వ్యాసం-
బాల భాష- భలే భాష
రచన- కర్లపాలెం హనుమంతరావు
( తెలుగు - వెలుగు మాసపత్రిక ప్రచురణ - మార్చి, 2014 సంచిక)
ఊహలను, కష్టసుఖాలను తోటివారితో పంచుకునే సాధనం- భాష. గుంపులుగా సంచరించే జీవులకు భాష అవసరం మరీ జాస్తి. వంటరిగా మసిలే కాకికి పది పన్నెండు అరుపులు వస్తే గుంపులుగా తిరిగే కోతికి వందదాకా శబ్దాలు చేయడం వచ్చు. మనిషి సంఘజీవి కనక భాషా తదనుగుణంగానే ఒక క్రమపద్ధతిలో అభివృద్ధి చెందింది. ఆ క్రమమే శిశువుల్లోనూ ప్రతిఫలిస్తుంటుందని జీవపరిణామవాదం. బాలభాషను స్థాలీపులాక న్యాయంగా పరిశీలించడమే ఈ వ్యాసం ముఖ్యోద్దేశం.
ప్రాపంచిక వ్యవహారాల్లో భాష అవసరాన్ని కనిపెట్టి మనిషి ఎలా దాన్ని వశంలోకి తెచ్చుకున్నాడో.. శిశువూ అదే క్రమంలో వస్తువులు, వాటి సౌకర్యాలు, వాటిని సమకూర్చుకునే పద్ధతులను గురించి నేర్చుకుంటుంది. ఒక మూల కొన్ని వస్తువుల కుప్ప ఉందనుకోండి. అందులో తనకు కావాల్సిన వస్తువు ఉంది. మూగ సైగలద్వారా స్పష్టంగా చెప్పడం కుదరదు కదా! పెద్దవాళ్ళెవరైనా ఒక్కొక్క వస్తువును చూపిస్తుంటే .. అది అవునో కాదో చెప్పాలి. అనుకున్నది దొరికేదాకా ఓపిక కావాలి. శిశువుకు అంత సహనం ఉండదు. కోరినది వెంటనే అందాలంటే స్పష్టమైన పదంతో సూచించడం అవసరం. మాటలు నేర్చుకోవడం అందుకే శిశువుకైనా ఒక తప్పనిసరి అవసరంగా మారింది. మాటలు రాని ఇద్దరు శిశువులను ఒకే చోట కూర్చో పెట్టిచూడండి. వాళ్ళిద్దరూ ఏవో విచిత్రమైన శబ్దాలతో పరస్పరం సంభాషించుకునే ప్రయత్నం చేస్తారు. అదే మాటలు నేరిస్తే కావాల్సిన వస్తువు పేరు వత్తి చెప్పో, ముఖకవళికలద్వారా సూచించో, అవయవాలను యథాశక్తి కదిలించో సాధించుకోవచ్చు. కానీ ఈ అభ్యాసమంతా ఎన్నో తప్పుల తడకలో తమాషాగా సాగుతుంది. ఆ కోణంనుంచే ఈ రచన సాగుతుంది. బిడ్డకు వస్తువు పేరు తెలిసినా దాని లక్షణం సంపూర్ణంగా తెలియదు చాలాసార్లు. ఆ వస్తువును గురించి తనకు తట్టిన భావంతో గుర్తించడం బిడ్డకు అలవాటు. బెల్లం రుచి నచ్చి బెల్లం పేరు పలకటం వచ్చిన పిల్లలు.. రుచి నచ్చిన మరే తినుభండారం చేతికిచ్చినా 'బెల్లం' అనే అంటారు. బెల్లం రుచి పేరు 'తీపి' అని తెలిసిన తరువాత ఆ 'తీపి' ఇష్టం కనక ఇష్టమైన ఏ రుచినైనా వాళ్ళు తీపి అనే అంటారు. పండగనాడు పిండివంటలు చేస్తారు. కాబట్టి అప్పచ్చులు చేసిన ఏరోజైనా పిల్లల దృష్టిలో పండుగైనట్లన్నమాట.
