తాటికాయలకు పుల్లగుచ్చి దర్జాగా దొర్లించుకుంటూ వెళ్లే రెండు చక్రాల బండి, ఒకరి చొక్కా మరొకరు పట్టుకొని క్షణాల్లో సృష్టించే పొగలేని రైలుబండి, ఒకటి నుంచి వంద ఒంట్లు లెక్కబెట్టిన బుజ్జి దొంగ కళ్లు తెరిచి చేసే భీకర వెతుకులాట, ఝుమ్మని తిరిగే బొంగరం, కూత ఆపకుండా గోదాలో నిలిచే ఆటగాడి పనితనం, పెచ్చులుగా పగిలే గోళీలు, పెరటి కొమ్మలకు ఊగే ఊయలలు, వరండాల్లో అష్టాచెమ్మా, వీ«థుల్లోన కుందుడుగుమ్మా... మన ఆటలు నిజంగా బంగారం. మన పిల్లల కోసం సంప్రదాయం సృష్టించిన తెలుగుదనపు సింగారం.
బొద్దుగా ముద్దుగా ఉండే కుమారరత్నం పొద్దున లేస్తే టీవీకి అతుక్కుపోతాడు. నోరు తెరిస్తే పవర్‌ రేంజర్స్, పొకెమాన్‌ మాట్లాడతాడు. అవసరమైతే బేబ్లేడ్‌లు అడుగుతాడు. కాదంటే చాక్లెట్‌ ఫ్యాక్టరీ చదువుతానంటాడు. అమ్మాయికి ఎస్‌ఎంఎస్‌ల పిచ్చి. చాటింగ్‌లో తప్ప క్లోజ్‌ ఫ్రెండ్‌ ఎదురుగా నిల్చున్నా మాట్లాడదు. టైముంటే ట్వంటీ ట్వంటీ, నో అంటే టామ్‌ అండ్‌ జెర్రీ.
వీళ్ల ఇష్టాలు వీళ్లవే. వీళ్ల కోసం పిజ్జాలు బర్గర్‌లు కాదనక్కర్లేదు... కాకపోతే అప్పుడప్పుడన్నా మన సద్దిబువ్వ సంగతి తెలియాలి. వాటర్‌ పార్కులు, హారర్‌ హౌస్‌లు ఎంజాయ్‌ చేయాల్సిందే... కానీ ఏడాదికోమారన్నా వరిచేల మీద నుంచి వీచే చల్ల గాలి వీళ్ల ఒంటికి తగలాలి. అమ్మమ్మ కలిపే ఆవకాయ ముద్ద నోటికి అందాలి. మట్టివాసన తెలియని వాళ్లకి మరే పరిమళం అంటదంటారు. మన సంస్కృతి తెలియనివారికి మరే సంస్కృతైనా అర్థం అవుతుందా? తెలుగు భాష తీయదనం పిల్లల నాలుకకు తగలాలని ఉద్యమిస్తున్నట్టే తెలుగు ఆటల రుచి వారికి చేరువ కావాలని ఎందుకు ఉద్యమించకూడదు?
ప్రతిదీ ఒక ముచ్చట...
పిల్లలంతా గోలగా మూగుతారు. జట్లు జట్లుగా పంటలు వేస్తారు. ఒక్కొక్కరూ ‘పండు’గా మారి చివరకు ఒకరిని దొంగ చేస్తారు. ఆ దొంగతో దాగుడుమూతలు ఆడతారు. ఆ దొంగతో కోతి కొమ్మచ్చి ఆడుతారు. ఆ దొంగను కుంటుకుంటూ వచ్చి కుందుడుగుమ్మలో అందరినీ పట్టుకోమంటారు. ఆ దొంగ మెడలు వంచి ‘ఒంగుళ్లూ దూకుళ్లూ’ వినోదిస్తారు. ప్రతిదీ ఒక ముచ్చట. జీవితంలో గెలుపోటములను నేర్పే కళ. అందని వాటిని అందుకోవడం, దొరకనివాటిని వెతుకులాడటం, అనువుకాని చోట తలను వంచడం, అడ్డంకులు ఉన్న చోట ఒంటికాలితోనైనా సరే గమ్యాన్ని చేరుకోవడం... మన ఆటల్లో నిగూడార్థాలు... నిబ్బరాన్ని నింపే రహస్య సూచనలు.
ఖర్చు లేని వినోదం...
