Showing posts with label Old. Show all posts
Showing posts with label Old. Show all posts

Thursday, December 30, 2021

మహమ్మదీయ మహాయుగంలో గ్రంధాలయాలు




 


మహమ్మదీయ మహాయుగంలో గ్రంధాలయాలు 


5. భోజరాజు గ్రంథాలయము. క్రీస్తుశకము పండెండవళతాబ్దికి చెందిన కవిపోషకు డగు భోజరాజు గ్రంథ భాండారమే రాజనిర్మిత భాండా గారములలో మనకు తెలిసినవానిలో మొదటిది. కవి పోషకుడగుటయేగాక ఈ మహారాజు స్వయము కవి; పండితుడు. ఎంజనీరింగు, ఆర్కిటెక్చరు మున్నగు కళలను గూర్చినదగు 'సమరంగన' మనుపుస్తకము అతని రచనము. గైక్వాడువారి ఓరియంటల్ సీరీసులో కొలది వత్సరములకు పూర్వము ప్రచురించు భాగ్యము నాకు గలిగేను. సిద్ధరాజను పేరుగల చాళుక్యరాజు ఈభోజ రాజు రాజ్యమును జయించి ఈతని గ్రంథాలయమునుతన రాజధానీనగరమగు అహిల్ వాడునకు గొనిపోయి తన గ్రంథ భాండాగారమున కలుపుకొనేను. ఈ ఆన్ హిల్ వాడు నేడు పేటన్ అను నామమున శ్రీ గైక్వాడ్ మహారాజానారి సంస్థానమున ఒక నగరమైయున్నది.


5. ముహమ్మదీయుల దండయాత్రలు. గజనీముహమ్మదు దండయాత్రలతో హిందూ దేశ చరిత్రమున హిందూమహాయుగమునకు ఆశ్వాసాంత మైన జనవచ్చును. గజనీముహమ్మదు దేవాలయము లను నాశనముచేసెను, అర్చకులను తన క్రూరఖడ్గము నకు బలియిచ్చెను. అట్టిస్థితిలో అర్చకులు, పండితులు తమకు సాధ్యమైనన్ని గ్రంథములను గైకొని టి బెట్టు, నేపాళము మొదలగు దూరదేశములకును, ఎడారినడుమ నుండి దుర్గమమైన కౌసల్ మియరు మొదలగు తావుల


గము : గ్రంధాలయములు


కును, తదితర ప్రదేశములకు పారిపోయిరి. ఇక ముహమ్మదీయయుగమునందలి భారత దేశ గ్రం థాలయముల చరిత్రను గూర్చి తెలిసికొనవలసియున్నది.


9. ముహమ్మదీయులు:


హిందూసాహిత్య విజ్ఞానము. సాహిత్య


దండెత్తి వచ్చిన ముహమ్మదీయులు క్రమముగ దేశ పాలకులు నిచ్చట నిలిచిపోయిరి. పాలకులు పాదు కొనినపిదప వారికి సాహిత్యవిజ్ఞానాభివృద్ధివి వయమున శ్రద్ధవహించు:ుకు సావకాశము సమకూడెన. అపుడు వారు మసీదులను కట్టించిరి; ముహమ్మదీయ మతవ్యాప కమునకై పాఠశాలలు పెట్టించిరి; ముహమ్మదీయ విజ్ఞాన ప్రచారపరిశోధనలకై కళాశాలల నిర్మించిరి. కాలక్రమ మున వారిదృష్టి హిందువులు మతగ్రంథముల పైగూడ ప్రసరింప నారంభించెను. హిందువుల ధర్మగ్రంథములు వారియాజమాన్యమున పారశీక భాషలోనికి అనువదింప బడుటకు శుభారంభము జరిగెను. 3. ఢిల్లీ నగరము.


