన్ని ఒడుదుడుకులు ఎదురైనా సిబ్బంది  యాజమాన్యం సహకారంతో   పత్రికను సంరక్షించుకొంటూ దినదిన ప్రవర్థమానవుతున్న సూర్య దినపత్రికకు పదమూడో జన్మదిన సందర్భగా హృదయపూర్వక అభినందనలు! బడుగు జనుల వ్యతిరేఖ విధనాల పట్ల ఆకర్షణ అధికమయే  నేటి కాలంలో అసలైన బలహీన ప్రజల పక్షాన నిలబడి నిర్భీతితో గళమెత్తి నినదించే మరెన్నో పత్రికలకు సూర్య దినదినాభివృద్ధి  ప్రేరణ కావాలని మనసారా ఆకాంక్ష
పత్రికలు- బడుగు జీవుల బతుకు చిత్రికలు
-కర్లపాలెం హనుమంతరావు
(సూర్య దినోత్సవ  సందర్భంగా రాసిన వ్యాసం)





Saturday, January 11, 2020

సంక్రాంతి సౌరభాలు- సూర్య దినపత్రిక- 'సరదాకే’ ఆదివారం శీర్షిక - కర్లపాలెం హనుమంతరావు



                                      పండుగ పేరు చెవిన పడితేనే చాలు మనసులో అదో వింత వెలుగు. రసానుభూతిని పెంచే ప్రతీ సందర్భమూ నిజానికి ఓ పండుగే! సాంప్రదాయకంగా జరుపుకునే పండుగల ఆనందం అందుకు అదనం. దేశమంతటా ఏదో ఓ సందర్భంలో వేరే వేరే పేర్లతో అయినా సరే వైవిధ్యభరితంగా జరుపుకొనే వ్యవసాయ సంబరాలలో సంక్రాంతిది మొదటి స్థానం. తెలుగువారికి అదనంగా ఇది పెద్దల నుంచి పశువుల దాకా అందరినీ  స్మరించుకొనే పెద్దపండుగ కూడా!
పుష్యమాసం ఆరంభంలో సూర్యుడు మకర రాశిలో ప్రవేశించే  శుభసందర్భాన్ని ధనుర్మాస ప్రారంభంలోనే  'నెల పట్టండహో!' అంటో దండోరా వేసుకుంటూ వచ్చే పెనుపండువు(శ్రీనాథుడి ప్రయోగం) సంక్రాంతి పండుగ.
తొలి జాము చలిని సైతం లెక్కచేయకుండా ముగ్గుబుట్టలతో ముంగిళ్ల ముందు  ముద్దుబొమ్మలు రంగవల్లుల రంగంలోకి దిగిపోయేది ఈ నెలలోనే! ముగ్గంటే ముగ్గు కాదు. చుక్కంటే చుక్కా కాదు. ఖగోళశాస్త్ర గ్రహాల సంచార రహస్యాలను ఇంటి ముంగిళ్ల ముందు ముదిముత్తైదువులకు మల్లే ఈడొచ్చిన ఆడపిల్లలు పరిచి మరీ ప్రదర్శించే బ్లూ-ప్రింట్లు! క్రిమి సంహారక గుణాలు ప్రకృతిపరంగా సిద్ధించిన గోమయం(ఆవుపేడ)తో కలాపులు ల్లి, చీమల్లాంటి చిట్టి పొట్టి జీవాలకు పెట్టే గోరుముద్దలకు మల్లే బియ్యప్పిండితో కళలుట్టి పడేలా కోలాలు  తీర్చిదిద్దుతారు కోమలాంగులు. గుమ్మడి, గన్నేరు, చామంతి వంటి పూబంతులకు తోడు పసుపూ కుంకుమలద్ది అలంకరించిన గొబ్బిదేవతల చుట్టూతా చేతులు తట్టుకుంటూ సాయం సంధ్యల్లో 'సుబ్బీ గొబ్బెమ్మా! శుభమూ నీయవే! మొగలి పూవంటి మొగుడు నీయమే'  అంటూ అరవిరసిన మందారాల వంటి చేతులతో గొబ్బి తట్టే దృశ్యాలు.. అబ్బబ్బ! అబ్బాయిలకే కాదు.. అబ్బాయితనం గడచిపోయిన ముదుసళ్లక్కూడా చూసేందుకు వెయ్యి కళ్లున్నా చాలేవి కావు.
'కోడితో మేలుకొని, తానమాడొ, నుదుట/
దిరుమణియు, తిరుచూర్ణము తీర్చిదిద్ది/
యొక్క కేలను దంబఱ నొక్కకేల/
జిఱుతలం బూని వీధు వీధుల దిరిగి/
'రంగ రంగా'యటంచు ' గోవిందనామాలు కొట్టే సాతాని జియ్యరు సాక్షాత్ శ్రీహరి అవతారాన్ని కళ్లకు కట్టిస్తాడు! అతగాని శిరం మీద కొలువైన కూష్మాండ(గుమ్మడి కాయ ఆకారంలో ఉండే) పాత్ర భూమాత సంక్రాంతి పర్వదిన అవతారం! చిన్నారి చిట్టి చిట్టిగుప్పెట నిండా భిక్ష పట్టించి అక్షయపాత్రలోని అన్నపూర్ణాదేవిని సేవించుకోడం ఏ గోవర్థన గిరిధారినీ ఉద్ధరించడంగా అనుకోరాదుట. బువ్వ పెట్టే భూదేవి అవ్వ నోటికి వ్వంత కబళం అందించి  కృతజ్ఞత తెలుపుకునే భారతీయుల సత్సంప్రదాయమదని పెద్దల మాట! పట్టుశాలువతో మహాపండితుడికి మల్లే సన్నాయి బృందాన్ని వెంటేసుకొని గడపగడపా తడుముతూ ఈ అయ్యగారికి ఓ దండం, ఆ అమ్మగారికి ఓ దండం అడగకుండానే తడవతడవకీ తలాడించుకు పెట్టే గంగిరెద్దుదీ ఏ సరదా ఆట కాదుట! సాక్షాత్తూ ఆ గంగాధరుడి పండుగ సంబరాల  పర్యాటనట. పాడిపంటలకు అత్యవసరమైనవి జలధాన్యాలు. ఆ రెండింటినీ తలలపై మోసుకుంటూ శివకేశవులు నేల మీద పండుగ నెలరోజులూ తిరగాడుతున్నారు కాబట్టే తిండిగింజలకు ఏ మాత్రం లోటు లేకుండా లోకమిలా చల్లంగా సాగిపోతోందని పెద్దల కాలం నుంచి వస్తున్న ప్రగాఢ విశ్వాసం.
సకాలంలో నాట్లు పడి, పంట పుష్కలంగా దిగబడి, క్షేమంగా ధాన్య సంపద ఇంటి గాదెల్లోకి చేరిన శుభసందర్భంలోనే పౌష్య సంక్రాంతిలక్ష్మి శుభాగమనం గమనార్హం. ధాన్యాగారంలా కర్షకుడి గుండె కూడా నిండుగా నిర్మలంగా ఉంటుందీ పండుగ నెలరోజులు! ఏడాది పొడుగూతా పడిన సాగుకష్టానికి తగిన ఫలితం దక్కిందన్న సంతృప్తి పదిమందితో కలసి పంచుకుంటే పదింతలవుతుందనుకునే  మంచి బుద్ధి మొదటి నుంచి ఈ భూమినే నమ్ముకున్న అన్నదాతది. ఆ సంతృప్తి సంబరాల రూపమే శుభ సంక్రాంతి!
సంక్రాంతి అంటే  ఆటవిడుపు కూడా. ఏ మూల చూసినా పల్లెపట్టుల వైపు కోడి పందేలు, కోడె దూడల పరుగు పందేలు, చిన్నపిల్లల గాలిపటాల  మధ్య పోటా పోటీలు  సాగు విరామసమయంలో పల్లెలు సేదతీరే విధానాలు మనోహరాలు.
'అంబ పలుకు జగదంబా పలుకు/
కంబుకంఠి  ఓ కాళీ పలుకు/
కంచిలోని ఓ కామాక్షీ పలుకు' అంటూ ముక్కోటి దేవతల మధుర వాక్కులను తన డుబుడుక్క శబ్దంలో వినిపించే బుడబుక్కలవాడి నుండి- విశ్వశంభుడిని తన కాశీచెంబులోనికి కుదించి కాణీ ఆశించకుండానే ఆశీర్వాదాలు అందించే పురోహితుల దాకా ఈ పండుగ నెలరోజులూ ఏ మారుపల్లెలో విన్నా విష్ణ్వాలయ ధ్వజస్తంభం  నుంచి వినిపించే జయ జయ విజయధ్వానాలే! నిజానికి ఇవన్నీ శ్రామిక కృషీజన విజయాలకు వైజయంతీ గానాలని అంటారు కరుణశ్రీ ‘సస్య సంక్రాంతి’లో. ముందు చావిళ్ల నుంచి గొడ్ల చావిళ్ల దాకా  ఒక్క గజమైనా వదలక గోడలకు  వెల్లవేయించిన ఇళ్లు మహేంద్రైరావతాలని మించి మురిపిస్తుంటాయి గదా! కవి భావన ఎంత కమనీయంగా ఉందో!