ఒక క్రికెట్ కిట్‌ కొనాలంటే ఎంతవుతుంది? ఒక టెన్నిస్‌ రాకెట్‌కు ఎంత వెచ్చించాలి. ఒక సాయంత్రానికి షటిల్‌కాక్‌లు ఎన్ని సమర్పించాలి? వీడియో గేమ్స్‌ వెల ఎంత? కానీ మన ఆటల్లో ఎంత ఖర్చవుతుంది? చింతపిక్కలు, ఇటుక ముక్కలు, వెదురుకర్రలు, రూపాయికి ఇన్నేసి వచ్చే గోళీలు... అందుబాటులో వున్న వస్తువులనే క్రీడాసామాగ్రిగా చేసుకొని ఖర్చులేకుండా వినోదించడం మన గ్రామీణులు నేర్చిన విద్య. బాదం ఆకులు కుట్టుకోవడం తెలిసినవాడు పేపర్‌ప్లేటు వచ్చేదాకా తలగీరుకుంటూ నిలుచోడు. గమనించి చూడండి... మన ఆటలన్నీ ఇలాంటి నేటివ్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ను పెంచేవేన్మళ్లీ చిగురించాలి...
సమిష్టి తత్వాన్ని, సామూహిక జీవితాన్ని, అనుబంధాలను, పరస్పర ప్రేమానురాగాలను పెంచేవే గ్రామీణ క్రీడలు. నేడు గంటల తరబడి టీవిల ముందు కూర్చొని సీరియల్స్ చూడడం, ఆట ఆడడం కన్నా ప్రేక్షకుల్లా, శరీరం కదలకుండా చూడడమే మనకు ఆటపాట అవుతుంది. ఇది చాలదన్నట్లు యువత వీడియోగేమ్స్ రూపంలో తీరిక లేకుండా ఉంది. గత కాలంతో పోల్చిచూస్తే గ్రామీణ క్రీడలకు ప్రజలు అత్యంత ప్రాధాన్యత ఇచ్చేవారు. ప్రస్తుతం గ్రామీణ క్రీడల్లో చాలావరకు మాయమై ఒకటి, రెండు మాత్రమే మిగిలాయి. వస్తువులు మాయమైనట్లే, మనుషులతోపాటు మమతలు దూరమైనట్లే ఆటలు కూడా వాటిని అనుసరించాయి. గ్రామీణ క్రీడలు మన శరీరానికి, మానసిక వికాసానికే కాక వినోదానికి కూడా ప్రాధాన్యత ఇస్తాయి. తార్కిక బుద్దికి ఎత్తుకు పైఎత్తులు ‘పుంజీతం’ నేర్పితే, ముందువాడిని వెనక్కునెట్టి రాజు కావడం ఎలానో ‘పచ్చీసు’ వివరిస్తుంది. ఇటువంటి ఆటలు గ్రామీణ క్రీడలుగా చెబుతున్నప్పటికీ ప్రతి ఆటలోని మనవాళ్లు ఐక్యతకు పెద్ద పీట వేశారు. ఈ క్రీడలు ఆటకైనా, బ్రతుకు ఆటకైనా నిబంధనలుంటాయని తెలుపుతాయి. సృజన వ్యక్తిగత ప్రతిభ నుండి పుట్టి సమాజగతమవుతుందని ఈ క్రీడలు నిరూపిస్తాయి. చిన్నారులు ఆడే గోలీల ఆటతో వారిలో చక్కని స్నేహబంధాన్ని చూడవచ్చు. మనిషి ధనార్జనే ధ్యేయంగా పనిచేస్తున్న తరుణంలో పిల్లలు గోళీల ఆట ఆడి అధికంగా గోళీలు సంపాదిస్తే వారు పొందిన ఆనందానికి అవధులుండవు. ఐదువేళ్లు కలిపి ఆడే అచ్చనగిల్ల చేతివేళ్లకు వ్యాయమంతోపాటు బాలికలలో దాగి ఉండే సృజనాత్మక శక్తిని వెలికి తీసేదిలా ఉంటుంది. శరీర వ్యాయామానికి తొక్కుడుబిళ్ల ఆట దోహదపడుతుంది. గతంతో తీరిక సమయాల్లో గ్రామాల్లోని కూడలి వద్ద అష్టచమ్మ, దాడి, వామనగుంటలు లాంటి ఆటలు