ఒక వస్తువు ప్రత్యేక లక్షణాలను గుర్తించి ఆ లక్షణాలుగల వస్తువును ఆ పేరుతోనే పిలిచే శక్తి కొన్ని నెలలు గడిస్తేనేకాని బిడ్డకు పట్టుబడదు. పెద్దవాళ్లు పక్కనుండి సరిదిద్దే వరకూ చిన్నాన్నను నాన్ననీ, పక్కింటి పిన్నిని అమ్మనీ చేసేసి కంగారు పెట్టేస్తుంటారు. మీసాలు..గడ్డాలు కలగలిసిపోయిన ఆసామినెవరినన్నా చూపించి పెద్దాళ్ళు 'బూచాడు' అని భయపెడితే.. మీసాలు గడ్డాలున్న ప్రతి మగవాడూ ఆ బిడ్డ దృషిలో బూచాడే. ఆఖరికి టీవీలో రోజూ కనిపించే చంద్రబాబునాయుడునుంచి.. యోగా గురువు రాందేవ్ బాబాదాకా. వ్యక్తుల ప్రత్యేకలక్షణాలను గ్రహించి ప్రత్యేకమైన పేర్లతో గుర్తించడం శిశువుకి అలవాటు అయిందాకా ప్రతిరోజూ ఇంట్లో ఇలాంటి ఏదో తమాషా జరుగుతుండాల్సిందే. ఒక వస్తువు ప్రత్యేక లక్షణాన్ని గుర్తించే సామర్థ్యం అలవడ్డ తరువాత ఆ లక్షణాలున్న అన్ని వస్తువులను ఒక సముదాయంగా భావిస్తారు బిడ్డలు. గులాబి రంగు నచ్చింది కనక మల్లె, మందారం, గన్నేరు, చివరికి గడ్డిపూవైనా సరే- గులాబీలే బాలలకు. పెద్దవాళ్ళు ఒకొక్క పువ్వు లక్షణాన్ని వివరించి పేర్లు చెప్పించాల్సిన సమయమిదే. మొగైనా..పువ్వైనా, రెక్కైనా.. తొడిమైనా ఒక దశలొ పిల్లలకు అన్నీ పూల కిందే లెక్క. వివిధ దశలను ప్రత్యేకమైన పేర్లతొ గుర్తించి పిలిచే పదసంపద సొంతమయేదాకా పిల్లలతో ఇదో రకమైన తారుమారు సరదా.
పిల్లల దగ్గర సభ్యపద ప్రయోగాలు మాత్రమే చేయడం చాలా అవసరం. అర్థం తెలియకపోయినా పెద్దవాళ్ళ మాటలను గుడ్డిగా అనుకరించడం పసిబిడ్డల లక్షణం. భాషను చురుకుగా నేర్చుకోవడానికి బిడ్డకు ఉపకరించేదీ అనుకరణ గుణమే. అనుకరణ బిడ్డకు అంత సులభమేమీ కాదు. ఎన్నో పాట్లు. కొన్నిసార్లు నవ్వు పుట్టించే సందర్భాలూ కద్దు. పిల్లలకు తెలిసే వస్తువులు కొన్నే. ఆ వస్తువుల లక్షణాలు కనిపిస్తే తెలీని వాటినీ వాటి పేర్లతోనే పిలుస్తుంటారు. ఇంట్లో ఉండే తువ్వాయికి నాలుగు కాళ్ళు కనక నాలుగు కాళ్ళున్న గాడిదైనా సరే వాళ్ళకళ్ళకి తువ్వాయే. పండక్కి తను కొత్తగౌను కట్టుకుంది కనక ఇంట్లో వాళ్ళందరూ గౌన్లే కట్టుకుంటారని ఓ పాపాయి ఊహ. నిన్న, రేపు, కొనడం, అమ్మడం, రావడం, పోవడం.. లాంటి పదాల మధ్య తేడాలు అంతుబట్టక ఒకదానికి బదులు ఒకటి వాడి నవ్వు తెప్పిస్తుంటారు ప్రతి ఇంట్లోనూ పిల్లలు. మూడు నాలుగేళ్ళ పిల్లలు ఆటలాడుకుంటూ కల్పించుకునే సొంతపదాలు చాలా విచిత్రంగా ఉంటాయి. వస్తువులకు వాళ్ళు పెట్టే పేర్లు ఒక్కోసారి చాలా సృజనాత్మకంగా కూడా ఉండి ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంటాయి. 