హాని కలిగించే క్రిమికీటకాదుల సంహారానికని పరగడుపునే రగిలించే చలిమంటలు సంక్రాంతి పండుగ సంబరాల తొలి ఘట్టం. ఏడాది పొడుగునా ఇంటి నలుమూలలా పేరుకున్న చెత్తా చెదారమంతా చలిమంటల పరశురాముడికి పసందైన పండుగ  విందు. కొత్త ఏడు గడపలోకి కుడిపాదం మోపి ముందుగా ప్రవేశించే ముగ్ధ పౌష్య సంక్రాతి. ఆ లక్ష్మికి పట్టే దివ్యమంగళ హారతులు ఇంటి ముంగిటిలో రగిలే చలిమంటలని మరో కవి భావన.
తూర్పున తెలతెలవారుతుండగానే అభ్యంగన స్నానమాచరించి, నూత్న వస్త్రాలతో కొత్తకుండలో కొత్తబియ్యం, కొత్తబెల్లం, పాలు, నేయి కలగలిపి వండిన మధురాన్న ప్రసాదం ప్రత్యక్షనారాయణుడికి నివేదించి, ఆనక ఆరగించడంతో పండుగ సంబరాలు పంచుకోడం ఆరంభమయినట్లే! భోగినాటి సాయం సంద్యవేళల్లో బాలభగవంతులకు ఇరుగు పొరుగు పేరంట్రాండ్ల సాక్షిగా రేగుపళ్లతో చేసే అభిషేకోత్సవం  మరో ముచ్చట. ఆంధ్రాప్రాంతాలలో స్త్రీలు తమ సృజనాత్మకనంతా రగంరించి తీర్చి దిద్దే బొమ్మల కొలువులు మరో అద్భుత  కోలాహల ప్రదర్శన. సీతారాముఅ కళ్యాణాన్ని ఆశీర్వదిస్తూ ఎదురుగా రావణబ్రహ్మ, రాధాకృష్ణుల సరాగాలాను ఆస్వాదిస్తూ వెనకనే సత్యభామ! సహజ వైరాలన్నీ పక్కన పెట్టి ఒకే వరుసలో బారులు తీరిన పులీ-మేకా, పామూ-ముంగిసా.. సహజీవన సౌందర్యానుభూతులను చాటి చెపుతుంటాయ్ బొమ్మల కొలవుల్లో. మనుషులూ దేవుడు చేసిన బొమ్మలే కదా! ఆ మర్మం మరుగున పడినందునే మనిషి మనిషికీ మధ్యన ఇన్ని మద మాత్సర్యాల పొరలు! మాకులా కలసి మెలసి ఉంటేనే కలదు సుమా కలకాలం సుఖశాంతులు’ అంటూ నోరులేని బొమ్మలు  సందేశమందిస్తున్నా.. బుద్ధి కలిగిన మనుషలం మనమే ఎందుకో అర్థం చేసుకోం!
దేహం. కుటుంబం, సంస్కారం. సంస్కృతి, ఆస్తీ, అంతస్తూ .. అన్ని సంపదలూ కోరక మునుపే వారసర్వంగా ఇచ్చిపోయిన పెద్దలను స్మరించుకునే అవకాశం పండుగ రెండోరోజు. ఎక్కడెక్కడో రెక్కల కష్టం మీద రోజులు వెళ్లబుచ్చే కుటుంబ సభ్యులందరూ సకుటుంబ సపరివార సమేతంగా ఒకే చూరు కింద చేరి సరదాలు, సరసాలు, విందులు, వినోదాలు జరుపుకునే సందర్భం చూసి సంబరపడాలని అంబరం నుంచి పితృదేవతలంతా కిందకు దిగివచ్చే శుభఘడియలుట ఇవి.
'లేగడి పాలలో గ్రాగి మాగిన తీయ తీయ కప్పుర భోగి పాయసంబు/
చవులూరు కరివేప చివురాకులో గుమగుమలాడు పైర వంకాయగూర/
అరుణ కూస్తుంబరీ దళ మైత్రిమై నాల్క త్రుప్పుడుల్చెడు నక్కదోస బజ్జి/
కొత్త బెల్లపు దోడికోడలై మరిగిన ముదురు గుమ్మడి పండు ముదురు పులుసు/ జిడ్డు దేరిన వెన్నెల గడ్డపెరుగు/
గరగరిక చాటు ముంగారు చెఱుకు రసము/
సంతరించితి విందు భోజనము సేయ/
రండు రండ'ని ఇంటిల్లిపాదినీ సంక్రమణ లక్ష్మి విందుకుడుపులకై ఆహ్వానమందిస్తుంటే 'కాదు.. రామ'ని మారాములు చేయడం ఎంత నిగ్రహాత్మారాములకైనా  సాధ్యమయే పనేనా? కాకపోతే తృప్తిగా తిని త్రేన్చే ముందు  మనకింత సంపత్తినిచ్చిపోయిన పితృదేవతలకు తృప్తిగా నువ్వులూ నీళ్లూ కలపిన మంత్రపూర్వక తర్పణాలను సంతృప్తిగా అర్పించుకోడం విధాయకానికే కాదు.. విధి నిర్వహణకు కూడా!
'అత్తవారింట విందులటన్న/ భార్య వాలుజూపు కోవులె గాని. వారు పెట్టు పంచభక్ష్యములనుకొని భ్రాంతి పడవద్ద'ని 'సంక్రాంతి' లో కవితలో పింగళి -కాటూరి వారి సందర్భానుసారంగా సందేశమందిస్తారు. అదనపు కట్న కానుకల కోసం ఇంటి ఇల్లాళ్లను కాల్చుకు తింటున్న ఈ కాలపు కాసు రాకాసి మూకల చెవులకూ కాస్తంత కవుల వాక్కుల్లోని పరమార్థం సోకడం అవసరం. పండగకు వచ్చిన కొత్తదంపతులకు ఉన్నంతలో పెట్టుపోతలు చేసి మనసారా 'వచ్చే సంక్రాంతికి/ గుమ్మడి పండంటి కొడుకును ఎత్తుకోమ'ని అత్తమామలు ఆశీర్వదిస్తే 'కొడుకుపై ప్రేమచే చెడిపోయె కురురాజు/ కొడుకుపై మమతతో కుమిలిపోయెను కైక/ అబ్బాయి వలదండి అమ్మాయి కావలెనండి' అంటూ కరుణశ్రీ  స్వర్ణసంక్రాంతిలోని ఇంటల్లుడు అభిలాషించడం అభినందనీయం. పుట్టింది ఆడబిడ్డనగానే కట్టుకున్న ఇల్లాలిని పుట్టింటనే వదిలెళ్ళిపోయే ప్రబుద్ధులు అందరకూ బుద్ధి చెప్పే సుద్ది కూడా ఇది! దక్షిణాయన కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో నేలకొరిగిన భీష్మపితామహుడు సద్గతుల కోసం ఉత్తరాయన పుణ్యతిథులకుగాను  ఎంతో ఓపికగా అంపశయ్య మీద ప్రాణాలు ఉగ్గబట్టుకుని వేచిచూస్తాడు వ్యాస మహాభారత కథనం ప్రకారం. పితృదేవతలనంతా అదే మార్గంలో స్వర్గధామం చేర్చే  తర్పణాలు అర్పించుకునే గొప్ప కౌటుంబిక సంస్కృతి ప్రపంచం మొత్తంలో ఒక్క భారతీయుల పర్వదిన సంస్కృతులకే సొంతం! బతికుండగానే తల్లిదండ్రులను గొడ్లకొష్టాల పాల్చేసే గొడ్డుమోతు సంతుకు సంతర్పణల్లోని వైశిష్ట్యం అంతుపడితే ఎంత బావుణ్నో! పితృ, మాతామహులు నరకయాతనల నుంచి  విముక్తి పొందే ఆనంద సందర్భం కాబట్టే ఆబాలగోపాలం ఎంతో సంతోషంతో   మకర సంక్రాంతికి మూడో రోజున గాలి పతంగులతో మనసారా కృతజ్ఞతలు తెలుపుకోవడం!
మూడో రోజు పశువుల పండుగ, కనుమ. దుక్కి దున్నడం నుంచి ధాన్యం గాదెల కెక్కించడం దాకా అన్నదాతకు అన్నదమ్ములకు మించి అన్నిందాలా సాయమందించేది పశుజాతే! కొట్టినా తిట్టినా పట్టించుకోదు. గడ్డీ గాదం పెట్టినా కిమ్మనకుండా గొడ్డుచాకిరీ చేసే గొడ్డూగోదాకు ఏడాదికి ఓ రోజైనా ఆటవిడుపు అవసరమే కదా! చేసిన సాయానికి ఘనంగా కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవడమే కనుమ వెనుక ఉన్న మర్మం! పశువులను పరిశుభ్రంగా కడిగి, పసుపు కుంకుమలతో దేవుళ్లకు మల్లే అలంకరించి, కడుపారా గడ్డి, మనసారా కుడితి నైవేద్యాలుగా అర్పిస్తే బసవరాజుల భుక్తాయాసం, గోమాలక్ష్ముల ఆశీర్వాదం, ముందొచ్చే ఆరుగాల సేద్యానికి మేలుచేస్తుందని రైతన్నల భక్తి, విశ్వాసం.