బానిసరాజుల కాలమున ఢిల్లీ నగరము విద్యాశాలలకు విఖ్యాతినందెను. పలువురు విద్యాసంతు లానగరమునకు చేరిరి. బానిసరాజులు విద్యాగోష్ఠియందు బహుప్రీతిని చూపిరి. కవులు, పండితులు తాము రచియించిన నూతన కావ్యములను, గ్రంథములను చదువుచుండ వినుటను ఆరాజులును, ప్రధానులును ఘన కార్యముగా భావించిరి. ఖిల్జీ రాజ్యసంస్థాపనాచార్యుడగు జలాలుద్దీన్ పండిత  


రత్నమును, కవిరాజును అగు అమీర్ ఖుస్రు అనువాని రాజభాండారపాలకుని నియమించి అతనికి కొరాన్ పరిరక్షకుడు అను బిరుదమిచ్చి అతని యుద్యోగ ము నాకు మంచివేతనమును ఏర్పఱచెను. గ్రంథ భాండాగ పాలకులలో ఈ అమీర్ ఖుసుకు జరిగినంత గౌరవము మఱి యెవరికిని జరిగి ముండ లేదనుట అతిశయోక్తి గాదు.


1. చక్రవర్తి ఫిరోజ్ టూగ్లక్. మొగలాయి చక్రవర్తులకు పూర్వులైన ముహమ్మ


దీయ చక్రవర్తులలో ఫిరోజ్ టూగ్లక్ నామము భారత దేశ గ్రంథాలయోద్యమ చరిత్ర కారునకు పూజనీయ మైనది. ఫిరోజ్ స్వయము పండితుడు; విశేషించి పండితపోషకుడు. విదేశములనుండి పండితులను రప్పించి వారితో సద్దో సలుపుటకు ఆతడు ముచ్చటపడు వాడు. అల్లు వచ్చిన పండితులు ఆవాసమునకు గాను అతను రాజభవనము నొకదానిని ప్రత్యేకించెను. విద్యావంతు డగు ఈ ప్రభువు హైందవపండితులను రాజసేవలో నియమించెను. హిందువుల సారస్వతముతో పరిచయ ముసంపాదింప తన మతస్థులను హెచ్చరించెను. నాగ ర్కాట్ నందలి దేవాలయమున ఒక చక్కని సంస్కృత గ్రంథ భాండాగారముండుటను తెలిసికొని పారశీక భాష నేర్చిన హిందూపండితుల నట కార్యను లుగ నియమించి ఆచ్చటి అపూర్వ గ్రంథములను కొన్ని ని రశీక భాషలోనికి అనువదింపజేసెను. Que మరణానంతరము భారత దేశ గ్రం థాలయోద్యమము కొంత కాలముకుంటువడినదని చెప్పవచ్చును. ఈ కాల మున తైమూరు హిందూదేశముపై ఎత్తిచ్చి ఢిల్లీనగర మును కొల్లగొట్టెను.


5. మఱికొన్ని చిన్న రాజ్యములు. మొగలుల కాలమునాటి భారత దేశ గ్రంథాలయో ద్యమచరిత్రను వివరించుటకు పూర్వము ఈ కాలము నాటి మఱికొన్ని చిన్న రాజ్యములు గ్రంథాలయోద్యమ విషయమున ఎట్లు కృషి చేసినవో తెలిసికొనవలసియు 8. అహమ నగరమున బహమనీ రాజులు ఒక న్నది. చక్కని గ్రంథ భాండారమును నిర్మించి క్రమముగ నిర్వ హించిరని తెలిసికొనుట కావందముగ నున్నది. ఆ రాజులు దీనికి ఒసగిన పోషణము అనంతమును,