గ్రామస్తులు అధికంగా ఆడేవారు. చిన్నచిన్న పందాలు కాస్తూ ఆటకు రక్తికట్టించేలా వారు క్రీడల్లో పాల్గొనేవారు. గ్రామీణ క్రీడలు ఎటువంటి ఘర్షణ వాతావరణానికి తావివ్వకుండా ఐక్యత వాతావారణంలో కొనసాగేవి. ఇంతేకాకుండా గోడిబిళ్ల, చెడుగుడు, కబడ్డీ క్రీడలు దేహధారుఢ్యాన్ని పెంపొందించడమే కాకుండా మనిషిలోని సహజస్థితి, కలసికట్టు తనానికి నిదర్శనంగా ఉంటాయి. ప్రస్తుత సెల్‌యుగంలో ఈ గ్రామీణ క్రీడలు అంతరించిపోతున్నాయి. గ్రామాల్లో ఐక్యత వాతావరణం దెబ్బతిని కక్షపూరిత వాతావరణం పెరుగుతుంది. ప్రశాంతతకు భంగం వాటిల్లిన పల్లెలు సౌభాగ్యాన్ని పూర్తిగా కోల్పోతున్నాయి. కబడ్డీ మోటయింది. గోలీలు మూలనపడ్డాయి. దాగుడుమూతలు దగాకోరు ఆటగా ఎదిగింది. గ్రామీణ క్రీడల స్థానంలో క్రొత్త క్రీడలు వచ్చాయి. క్రికెట్, టేబుల్‌టెన్నిస్, గోల్ఫ్, స్నూకర్ తదితర పాశ్చాత్య ఆటలను ప్రస్తుతం అనుకరిస్తున్నారు. ప్రశాంత గ్రామీణ వాతావరణంలో ఆడాల్సిన క్రీడలను మరచిపోయి పాశ్చాత్య ఆటలను కొనసాగిస్తున్న గ్రామీణ ప్రజలు ఒకరినొకరి మధ్య ఎటువంటి ఐక్యత లేకుండా గడపాల్సిన దుస్థితి రోజురోజుకీ పెరుగుతుంది. ప్రభుత్వం గ్రామీణ క్రీడలు ప్రోత్సహించేందుకు గ్రామాల్లో క్రీడలు నిర్వహిస్తున్నప్పటీకి వాటికి గురించి ప్రజలను చైతన్య పరచడంలో విఫలమవుతుంది. ప్రతి పాఠశాలలో గ్రామీణ క్రీడలు విద్యార్ధులకు నేర్పించే విధంగా చర్యలు తీసుకొని, ఐకత్య వాతావారణం చోటు చేసుకునేలా ప్రయత్నించాలని క్రీడకారులు కోరుతున్నారు.
కోటీశ్వరుడైనా మంచి ఆరోగ్యం లేకపోతే గరీబే అన్నది నానుడి. ఆరోగ్యంతోనే జీవితం ముడిపడి ఉంది. చిన్ననాటి నుంచి క్రీడలు, వ్యాయామం, యోగా వంటివి అనుసరించడం వల్ల ఆరోగ్యం సిద్ధిస్తుంది. నేటి రాకెట్‌ యుగంలో విద్యార్థులకు చదువులో పోటీ పడుతూ ఆరోగ్యాన్ని పెంచే ఆటలను విస్మరిస్తున్నారు. తరాలు మారాయి, అంతరాలు పెరిగాయి.. పల్లెటూళ్లు పట్నం వైపు పరుగులు ఆగడం లేదు.. ఆధునికతను సంతరించుకోవాడానికి చేస్తున్న ప్రయత్నంలో కంప్యూటర్లు, ఇంటర్‌నెట్లు, ముఖ పుస్తకం (ఫేస్‌బుక్‌), వాట్సాప్‌, టీవీలు చిన్నారుల మనసుల్లో చెరగని ముద్ర వేస్తున్నాయి. తాతయ్య, నానమ్మలు చెప్పిన నీతి కథలు, అమ్మమ్మ ఇంటి వద్ద ఆడుకున్న సంప్రదాయ ఆటలు క్రమంగా దూరమయ్యే పరిస్థితులు వచ్చాయి. మేధస్సును పెంచుతూ సత్ప్రవర్తనను పెంచే అలవాట్లను వదిలి సాంకేతిక సామగ్రితో కుస్తీ పడుతూ తెలియని ఒత్తిడికి గురవుతోంది నేటి బాల్యం.