పితృదేవతల ప్రీత్యర్థం వండే గారెలు కాకులు  కడుపారా సేవిస్తే పైనుండే పెద్దల ఆశీస్సులూ తమకందినట్లేనని ఓ భావ భారతీయులకు. కనుమ నాడు కాకైనా కదలదని సామెత. కడుపు సరిపడా ఆహారం కంటి ముందరే కనపడుతుంటే ఏ కాకైనా ఎక్కడెక్కడికో ఎందుకు ఎగిరిపోతుంది? ముక్క లేనిదే పండుగేమిటని పెదవులు విరిచే ఆహారప్రియుల ఆత్మారాముల శాంతి కోసమే నాలుగో రోజు నాటి ముక్కనుమ సంబరం.
కాలం పెనువేగంగా మారుతోంది. పోటీ వినా జీవితమే లేదనుకునే భావన పెరుగున్న కొద్దీ వ్యక్తిగత విరామ సమయమూ కుదింపుకు లోనవుతోంది. కాలాన్ని కాసులతో తూచే కలికాలంలో తీరుబడిగా నెలరోజుల పాటు సంబరాలు జరుపుకుంటూ నష్టానికి సిద్ధపదేదెవరూ? పండుగ మూణ్నాళ్లే బంధు మిత్రులతో సందడిగా గడపేందుకు సామాన్యుడికి గంపెడన్ని కడగండ్లు! చీకాకులు కాస్తింత సేపు పక్కకు తోసేసి పండుగ వంకనైనా పుట్టి పెరిగిన పల్లె వంకలకు తొంగి చూస్తే  ఎంత తెరిపో పట్నవాసులు  తెలుసుకోవడం ఆరోగ్యానికి అవసరం అంటున్నారు వైద్యులు కూడా! ఇన్స్టాంట్ ముగ్గులు, ప్లాస్టిక్ గొబ్బెమ్మలు, డొక్కలు ఎండిన బసవన్నల పక్కన నిలబడి అపస్వరాలతో  వినిపించే దండాల దండకాలు అపార్టుమెంటు దండకారణ్యంలో అందుకునేదే అయ్యవారు?  కిలో రెండొందలు  దాటి బెల్లం పలికే కరువు రోజులు! ఇంటిల్లిపాది పండుగ  పొంగలి ఎంగిలి పడేందుకు ఇంటి మాలక్ష్మి పడే   యాతనను ఏ బరువు రాళ్లు తూచగలవు? పెంట్ హౌస్ టాపుల పైన చేరి పిల్ల సంచు సందడిగా ఎగరేసే గాలిపటాలు ఏ సెల్ టవర్లకో, కరెంట్ తీగలకో తగలకుండా గడిస్తే అదే సగటు కుటుంబానికి పెద్దపండుగ! బతికున్న తల్లిదండ్రులకే  ఇంట ఏ మూల చోటు చూపించాలో తోచని బడుగు సంసారికి తాతల తాతలకూ తిలోదకాలంటే తలకు మించిన క్రతువే! నిన్న మొన్నటి వరకు అన్నిటికీ తానున్నాననన్న పెద్ద మనసు పొరుగింటి అన్నది! పండుగ చక్కిలాలతో సంబరాలు పంచుకొందుకు ఈ పూట తలుపు తడితే 'సకినాలు' తప్ప  నోటికి మరేదీ హితవనిపించవు' అంటూ సకిలించేస్తుండె!గుండె గుండెకూ మధ్య రోజుకో కొత్త కొండను లేపే పాడుకాలం అంతు చూస్తేనే లోకానికి అసలైన పెద్దపండుగ.
సేద్యమంటే ప్రకృతిశకుని మామతో రైతన్నాడక తప్పని మాయదారి జూదం. ఏరువాక  అంటేనే రాబోయే యుద్ధపు రాక. జవాను మాదిరి అరకోలు పట్టుకుని సాగు పోరుకు కిసాను గడప దాటితే ఇల్లాలు కన్నీటి చెరువు చీరె చెరుగులో దాచుకుని ఎదురెళ్లే దారుణ పరిస్థితులిప్పట్టివి.
జీవనదులు ఎన్నున్నా చేవలేని చౌడుల పైనే   ఇంకెత కాలం నాగలి  పోరు? విత్తనాల నుంచి ఎరువుల వరకు అన్నింటా కల్తీ, కరువు. ముద్ద పెట్టే రైతన్న మద్దతు ధరల సాధనకై ముష్టియుద్ధాలకు దిగడమా! ముఖ్యమంత్రులు, ప్రధానులతో ఎన్నికల బరిలో నిలబడి పోరడమా! చేతులారా పెంచిన పంటకు చేజేతులా నిప్పటించడం.. బురద మళ్లలో పొర్లి పండించిన కాయను ధరలేక నడిరోడ్ల మీద కుమ్మరించడం! పొలాలకు గొళ్లేలు బిగించినా పట్టించుకే నాథుడు కనిపించడే! కళ్లేల  నుండి.. అంగళ్ల దాకా అన్ని యుద్ధక్షేత్ర్రాలలో  అన్నదాతకు కర్ణుడికి  మించిన పరాభవాలే. బ్యాంకు రుణాల నుంచి సరళీకృత విధానాల వరకు  సంక్లిష్టమైన సాలెగూళ్లన్నింటి  మధ్యన  ఓటమి ఖాయమని తెలిసీ పోరాటమాపని  అసలు సిసలు  నిస్వార్థ నిబద్ధ కర్మయోధుడు  దేశం మొత్తాన ఒకే ఒకడు! ఆ ఒక్క  సేద్యగాడూ కాడి కింద పడవేస్తే  పుష్యమాస సంక్రాతి శోభలిక సమ్మేళనాలలో మాత్రమే కవుల గళాలలో  వినిపించే మంగళ గీతాలుగా మిగిలేది!
రూపాయికి కిలో బియ్యం అందించే ప్రభువులు విత్తనాలకు, ఎరువులకు రాయితీలు ఎందుకు కల్పించరో?! అదనుకు జలాలు సమృద్ధిగా  పొలాలకు అందించేందుకు  ప్రభుత్వాలకు ఎందుకు చేదో?! పెరిగే రైతుకూలీ రేట్లకు ప్రత్యామ్నాయ విధానమేది?  యంత్రాల బాడుగ ధరల వరకైనా ప్రభువులు దయచూపిస్తేనే గదా బడుగు రైతు  సాగుబడి సాగిలపడకుండా ముందుకు సాగేది! పటిష్ట మార్కెట్ వ్యవస్థ, పారదర్శక పంటల బీమా, చీడపురుగుల నివారణలకు తోడు అగ్రిక్లినిక్కులు, ఉత్తేజపరిచే సాంకేతిక సమాచారం వంటి ఎన్నెన్నో పథకాలు  ఎప్పటికప్పుడు ఏదో ఓ రూపంలో రైతన్నకు అందేందుకూ రూపాయల లెక్కలా?! 
రాష్ట్రాల అంశమా, కేంద్రం అంశమా అన్నది కాదు.. రైతాంగం సమస్య యావద్దేశానికీ  అత్యంత ప్రధానాంశం! విపత్తులో ఉన్నాయన్న మిషతో లక్షల కోట్ల ప్రజల సొత్తు డీలాపడే డొక్కు సంస్థలకు ధారాదత్తం చేస్తున్నప్పుడు.. ఏ వైభోగంతో   ప్రాభవంగా వెలుగుతోందని  వ్యవసాయరంగానికి పైసా  సాయమందకపోవడం? ఉత్తుత్తి సానుభూతి వచనాలు కురవని నైరుతీ రుతుపవనాలు! ఓటి కమిటీలు, ఓటు కుండలు సామెత! వేదికల పైన జరిగే వాదనలు రైతు వేదనలను ఆర్చవు తీర్చవు. కాడి ఇంకా నేల మీద పడలేదంటే అది అన్నదాతలోని అమాయకత్వం కాదు. అమ్మతనం! కృషీవలుడు కదిలే కన్నీటి మేఘంలా ఉన్నంత కాలం సంక్రాతి లక్ష్మి మొహంలో  సరదాకైనా కళాకాంతులు  కనిపించవు! పాలన  పొలాల వైపుకు పరుగులెత్తినప్పుడే కరుణశ్రీ 'స్వర్ణ సంక్రాంతి'లో ఆశ్వాసించినట్లు 'సస్య సంపదలతో' దేశమంతా సంబరంగా సంక్రాంతులు చేసుకునే వీలు!
-కర్లపాలెం హనుమంతరావు  
(‘సరదాకే’ శీర్షిక - సూర్య దినపత్రిక   ఆదివారం, 12 -01 -2020 )
***