అత్యంతశ్లాఘాపాత్రమును ఆయినదే అయినను పదు నేనవశతాబ్దిలో వారికడ మంత్రిగనుండిన ముహమ్మదు గవాను చేసినదానము ముందు అది డిందుపాటు నొందు చున్నది. డక్కనునందలి భాండాగారములందు అక్కడ క్కడ అతని పద్యమాలికలు నేటికిగూడ మనకు దొరు కుచున్నవి. అతడు కోటికి పడగ ఎత్తినధనవంతు డేయ య్యు చేతికి ఎముక లేని నెఱ దాతగుటచే మరణకా లమునాటికి ఆతని బొక్కసమున లెక్క కాసులుమాత్ర ముండెను. ఉన్నతభావములుగల పోడిమీ జీవితమున ఆతడు ఋషివలె దినములు గడపెరు. అతని ధనమం తయు మసీదులు కట్టుటకు, పండితులను పోషించుటకు, గ్రంథ భాండాగారములను నిర్మించుటకు న్యాయపఱుప బడెను. బీజపురమున ఆదిల్ షాహి వంశపురాజులుగూడ నొకచక్కని భాండాగారమును నిర్వహించిరి. ఆ గ్రంథాలయమునందలి పలుగ్రంథములను ఔరంగజేబు ఢిల్లీ నగరమునకు గొనిపోయినను పందొమ్మిదవ తాబ్దిని అగ్రంథాలయమును సందర్శించిన డాక్టరు ఫెర్గుసన్ దాని మంచిదినములలో ఆ గ్రంథాలయము బ్రహ్మాండ మైనదైయుండవలెనని అభిప్రాయపడినాడు. వంగ దేశ మును రిపాలించిన తొలిజట్టు ముహమ్మదీయ ప్రభువు లలో క్రీస్తుశకము 1282 మొదలు 1825 వఱకు పరిపా లనము సాగించిన నాదిర్షా భారత దేశ గ్రంథాలయో ద్యమచరిత్రకారుల ఎల్లరచే స్మరింపదగినవాడు. ఇంగ భాషలోనికి మహాభారతము ప్రథమమున భాషాంతరీక రింపబడుటకు ఆతనిఆజ్ఞయే కారణము .


5. మొగలాయి చక్రవర్తుల కాలము. మొగలాయి చక్రవర్తుల కాలమున భారత దేశ గ్రం థాలయోద్యమము హుటాహుటినడలతో సాగినదని చెప్పవచ్చును. మొగలాయి చక్రవర్తులు, రాణులు, రాజకుమారులు కళాసాహిత్యములందు మంచి అభిరుచిని, అభినివేశమును చూపిరి. మొగలాయీల మూలపురుషుడగు తైమూరు రచియించిన స్వీయ చరిత్ర నేడును ఉపలబ్ధమగుచున్నది. ఈ తైమూరువలె నీతిని వంశీయులును స్వయము గ్రంథకర్తలై విలపిల్లిరి. వెంగ లాయి రాజవంశసంస్థాపకుడుగు బేబరు గొప్ప విద్వాం సుడు. 'బేబర్ నామా' అను పేరుగల ఆతని స్వీయ