**చరవాణుల్లో ఆటలు, రోజంతా పుస్తకాలతో కుస్తీ పడుతూ చిన్నారులు సృజనకు దూరమవుతున్నారు. అయితే ఇవన్నీ ఒకవైపు మాత్రమే. నాటి సంప్రదాయాలకు పల్లెలూ, పట్టణాల్లో కొంత ఆదరణ కనబడుతోంది. పల్లె నుంచి పట్నం వెళ్లి ఆధునికతకు అలవాటు పడినా సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే ఆటలపై ఆసక్తి పెరుగుతోంది. వేసవి కాలం వచ్చిందంటే చాలు పల్లెల్లో ప్రతి వీధిలో క్రికెట్ బంతికి బదులు కర్రా బిళ్లా కనిపిస్తుంది. చెట్ల కిందకు చేరి కోతి కొమ్మచ్చి, ఇంట్లోనే కూర్చుని బొమ్మలతో ఆడే అష్టాచమ్మా, మేధస్సును పెంచే చదరంగం, గోళీలాట, దుకుడు, బాలికలు ఆడే తొక్కుడు బిళ్ల వంటి ఆటలు నేటికీ దర్శనమిస్తున్నాయి. పాఠశాలల్లో ఆరోగ్య విద్యను నేర్చుకున్న చిన్నారులు వేసవి, విశ్రాంతి సమయాల్లో ఆటలు ఆడటం వల్ల నాయకత్వ లక్షణాలు పెంచుకుంటున్నారు.
**‘దూకుడు’ ఆట
ఒకరిని ఒంగొని ఉంటే పరిగెత్తుకుని వచ్చి పైనుంచి దూకే ఆట ఇది. కోతి కొమ్మచ్చి-పల్లెల్లో ఈ ఆటను కాలు కింద కర్ర అని పిలుస్తుంటారు. చెట్టు నీడన దీనిని ఆడటంతో పిల్లలు త్వరగా అలసిపోకుండా ఉంటారు. భళారే గోళీకాయలు
పల్లెల్లో నేటికీ ఎక్కువగా చిన్నారులు ఆడే ఆట గోళీలాట. పిల్లల నుంచి యువకుల వరకు ఈ ఆట అంటే ఇష్టపడతారు. గోళీని విసిరి గురి చూసి కొట్టి మరలా జాన దూరంలో గోళిని వేయాలి. లక్ష్యం మేరకు గురి చూసి కొట్టి విజేతగా నిలవడం ఈ ఆటలో ప్రత్యేకత. ఆనందాల అష్టాచెమ్మా..
ఇది 25 అడుగుల చతురస్రాకారపు నలుగురు వ్యక్తులు నాలుగు కాయలు పెట్టుకుంటారు. చింతగింజలు, గవ్వలతో గాని పందేలు వేస్తారు. ఒకటి నుంచి ఎనిమిది వరకు లెక్కిస్తారు. అష్ట పడితే 8, చెమ్మ పడితే నాలుగుగా గుర్తించి ఆడతారు. పడిన పందెం ప్రకారం కాయలను తామున్న గడి నుంచి ముందుకు కదుపుతారు. ఎవరి కాయలు ముందుగా మధ్య గడిలోకి చేరితే వారు గెలిచినట్లు. గిల్లీ దండా (గూటీబిళ్ల) ఓడిపోతే దండనే..
పాశ్చాత్య క్రీడ అయిన క్రికెట్ రాకముందే అనాదిగా గిల్లీ దండా (గూటీబిళ్ల) అందరికీ సుపరిచితమే. క్రికెట్ మాదిరిగా ఉండే ఈ ఆటలో కూడా పలు రకాలున్నాయి. ఎంతమందైనా ఆడే అవకాశం ఉంటుంది. ఒక జట్టు వారు కర్రను గోతిలో పెట్టి కొడతారు. కర్రను అలా కొడుతూ ప్రత్యర్థులను దొరక్కుండా కొనసాగిస్తారు. ఎక్కడైతే బిళ్లను కొట్టలేకపోతారో అపుడు వారు ఓడిపోయినట్లు గుర్తిస్తారు. అపుడు అవకాశం రెండో జట్టుకు వస్తుంది. మేధస్సును పెంచే చదరంగం
ఎత్తుకు పై ఎత్తు వేస్తూ మన సృజనాత్మకతను పెంపొందించే ఆట చదరంగం. కూర్చుని ఎక్కడికి వెళ్లకుండా మేధస్సుతో ఆడే ఈ ఆట అంటే చిన్నారులు ఎంతో ఇష్టపడతారు. చదరంగా బాగా ఆడేవాళ్లు చదువులోనూ ముందుంటారని పలువురు నిరూపిస్తున్నారు. ఏ సమయంలో ఎలాంటి నిర్ణయం తీసుకోవాలనే అంశం ఇందులో ప్రధానంగా ఉంటుంది. ఏనుగు, గుర్రం, శకుని, మంత్రి, రాజు, భటులు ఉంటారు. పావులు కదుపుతూ రాజుకు చెక్‌ చెప్పకుండా ఆడటమే ప్రధానం.
- సేకరణ ; కర్లపాలెం హనుమంతరావు