  



Tuesday, January 7, 2020

వివాహమే మహాభాగ్యం-ఈనాడు సంపాదకీయఁ



జన్మతః మనిషి మూడు రుణాలతో పుడుతున్నాడన్నది ఉపనిషత్‌ వాక్యం.
ఋషుల రుణాన్ని బ్రహ్మచర్యంతో,
దేవతల రుణాన్ని యజ్ఞాలతో,
పితృరుణాన్ని వివాహంతో తీర్చుకోవాలని పెద్దల ఉవాచ.
తల్లిదండ్రుల రుణాన్ని తీర్చుకోవడానికి వివాహాన్ని ధార్మిక సంస్కారంగా ఆచరించే సంప్రదాయం మనది.
'పెళ్లి అనేది ఓ విచిత్ర వలయంలాంటిది. అందులో ఉన్నవారు బయటపడాలని తహతహలాడుతుంటారు. వెలుపల ఉన్నవారు లోనికి వెళ్లాలని ఉబలాటపడుతుంటారు' అని ఓ మేధావి చమత్కరించాడు కానీ, భారతీయ సంస్కృతిలో పాటించాల్సిన నాలుగు ధర్మాల్లో గృహస్థాశ్రమమూ ఒకటి. ధర్మార్థ కామమోక్షాల సాధనకోసం కలసిమెలసి ప్రస్థానిస్తామంటూ- పెళ్లినాడు చేసిన ప్రమాణాల సాక్షిగా వధూవరులు అడుగిడే పొదరిల్లు అది! 'సతుల బడయనేల, సుతుల బడయనేల, వెతలు పడగనేల వెర్రితనము...' అన్న వేమన కూడా కామి కానివాడు మోక్షగామి కాలేడు పొమ్మని తేల్చిచెప్పాడు. ఆ పురుషార్థాన్ని ప్రసాదించేది గృహస్థాశ్రమమే. సుఖదుఃఖాల్లో, కలిమిలేముల్లో సహభాగస్వాములై భార్యాభర్తలు సాగించే సంసారయాత్రకు స్నేహదీపమే దిక్సూచి కావాలి. 'మాయ, మర్మములేని నేస్తము/మగువలకు, మగవారికొక్కటె/' అంటూ 'బ్రతుకు సుకముకు రాజమార్గము'ను నిర్దేశించాడు వైతాళికుడు గురజాడ. ఆధిక్యతా భావనలను, ఆధిపత్య ధోరణులను దరికి రానీయకుండా- 'మగడు వేల్పన పాత మాటది/ ప్రాణమిత్రుడ నీకు...' అన్న గురజాడ వాక్కుకు వారసుడిగా- తన జీవన సహచరికి ఆత్మీయతాహస్తాన్ని అందిస్తూ, దాంపత్యబంధంలో స్నేహ బాంధవ్యానికి పట్టం కట్టాల్సింది పురుషుడే.