'పడవ'ను ఒక పాపాయికి 'కాలవ ఇల్లు' అంది. వానబడితే కప్పలు బెకబెకలాడతాయి కనక వర్షాన్ని మరో చిన్నారి 'బెకబెక'గా సంబోధిస్తుంది. మానవసంబంధాలను అచేతన పదార్థాలకూ ఆపాదించే కావ్యలక్షణం పసివాళ్లకు ఎలా అబ్బుతుందో..అదో అబ్బురం. ఒక పాపకు వంకాయి పేరు మాత్రమే తెలుసు. సంత నుంచి
తండ్రి తెచ్చిన సొరకాయను, పొట్లకాయను .. వరసగాబెట్టి వంకాయ అమ్మమ్మ, వంకాయ తాతయ్య అంటూ వంకాయభాషలోనే పిలుస్తుంది. ఇంకో పాపకు పక్కింటి పడుచుపిల్లదగ్గర బాగా చనువు. అస్తమానం 'అక్క' అంటో ఆ పిల్ల వెంటే తిరుగుతుంటుంది. ఆ అమ్మాయి ఇంట్లో వాళ్ళందరూ ఆ పాపకు అక్క అమ్మ, అక్కఅన్న, అక్కనాన్న.. అని లెక్కన్న మాట. మరో బాబు దృష్టిలో పోషణ చేసేవాళ్ళందరూ అమ్మల కిందే జమ. అందుచేత
నీళ్ళుచేదుకునే బావి - బావమ్మ, అప్పచ్చి ఇచ్చే పక్కింటి ఆమె 'అప్పచ్చమ్మ'. చుట్టరికాలతో సొంతంగా పాటలు కట్టుకుని పాడుకోవడం పిల్లలకు ఎంతో సంతోషం కలిగించే సరదా. 'కప్ప నీ అప్ప, బల్లి నీ బావ, బొమ్మ నీ అమ్మ, చీమ నీ చెల్లెలు'- ఇలా సాగే పిల్లల పాటలు ఆంగ్లంలో 'నాన్సెన్స్ రైమ్స్' పేరిట చాలా ప్రసిద్ధి. పిల్లల ఈ అభిరుచి వల్లే బాలలకథల్లో కాకిబావ, నక్కమామ లాంటి చిత్రమైన పాత్రలు పుట్టుకొచ్చింది. తల, గొంతు, తత్సంబంధమైన తదితర కండరాల కదలికలను బట్టి ధ్వని ఉచ్చారణ ఉంటుందని మనందరికి తెలుసు. కండరాల స్వాధీనత వెసులుబాటు శిశువు ఉచ్చారణను నిర్దేశిస్తుంది. ఆ స్వాధీనానికి బిడ్డకు కొంత వ్యవధానం అవసరం. అయినా ఈ లోపే శిశువుకి వస్తువుమీద ఒక అవగాహన ఏర్పడి వుంటుంది. కండరాలను సులభంగా కదిలించగలిగిన అక్షరాలనే బిడ్డ ముందుగా పలుకుతుంది. ర, డ లాంటి అక్షరాలు అంత సులభంగా లొంగవు. త, ప లాంటి అక్షరాలూ ఆరంభంలో పలకడం కొంచెం కష్టమే. కష్టమని ప్రయత్నం శిశువుల లక్షణం కాదు. ఒక అక్షరాన్ని పలకడంలోని ఇబ్బంది.. దాని పక్క అక్షరాన్నిబట్టి ఉంటుంది. త, ప.. లు లాంటివి ఒంటిగా పలికే ఇబ్బందిని 'అత్త.. అప్ప' అని 'అ' ముందు చేర్చడంద్వారా పరిష్కరించుకోవడం ఇలాంటి ఒక పద్దతి. అక్షరాలను మార్చడం, కొన్ని