'జీవితమనే రేడియో సెట్టుకి భర్త ఏరియల,్‌ భార్య ఎర్తు' అంటూ కవిత్వీకరించిన ఆరుద్ర- ఏకాభిప్రాయం అనే విద్యుచ్ఛక్తి లేకపోతే సెట్టు పలకడం సున్నా అన్నాడు.
భార్యాభర్తల సాహచర్యం-
సమశ్రుతి చేసిన ఆ పేటికలో బ్రతుకంతా ప్రతి నిమిషం పాటలాగా తరంగితం కావాలి.
దాంపత్యమంటే-
మూడు ముడులతో పెనవడిన రెండు ఆత్మలు ఒక్కటై వాగర్థాలవలె కలిసి ఉండటం! మనుగడకు మూలమంత్రమైన మమతను గుండె నిండుగా నింపుకొని జీవన మహతిపై మహత్వ స్నేహగీతాన్ని పలికించడం! అలకలు-అనునయాలు; విరసాలు-సరసాలు; ఉక్రోషాలు-ఊరడింపులు; పంతాలు-పశ్చాత్తాపాలు; కించిత్‌ కోపాలు-కిలకిల నవ్వులు; గిల్లికజ్జాలు- గిలిగింతలు; సాధింపులు-సర్దుబాట్లు... ఆ వీణ మెట్లపై పల్లవించే గానానికి సప్తస్వరాలై ఊపిరులూదడం!
దాంపత్యమంటే-
ఆలుమగలై చెట్టపట్టాలుగా తొలిసారి వేసిన ఏడు అడుగులే, సప్తాశ్వాలుగా వారి జీవనరథం మలిసంధ్యలోనూ సాగిపోవడం! ఆత్రేయ అన్నట్లు 'నేనోడి నీవే గెలిచి నీ గెలుపు నాదని తలచి రాగాలు రంజిలు రోజు రాజీ' రానిమ్మనే ఆకాంక్షలూరే రెండు గుండెలు- కోరికలు తీరి, ఆఖరి మజిలీకి చేరుకున్నాక 'మన జీవిత పయనంలో చివరి కోర్కె ఏదనీ/ ఒకరికన్న ఒకరు ముందు కన్నుమూసి వెళ్లాలని...' నిరీక్షిస్తూ ఆర్ద్రమవుతుంటాయి. శృంగార అవసరాల్లేని వయసులోనూ పరస్పరం ప్రేమించుకునే జంటల 'చుట్టూ అల్లుకునే అనురాగమనే రాగలత శోభాయమైనది. లోకోత్తర సౌరభాలతో వెల్లివిరిసేది. పెనుగాలి వీచినా చెక్కుచెదరని ప్రదీప కళిక' అన్నది ముళ్లపూడి రమణీయ భాష్యం.

ఇతర దేశాల్లో మాదిరి కాకుండా మన సమాజంలో కుటుంబ వ్యవస్థను అవిచ్ఛిన్నంగా ఉంచుతున్నది వివాహబంధమే. స్త్రీ, పురుషుల మధ్య అనురాగబంధాన్ని దృఢతరం చేసేది వైవాహిక జీవితమేనన్నది సార్వజనీన సత్యం. మానసిక వ్యాకులతతో, నిరాశా నిస్పృహలతో కుంగిపోయే ప్రమాదం నుంచి మనుషుల్ని వివాహబంధం ఒడ్డున పడేస్తుందని, స్త్రీ-పురుషులిద్దరికీ ఇది వర్తిస్తుందని అంతర్జాతీయ స్థాయిలో జరిగిన ఓ అధ్యయనంలో తేలింది. ఆధునిక సమాజంలో వివిధ కారణాలు, ఒత్తిళ్లు, కౌటుంబిక సంబంధాల్లో వస్తున్న మార్పులు వంటివాటివల్ల వివాహబంధాలు తెగిపోవడం, భార్యాభర్తలు విడిపోవడం పరిపాటయిన రోజులివి. కాలానుగుణంగా విలువలూ మారుతుండటంతో- వివాహ వ్యవస్థ మీద నమ్మకం లేనివారినీ తప్పు పట్టలేం. అయితే, మనుషులకు మనశ్శాంతి చేకూర్చేది వివాహబంధమేనని తేలడం- అనాదిగా వస్తున్న ఆ వ్యవస్థ ఔన్నత్యానికి పట్టం కట్టేదే. పెళ్లితో ఎక్కువగా మేలు పొందేది మహిళలు మాత్రమేనని ఇంతకుముందరి అధ్యయనాలు పేర్కొనగా- స్త్రీ, పురుషులు అనే తేడా లేకుండా ఇరువురికీ వివాహబంధం మానసిక స్వాస్థ్యం చేకూరుస్తుందని తాజాగా వెల్లడయింది. విడాకులు, లేదా జీవిత భాగస్వామి కనుమూయడం వంటి కారణాల వల్ల ఆ బంధం తెగిపోతే, మహిళలకన్నా పురుషులే మానసికంగా ఎక్కువ కుంగిపోతారని చెబుతున్న పరిశోధకులు- పెళ్ళితో నిమిత్తం లేకుండా సహజీవనం చేస్తున్నవారికన్నా, వివాహబంధంతో ఒక్కటైనవారే ఎక్కువ సంతోషంగా ఉన్నారంటున్నారు. అంతమాత్రాన- 'మనువేలనయ్యా, మనసు నీదైయుండ' అంటూ పరస్పర నమ్మకంతో, అన్యోన్యంగా జీవనయాత్ర సాగిస్తున్న వారిది భార్యాభర్తల సంబంధం కాకుండా పోదు. ఆనందమయంగా ఉంటుందనుకుంటే, స్త్రీ, పురుషులు వివాహబంధంతో ఒక్కటై బతుకుబాటలో పయనించడంలోను ఇబ్బంది ఉండదు. ఏ తీరులో ఉన్నా అది దాంపత్యమే. తాంబూలంలా రాగరంజితమైనదే. మహాకథకులు మల్లాది రామకృష్ణశాస్త్రి అన్నట్లు- తాంబూలమైనా, దాంపత్యమైనా ఆద్యంతం రసవంతమే!
-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(ఈనాడు, సంపాదకీయం, 03 -05 -2010)

Monday, January 6, 2020

రాజధాని ఎట్లా ఉండాలి?- కర్లపాలెం హనుమంతరావు




"ధన్వదుర్గం మహీదుర్గ మబ్దుర్గం వార్క్షమేవ వా।
నృదుర్గం గిరిదుర్గం వా సమాశ్రిత్య వసేత్సురమ్॥"
ఐదు యోజనాల వరకు నీరు లేని మరుదుర్గం, రాళ్లతోగాని ఇటుకలతో గాని పన్నెండు బారల ఎత్తుండి యుద్ధం తటస్తిస్తే కూడా పైన తిరగేందుకు వీలైనంత వైశాల్యంతో ప్ర్రాకారం కట్టుకోడానికి పనికొచ్చే భూదుర్గం, చుట్టూతా లోతైన నీరున్న జలదుర్గంచుట్టూతా మరో యోజన దూరం దట్టమైన చెట్టూ చేమా ఉన్న వృక్షదుర్గం, చతురంగ బలాలతో పరిరక్షితమైన మనుష్యదుర్గం, నాలుగు దిక్కులా కొండలతో చుట్టి ఉండి, లోతైన నదులు, సన్నటి ఇరుకైన మార్గం ఉండే గిరిదుర్గం.. ఇవన్నీ రాజధానికి ఉండే అర్హతలేట. అన్నీ కాకపోయినా వీటిలో కనీసం ఏ కొన్నైనా ఉండే ప్రాంతంలో ముఖ్యపట్టణం కట్టుకోవడం రాజుకు క్షేమం అని మనుస్మృతిలో మనువు నిర్దేశించిన రాజధాని ప్రధానలక్ష్యణాలు. అన్నింటిలోకి గిరిదుర్గం అత్యుత్తమైనది అని కూడా ఆయన అదనపు సలహా!
మరుదుర్గాన్ని మృగాలు, మహీ దుర్గాన్ని ఎలుకలు సంతతి జీవులు, జలదుర్గాన్ని మొసళ్ళు, వృక్షదుర్గాన్ని కోతులు, నృదుర్గాన్ని మనుష్యులు, గిరిదుర్గాన్ని దేవతలు.. ఆశ్రయించి ఉంటారు. కాబట్టి రాజు జోలికి రావాలంటే ముందు ఈ జాతులు అన్నింటితో పెట్టుకోవాలి శత్రువులు అని మనువు ఆలోచన.
గిరిదుర్గాన్ని ఆశ్రయించిన రాజును శత్రువులు హింసించడం చాలా కష్టం. అక్కడ ఒక నేర్పుగల విలుకాడిని నిలబెడితే కింద ఉన్న వందమంది శత్రువులకు సమాధానం ఇచ్చేపాటి శక్తి అమరుతుంది. ఆ లెక్కన వందమంది విలుకాళ్లను పెడితే పదివేల మంది శత్రు యోధులకు పెడసరి కొయ్యలుగా మారే అవకాశం కద్దు.
ఏదేమైనా దుర్గం  రాజులకు అత్యవసరం. ఆ దుర్గం కూడా వట్టి యుద్ధ సాధనాలతో నింపి కూర్చుంటే ప్రయోజనం సున్నా. ధనం, ధాన్యం, వాహనాలు, బ్రాహ్మణులు(ముహూర్తాలు గట్రా పెట్టడానికి కాబోలు), నిర్మాణ శిల్పులు, యంత్రాలు, నీళ్లు,.. ముఖ్యంగా మట్టి (కసవు అన్నాడు  మనువు)నిండి ఉండకపోతే పేరుకే అది రాజధాని.  మనుధర్మశాస్త్రం -పుట  116).
రాజులూ యుద్ధాలూ .. నాటి కాలం కాదు కదా ఇది! ప్రజాస్వామ్యం! ప్రజలు ముచ్చటపడి ఒక ఛాన్స్ ఇచ్చి చూద్దామని ఆలోచించినా చాలు.. రాజుకు మించిన అధికారం చేతికి అందివచ్చే కాలం. 21వ శతాబ్ది మార్క్ రాజులకు మనువు చెప్పిన కోటలు గట్రాలతో రాజధానులు కట్టకపోయినా మునిగిపోయేదేమీ లేదు కానీ.. ఎన్నికల్లో ఎడపెడా పోసిన లక్షల కోట్లు రాబట్టుకోవాలంటే ఆర్థికదుర్గాలు   వంటివి మాత్రం తప్పనిసరి. సందర్భం వచ్చింది కాబట్టి మనువు తన స్మృతిలో ఈ రాజధానుల పితలాటకాన్ని గూర్చి ఏమన్నాడో .. జస్ట్.. ఆసక్తి ఉన్నవాళ్ళు తెలుసుకుంటారనే ఈ రాత!
-కర్లపాలెం హనుమంతరావు
06 -01 -2020

                                                

Saturday, January 4, 2020

ఉల్లికి కన్నీళ్ళు -కర్లపాలెం హనుమంతరావు - సరదాకే



కోస్తే కన్నీళ్ళు తెప్పిస్తుంది. సరే కొయ్యక ముందే కన్నీళ్ళు తెప్పించే గడుసుదనం కూడా కూటి కూరగాయలన్నింటిలో ఒక్క ఉల్లిపాయకే ఉంది. క్రీస్తు కన్నా ఐదువేల ఏళ్ల ముందు పుట్టింది. మనిషి మా బాగా రుచి మరిగిన ఆహార దినుసులలొ ఉల్లిది  అత్యంత ‘ప్రియ’మైన స్థానం! ఆ ప్రియమైన ఉల్లి ‘ప్రియం’
అయినందుకే లొల్లి.

దేశవాళీ ఉప్పుతో స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడిన ఆత్మాభిమానం మనది! స్వాతంత్ర్యం వచ్చి ఏడు దశాబ్దాలు దాటింది. ఇప్పుడు ఉల్లిగడ్డ విదేశీ
గడ్డ నుంచి దించుకుంటే తప్ప  వంటింటి పొయ్యిలోని పిల్లి లేవనంటోంది! ఉల్లికే కన్నీళ్ళు తెప్పించే ఈ లొల్లి ఇంకెన్నాళ్లో కదా మరి?

ఉప్పు లేని కూర చప్పగా ఉన్నా అదో పెట్టు. ఏ రక్తపోటు జబ్బు దాపురించిందనో సర్దుకోడం కద్దు! ఈ ఉల్లి సిగ దరిగిరి! ఒక్కసారి గాని దీని రుచి
మరిగితిరా! ఎన్నిమాయదారి రొప్పులు వచ్చిపడ్డా.. కోసే వేళ కన్నీళ్లుకోసుకొనే అవకాశం లేని వేళా కన్నీళ్లే!

ఉల్లి చేసే మేలు తల్లి కూడా చెయ్యదని వినికిడి. ఆ నానుడి తెలుగువాడి నాలుక మీద పడి యుగాల బట్టి  నానుతూనే ఉంది. 'వాహ్వా.. ఎంత రుచి!' అంటూ సన్నాసుల జిహ్వ సైతం  చాటుగా  పాడుకొనే ఉల్లి సంసారుల అహారానికే కాదు.. అల్పాహారానికీ తప్పనిసరి దినుసు అవడమేట.. ఇప్పటి ఇబ్బందులన్నింటికి ముఖ్య కారణం! పాలకుల పరిహాసాలకి.. జనం సంగతి  సరే.. ఉల్లికే ముందు కన్నీళ్లు  వరదలై  పారే పరిస్థితి!

రాతి యుగం నాటి మనిషికి రోటీలో ఉల్లిపాయ రోటిపచ్చడి కలిపి తినే యోగం ఎటూలేకపోయింది! రాగియుగం నాటి శాల్తీలకు మల్లే  రోజూ రాగి సంకటిలో ఇంత ఉల్లి తొక్కు  నంజుకు తినే లక్కు నేటి మనిషికి కరువుతోంది. మనిషి నాలిక రుచి చూసి ఎన్నాళ్లయిందోనని ఉల్లికే కన్నీళ్ళు కాలువలయ్యే దుస్థితి. 

గుండ్రంగా చెక్కులు తీసి మరీ పింగాణీ పేట్లలో  వడ్డిస్తుంటారు కదా  ఉల్లి ముక్కలు  స్టార్ హోటళ్లలో!   సరదా కోసమైనా సరే సుమా!  ఆ తరహా  ముక్కలు తెల్లారి  రెండు  పంటి కింద వేసుకుంటే.. తెల్లారే సరికల్లా బతుకు తెల్లారిపోయినట్లేనంట!.  రాత్రి నిలవుంచిన ఉల్లి ముక్కలంటే  కొరివిదయ్యాలకు పరమాన్నంతో సమానమని రెడ్ ఇండియన్లకదో నమ్మకం. ఉల్లికే నవ్వాపుకోలేక కన్నీళ్ళు ధార కట్టే వెర్రి విశ్వాసమనా పరిహాసం? ఉల్లి వాసన
చూసినా చాలు.. మాంసాహారం ముట్టినంత  దోషం అంటూ మొన్న మొన్నటి దాకా రేగినఆహార అంటు’ ఉద్యమమో?! ఆహార సామ్రాజ్యంలో ఉల్లి నియంత! ఎవరి అదుపాజ్ఞలకూ అది కట్టుబడి ఉండదు సుమా! మధ్య ప్రాచ్యపు ఈజిప్షియన్ల ఆచారమే అందుకు
ఉదాహరణ.