అక్షరాలను వదిలేయడం, కష్టమైన అక్షరాలకు బదులుగా తేలిక అక్షరాలు పలకడం ఇంకొన్ని పద్ధతులు. కొత్తపదం దొరికినప్పుడు పరిచయమున్న పాతపదానికి దాన్ని అనుసంధానించుకోవడంద్వారా గుర్తుంచుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. శిశువు. రోకలి- లోకలి, తమలపాకు-తాంపాకు, పటికబెల్లం- కటికబెల్లం, పులుసు- పుస్సు, పెనసలు- పెస్సలు, పుస్తకం- పుత్తకం.. ఇలా ఎన్ని పదాలనైనా గుర్తించవచ్చు. రెండేళ్ళు నిండేవరకు శిశువుకు 20, 30 పదాలకు మించి రావు. మూడు నాలుగు ఏళ్ళకు అత్యద్భుతమైన వేగంతో నాలుగైదు వందల పదాలదాకా సాధిస్తారు పిల్లలు. ఒంటరిగా వుండే పిల్లలకు పదాలు ఎక్కువ రావు. ఈడుకు మించినవాళ్ళతో జోడుకట్టే బాలల భాషాజ్ఞానం అసాధరణంగా ఉంటుంది. పరిస్థితులు, ఆరోగ్యం, ఆసక్తి, పరిశీలనా శక్తి.. ఇలా భాషాభ్యాసానికి దోహదం చేసే ఉపకరణాల చిట్టా పెద్దదే.
అన్ని భాషాభాగాల్లోనూ నామవాచకాలను పిల్లలు ముందు గ్రహిస్తారని ఒక సాధారణ అభిప్రాయం. అభ్యాసం నామవాచకాలతోనే ప్రారంభమైనా శిశువుకి క్రియావాచకాలమీద
ధ్యాస జాస్తి. పని చేయడం మీదే శిశువుకు సహజంగా ఉండే ఆసక్తి దీనికి కారణం. ఇతర భాషాపదాలనూ క్రియాపదాలుగా మార్చి పలకడం.. అదో విచిత్ర పద విన్యాసం. ప్రతి పదానికి ఒక క్రియని జోడించే అలవాటువల్ల ఆ పదాన్ని ఆ క్రియకు పర్యాపదంగా ఉపయోగిస్తుంది శిశువు. మేడమీదకు తీసుకు వెళ్ళడానికి 'మీద.. మీద' అని సూచించడం దీనికి ఒక ఉదాహరణ. విరుద్ధపదాలను సైతం ఒకే వాక్యంలో సమర్ధవంతంగా కూరి వినోదం అందించడం పిల్లల మరో తమాషా విద్వత్ లక్షణం. ఆడవాళ్ళతో చాలాకాలం మెలిగిన బిడ్డ మొగవాళ్ళతోనూ 'ఇది ఇయ్యవే..ఇలా రావే' అని మాట్లాడుతుంటే నవ్వు రాకుండా ఎలా ఉంటుంది?
పొడుగు పొడుగు వాక్యాలతో గాని పెద్దలు స్పష్టపరచలేని భావాన్ని ఒక చిన్న పదంతో స్పంష్టంగా వెలిబుచ్చగల చిచ్చర పిడుగులు చిన్నారులు. అసలు సిసలు మినీకవులన్నా తప్పు లేదు. ఉయ్యాలలో పడుకోబెట్టి ఊపమనడానికి 'జో..జో.." అని రెండక్షరాలతో సూచిస్తుందో బాలమేధావి. రెండు మూడు సంబధంలేని విడి పదాలను జోడించి విచిత్రమైన వాక్యం తయారు చేయగలరు బాలలు. 'నాన్న.. తియ్య.. లే' అంటో చేతులు తిప్పుకుంటో పిల్లాడు చెబుతున్నాడంటే 'నాన్న మిఠాయి తీసుకురాలేదు' అని ఫిర్యాదు చేస్తున్నాడన్న మాట.