చెక్కు తీసిన ఉల్లిపాయ చక్రాలు ఈజిప్షియన్లకు  రక్షరేకుల కింద లెక్క. మనిషి తపించే  పరలోక సుఖాలన్నింటికీ గుండ్రటి ఉల్లిపాయ చక్రాలే ఈ లోకంలో సంకేతాలు. ఈజిప్టు  రాజుల సమాధుల గోపురాలు ఉల్లి ఆకారంలో కనువిందు చేయడానికి కారణం కద్దు!  చచ్చి పైకి పోయినా  చక్రవర్తుల బతుకు రాజాలా సాగాలన్న  ప్రజల హైరానాకు ఆ ఉల్లి చక్ర గోపురాలు ప్రతిరూపాలు. పొరపాటున
ఎన్నుకున్న సైతాను నేతల పీడ ఎప్పుడు విరగడవుతుందా  అంటూ కళ్లలో వత్తులేసుకు  ఎదురుచూసే మన తరాలకు నిజంగానే ఇదో వింత విశేషమే కదా!

అంత కన్నా వింత.. సంస్కృతీ సాంప్రదాయాలలో  ఉల్లికి ఇంతటి ప్రాధాన్యమున్నా మధ్య ఆసియా- దాని సాగు విషయంలో మాత్రం ఇంకా చాలా  వెనకంజలో ఉండటం! ఈజిప్టు వంటకాలకు శ్రేష్టమైన రుచినిచ్చే నాణ్యమైన ఉల్లి ఈనాటికీ
పాకిస్తాన్, ఇరాన్ వంటి  తూర్పు ఆసియా ప్రాంతాలలో సాగవడం ఒక విచిత్రం!

కరెన్సీది సాధారణంగా కాగితాల రూపం ఏ  దేశంలో అయినా! కాబట్టే ఏ కలర్ప్రింటింగ్ బట్టీలల్లో అచ్చొత్తించినా అచ్చమైన నోట్లలా దర్జాగా చలామణీ చేయించొచ్చని ధీమా. ఆర్థిక మాంద్యం తిప్పలు తప్పుతాయనే మధ్యయుగాల నాటి కొన్ని ముదురు దేశాలు  ఉల్లిపాయనే నేరుగా కరెన్సీ కింద వాడేసేవి. ఇంటి
అద్దె వంటివి అంటే కొంత వరకు ఓకేనే గానీ..   ఉల్లి గడ్డలు ఓ రెండు కొనాలన్నా ఉల్లి చిల్లరే  ఓ వీశెడు పోసెయ్యడమా?!   కన్నీళ్ళే కాదు సుమా..
ఉల్లిపాయ  నవ్వులూ ఇలా పువ్వుల్లా  వెదజల్లేస్తుంటుంది.   కన్నీళ్లు కార్పించే ఉల్లి ధరలను నేలకు  దింపించేస్తే జనాలు మాత్రం నవ్వుతూ తుళ్లుతూ  పాలకులకు ఉల్లాసంగా ఉల్లిదండలేసి మరీ నీరాజనాలు పట్టేయరా?

ఉల్లికి ఉక్రోషం జాస్తి. గాలిలోని తేమతో  కలసి  పమాదకర ఆమ్లంగా  కోసినోడి కంటి  మీద దాడి చెయ్యాలని అది గంథకం వెదజల్లేది. కానీ మనిషి మెదడు అంతకన్నా చురుకే. మొద్దు నిద్రకు పడే  మన ప్రభుత్వ యంత్రాంగం బాపతు కాదు!
ప్రమాదం ఏ మూల నుంచైనా రానీ.. తక్షణమే నివారణ  చర్యలు చేపట్టే రక్షణ వ్యవస్థ సర్వదా మెదడు అధీనంలో ఉంటుంది.  ఉల్లి బుద్ధి దానికి ముందే తెలుసు.  కాబట్టే వెంటనే కంటి వెంట నీళ్లు కార్పించేసి  రక్షణ కల్పించడం. ఉల్లి కన్నీళ్ల గురించి మన కతలు, కల్పనలకేం గానీ..  ఏ  కోతలు , గీతలు లేకుండానే మరి కోతుల్లాంటి నేతలు తెప్పిస్తున్న కన్నీళ్ల మాటేమిటో?

ఉగాండాలో కూడా ఉల్లికి మా గొప్ప  ఉగ్గండంగా ఉందనే ఊకదంపుళ్ళు  మన నేతాశ్రీలవి. ఉల్లి బెంగ ఆనక.  ముందు ఈ  నేతల వెనకాతల నడిచే దొంగ కతలను గురించి కదా జనం దిగాలుపడాల్సింది?   నీళ్లలో తడిపినప్పుడోకత్తి
పీకకు ఇంత బొట్టు  వెనిగర్ పూసినప్పుడో ఎంత లావు ఉల్లిపాయ నుంచైనా  ఏ గండం ఉండదు.  ఏ ఉపాయాలు పన్ని మరి మనమీ  కోతి జాతి నేతల ఉపద్రవాల నుంచి
బైటపడేదీ?

ఇంకా నయం! ఇక్కడ ఇండియాలో పుట్టబట్టి ఉల్లి కన్నీళ్ల కహానీలు నవ్వుతూ చెప్పుకుంటున్నాం.   అదే లిబియానాలో పుట్టుంటేనా? ఏకంగా తిండి తిప్పలు మొత్తానికే ముప్పతిప్పలు వచ్చి పడేవి ఉల్లి మూలకంగా! లిబియన్లకు వంటా-వార్పంటే  ముందుగా గుర్తుకొచ్చేది  ఉల్లిపాయల తట్ట! ఆ దేశంలో  తలసరి ఉల్లిపాయల   వినియోగం సాలీనా  సుమారు మన  ఇరవై రెండు యూరియా బస్తాల సరుకు! అదీ తంటా!

ఉల్లి తొక్క మందంగా ఉంటే రాబోయే చలికాలంలో ఇబ్బందులు తప్పవనితేలికపాటిగా ఉల్లి పొరుంటే తేలికలో గండం గడిచిపోతుందని ఇంగ్లీషువాళ్ల జనపదాలలో ఆదో పిచ్చి నమ్మకం. తరచూ అంచనాలలో గురి తప్పడం  వాతావరణశాఖవారి నైపుణ్యానికి నిలువెత్తు నిదర్శనం కదా మన దేశంలో! ఆ ఉల్లిపొట్టు శాస్త్ర
విజ్ఞానమేంటో  కూస్తింత దిగుమతి గాని చేసుకుంటే  మన పనికిమాలిన  తుఫాను రాజకీయాలకు రవ్వంత తెరపి దొరుకును కదా!

వింటానికైనా చెవులకు  ఇంపుగా ఉంటానికట వందేళ్ల కిందట  న్యూయార్క్ నగరానికి  'బిగ్ ఏపిల్అనే ట్యాగ్ తగిలించడం! అంతకు వందేళ్లకు ముందు నుంచే ఆ  నగరం అసలు వ్యాపార నామధేయం ‘బిగ్ ఆనియన్’ !  'ఆపిల్ చెట్టు కాయలం' అంటూ మా గొప్పలు చెప్పుకునే  మన  నేతల మూలాలదీ అదే తంతు కదా!
తీరిగ్గా తడిమే ఓపికలుండాలే గాని  తల్లివేర్లతో సహా ఆ పిదప నేతల వివరాలన్నీ చివరికి తగిలేది   ఏ ఉల్లి జాతి పిలకల్లోనే.. గ్యారంటీ!
ఆపిల్ కాయ అప్పికట్ల కొట్లలో కూడా అరువుకు దొరుకుతున్నదిప్పుచు! కానీ.. ఉత్తరాన కశ్మీరం నుంచి దక్షిణాన కన్యాకుమారి దాకా ఉల్లి తల్లికే వచ్చి పడింది ఎక్కడలేని   ముప్పందం!

ఉల్లిసాగులో మన దేశానికన్నా ముందున్నది ఒక్క చైనా (సాలీనా 20,507,759 మెట్రిక్ టన్నులు) మాత్రమే సుమా! అగ్రరాజ్యం అమెరికాదీ ( 3,320,870 మె.ట)  మన (13,372,100) కన్నా దిగువ స్థానమే మామా!’ అంటూ మన  సర్కారు మార్కు పెద్దమనుషులు ఎప్పుడూ  ఏకరువు పెట్టే  లెక్కలూ  రెండేళ్ల కిందటి పట్టీ నుండి బట్టీపట్టినవండీ! అయినా ఏ మండీ  లెక్కలు  బీదా బిక్కీ మండే
డొక్కలని చల్లారుస్తున్నాయనీ!

అమెరికన్ సివిల్ వార్ సమయంలో 'ఉల్లిపాయలు ఇవ్వకుంటే  ఉన్న చోటు నుంచి ఒక్కరంగుళమైనా ముందుకు కదిలేదిలేదు.. పొమ్మం' టూ జనరల్ గ్రాంట్ అంతటి మహాశయుడు నేరుగా ప్రభుత్వానికి టెలిగ్రాం కొట్టించాడు! వట్టిగా తినడానికేఅయితే  బుట్టల కొద్దీ ఉల్లిపాయలెందుకు? యుద్ధంలో అయే కోతిపుండ్లు బ్రహ్మరాక్షసులవకుండా  ఉల్లిపాయే ఒక్కటే అప్పట్లో చవకలో దొరికే  యాంటీ సెప్టిక్ మందు.  ఉన్నపళంగా వార్ డిపార్ట్ మెంటువారూ ఉల్లి తట్టలు మూడు రైలు పెట్టెలకు నింపి పంపించిందీ  ఉత్తిగా పెసరట్టులో ఉల్లి కలుపుకు తిని ట్రెంచుల్లో బబ్బోమని కాదు!

ఉల్లి తడాఖా ముందు ఉగ్రవాదులే తలొంచుకోక తప్పని కాలం ఇది! బుల్లి బుల్లి ఊళ్లల్లో బీదా బిక్కీకీ ముఖ్యమైన ఆహారాలన్నీ ఉల్లితో కలిపి తినేవే! ముక్కుతో వాసన చూద్దామన్నా ముక్క సరుకైనా దొరక్కపోవడమే మా ఇరకాటంగా
ఉంది.. చానాళ్లబట్టి!

నెబ్రస్కా బ్లూ హిల్స్ అనే ఓ బుల్లి దేశం ఉంది. అక్కడి నేరస్తుల శిక్షా స్మృతిలో  నేటికీ ఉల్లికి అమిత గౌరవ స్థానముంది! పిరికి మగాళ్లని
గేలిచేస్తున్నట్లుగా పెద్ద టోపీ తలకు తగిలించి తిరిగే మగనాళ్లకు పడే
శిక్ష.. జీవితాంతం  ఉల్లి  ముట్టకుండా భోంచెయ్యడం! ఊతప్పం తినలేని ఉత్తుత్తి బతుక్కన్నా ఉరి కంబమెక్కి మెడకో తాడు తగిలించుకోడం మేలనిఘొల్లుమంటున్నారంట అక్కడి ఫిమేల్సంతా!

ఒలపింక్స్  జరిగిన మొదటి శతాబ్దం బట్టి ఆనియనే  నేటి దాకా ది  బెస్ట్ఛాంపియన్!  ఆ తరహా ఆటల్లో ఎప్పుడూ అఖండ విజేతలుగా నిలిచే గ్రీకులు పుచ్చుకునే  బలవర్థక ఆహారంలో  ఉల్లిపాయే ప్రధానమైన దినుసు. ఇక్కడాఇండియాలో ఇప్పటికీ ఉల్లి కంటికి, కీళ్లకు, గుండెకు మేలు చేసే గట్టి మందే! కానీ ఉల్లి మందుకైనా దొరకడంలేదే! రోగుల మూలుగుల్లో ఉల్లి పాత్రా గణనీయంగా ఉంది!

నవజాత శిశువు మాదిరి ఎనిమిది కిలోలకు అటూ ఇటూగా తూగే ఉల్లిపాయను సాకి మరీ గిన్నీస్ బుక్ రికార్డులకు ఎక్కేసాడో ఇంగ్లీషు రైతు సోదరుడు. ఆ మాదిరిగా రికార్డులకు ఎక్కి దిగడాలు వింటానికి హుషారుగా ఉంటాయ్! నిజమే కానీ ఆర్నెల్లుగా ఆకాశానికట్లా ఎగబాకి ఎగబాకి  ఇక దిగొచ్చేది లేదంటూ తెగ జగమొండితనం ప్రదర్శిస్తున్నదే  ఉల్లిపాయ? ప్రపంచ మార్కెట్ గణాంకాల రీత్యా శాఖాహార పంటలలో  ఇప్పటికీ ఉల్లిదే  ఆరో స్థానమేనంట! అయితే ఏంటంట? వంటింట వాసనకైనా ఉల్లి కంటబడ్డంలేదే!  ఏ మహాతల్లి మాత్రం ఎంత కాలమిలా కన్నీళ్ళతో సహిస్తో పొయ్యి ముందు కూలబడుండేది? ముక్కోటి దేవతలూ జస్ట్
కౌంటింగాఫ్ నెంబర్లకేనా? ఏ మూలవిరాట్టుకూ  మనిషి ఉల్లి పాట్లు పట్టనే పట్టవా? చంద్రయాన్ - మూడు  వెళ్ళి వెదికే దాకా వేచిచూసే ఓపిక పెనం ముందు అట్టేసే వంటమనిషికి ఉంటుందా!

సృష్టికి ప్రతిసృష్టి చేసిన విశ్వామిత్రుని వారసులు జనం. టెంకాయకు బదులుగా వంకాయ సృష్టించుకున్నట్లే   ఉల్లికి బదులుగా ఎక్కడో ఏ వెల్లి సృష్టో జరిగిపోతేనో! రచ్చ  రాజకీయాల కోసమైతే ఎట్లాగూ ఏ రాజధానోపౌరసత్వం మాదిరి చిచ్చులో బొచ్చెడు కొత్తవి  ఎప్పటికప్పుడు హాయిగా రగిలించుకోవచ్చు గానీ ముందీ పేదోడి కడుపు రగిలి  నిప్పురవ్వ కార్చిచ్చవక ముందే ఏడిపించే ఉల్లిపాయనా పాడు ధర చెర నుంచి విడిపించమని కన్నీళ్లతో
మొత్తుకుంటున్నాం మహాప్రభో !

కన్నీళ్లు పెట్టించే ఉల్లి తల్లి కంటనే కన్నీళ్లు వరదలై పారుతున్నా నవ్వు తెప్పించే పిచ్చి చేష్టలిట్లా ఇంకా కొనసాగితేనా..  చివర్న కన్నీళ్లు
పెట్టుకునేది ఎవరో తమరికి మాత్రం తెలియదనా స్వాములూ.. నా పిచ్చితనం కానీ!

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు
వాట్సప్ +918142283676
***

 (సూర్య దినపత్రిక, 05, జనవరి, 2020 నాటి ఆదివారం సంపాదకీయ పుట ప్రచురితం)

మతాల స్వరూపాలు కొడవటిగంటి రోహిణీప్రసాద్, 08-09-2010

  మతాల   స్వరూపాలు కొడవటిగంటి   రోహిణీప్రసాద్ ,  08-09-2010  మతభావనలు ,  మనిషికీ   నరవానరానికి   తేడాలు   తలెత్తినప్పటినుంచీ   మొదలైనవిగానే ...