అభినయం తగ్గి మాటలు పెరగడం శిశువు వికాసదశ పరిణామం. వస్తువు, దాని ప్రత్యేక లక్షణం గుర్తు పట్టే విచక్షణ పెరిగే కొద్దీ పదాలను పొందిక చేసి వాక్యాలుగా ఉచ్చరించడం బిడ్డకు అలవాటవుతుంది.
పసిపిల్లలకు 'నేను' అన్న భావం ఒక పట్టాన బుర్రకెక్కదు. అందరూ తనను ఎలా పిలుస్తారో తననూ తానూ అలాగే సంబోధించుకుంటుంది ఓ చిట్టి. 'చిట్టికి పప్పులు కావాలి' అంటే 'నాకు పప్పులు కావాలి' అని అర్థం అన్నమాట. 'చిట్టి ఏడుస్తుంది.. చూడూ' అని అరుస్తుందంటే 'నన్ను ఏడ్పించద్దు' అని అర్థించడమన్న మాట.
'వర్షం వెలిసింది' అనడానికి 'వర్షం పోయింది' అని, 'నూనె ఒలికింది' అనడానికి 'నూనె పారిపోయింది' అని .. ఇలా ఒక పదార్థ లక్షణాన్ని వేరొక పదార్థ లక్షణానికి అన్వయించేసి చిత్రమైన పదబంధాలను తయారుచేసే శక్తి పసిపిల్లలది. ఎంతకూ తన మాట వినిపించుకోని తల్లిమీద 'నీకు చెవులు కనిపించవా?' అని గయ్యిమంటో లేచిందో పిల్లరాక్షసి. ఎంత అదిమి పట్టుకున్నా ఆ తల్లిపెదాలు నవ్వుతూ విచ్చుకోకుండా ఉంటాయా? 'అయ్యో.. బంగారంలాంటి బలపం పారేసావే' అని తండ్రి గద్దించడం గుర్తుంచుకున్న బాబు .. బళ్లో ఉపాధ్యాయుడు 'బంగారం చూసావా?' అని అడిగినప్పుడు 'చూసాను.. బలపం లాగుంటుంది' అనేస్తాడు ఠకీమని. ఎంత కోపిష్టి గురువుకైనా
ఫక్కుమని నవ్వు రాకుండా ఉంటుందా? 'అల్లరి చేసే బిడ్డ ఒళ్ళో ఇన్ని పప్పులు పోసి 'ఈ పప్పులు తీసికెళ్ళి వీటితో ఆడుకో' అని తల్లి గద్దిస్తే.. బిడ్డా అంతే చురుగ్గా ' 'పప్పుల్తో ఆడుకోం! పప్పులు పెట్టి చిన్ని తోటీ చింటూతోటీ ఆడుకుంటాం' అని తల్లి భాషను పెద్దఆరిందలా సరిదిద్దబోతే పెద్దవాళ్ళం మనం ఎంతసేపని పెదాలు బిగపట్టుకోగలం?! ఇట్లాంటి మెట్లెన్నో ఎక్కిన తరువాతే ఏ బాలైనా రేపటి ఉద్దండపిండంగా తయారయేది. భాషాభ్యాసంలోపదకవిపితామహుడు నన్నయకైనా దాటక తప్పని పసిదనపు చిలిపి దశలివన్నీ.***
రచన- కర్లపాలెం హనుమంతరావు
( తెలుగు - వెలుగు మాసపత్రిక ప్రచురణ - మార్చి, 2014 సంచిక)