చరిత్ర ఆతరగతివాఙ్మయములో ఎన్నదగినదై నేటి కిని ప్రకాశించుచున్నది. పుస్తకములలో చిత్రములను రచియించు ఆచారమునకు బేబరు ఆద్యపురుషుడన వచ్చును. పుస్తకములు సచిత్రముగ ప్రచురించు పద్ధతి కనుగొనినది మొగలులకు కీర్తిదెచ్చిన విషయము గా నేటికిని మనము చెప్పుకొనుచున్నాము. బేబరు తన గ్రంథములయం దన్నిటియందును చిత్రములను చేర్చు వాడు. బేబరు అనంతరము మొగలాయిసామ్రాజ్యము నగు నియంతయైన ఆతని తనయుడు హుమాయూను తాను జైత్రయాత్రలకు పోవు నవసరమునగూడ కూడ నొకపుస్తకభాండాగారమును తరలించుకొని పోవు వాడు. చరిత్రకు అందిన ప్రథమసంచార గ్రంథాలయ మిదియేయని నిస్సంశ తముగ చెప్పుకొనవచ్చును. ఈ సందర్భమున నెపోలియనును గూర్చిన ఒక సంగతి సాదృ శ్వనిబంధనమున జ్ఞప్తికి వచ్చుచున్నది. నెపోలియను పుస్తకములనిన చెవికోసికొనువాడు. మంచి పుస్తకములు నెంచి ఆతడు అందు ఒక్కొక్క గ్రంథమును జేబునం దిముడు చిన్న సైజున ముద్రింపించి సుందరముగ బైండు చేయించియుంచుకొని ఈ గ్రంథసంచయమును తాను ఎచ్చటికిపోయిన అచ్చటకు గొనిపోవువాడు. హుమా యూను గ్రంథాలయాభిమానము మిక్కిలి మెచ్చదగి నది. ఆతడు తన విలాసమందిరమును ఒక గ్రంథాల యముగ మార్చిపై చెను. గ్రంథాలయ ప్రియుడగు ఈ రాజొక సారి గ్రంథాలయముననుండగా కాలుజారి మేడ మెట్లపైనుండిపడి అప్పుడు తగిలిన దెబ్బలు కారణము గా మరణించెను. హుమాయూన్ తనయుడు అక్బరు పాదుషా ఒక గొప్పగ్రంథ భాండాగారమును కూర్చెను. తాను జయించిన ఒక గుజరాతు దేశపురాజుయొక్క మునుగూడ నీతడు తన స్వాధీనము లోనికి తెచ్చికొ నేను. తనకడ మంత్రిత్వమువహించి యున్న ఫెయిజి అను వాని గ్రంథ సముదాయమును సయితము అక్బరు తన సొంత గ్రంథ సముచ్చయమున చేర్చికొ నేను. ఈ పుస్తకములన్నియు మూడుభాగ ములుగ విభజింపబడెను. పద్యము, వైద్యము, జ్యోతి షము, సంగీతము అను విషయములకు చెందిన గ్రంథము లన్నియు మొదటి విభాగమున చేర్చబడెను. భాషా


తత్త్వము, వేదాంతము, మతము, ఖగోళశాస్త్రము, రేఖాగణితము అను విషయములకు చెందిన గ్రంథము అన్నియు రెండవ విభాగమున చేర్పబడెను. వాఖ్యాన ములు, వంశ చరిత్రలు, న్యాయశాస్త్రము అను విషయము లకు చెందిన పుస్తకములన్నియు మూడవవిభాగమున చేర్పబడెను. పుస్తకములలో చిత్రములను చేర్చు ఆచా రము ఈతనికాలమున బాగుగ పెంపొందెను. పుస్తక ములను సంకరతరముగ బైండింగు చేయు విషయమున ఈచక్రవర్తి హయాను. లో అతిశ్రద్ధ చూపబడెను. మొగలాయిచక్రవర్తులు స్వయముగా గ్రంథములను ప్రోవుచేయుటయందు అత్యుత్సాహమును చూపు పోయే గాక తమపూర్వులు ఏర్పఱచిన గ్రంథ భాండారములను కంటవతీడుకొని పరిరక్షించుట యందును విశేషాభి మానము చూపిరి. ఇంతటిదీక్షతో, ఇంతటిశ్రద్ధతో మొగలాయిచక్రవర్తులు సంతరించిన గ్రంధ సముదాయ మంతయు క్రీస్తుశకము 1739 వ సంవత్సరమున ఢిల్లీ నగ రముపై ఎత్తివచ్చి దానిని కొల్లగొట్టిన పారశీకుడు నాదిర్షా చేతులలో బడెను. 5. ఇతరరాజుల గ్రంథభాండాగారములు.


దక్షిణ భారత దేశపు సుప్రసిద్ధులగు రాజ నొడగు టిప్పుసూల్తాను బహుళ గ్రంథములను సేక రించెను. 1799-వ సంవత్సరమున శ్రీరంగ పట్టణము పట్టు కొనబడినపుడు ఈగ్రంథ సముచ్చయమంతయు నాశ నము చేయబడెను, లక్నో స్నే పట్టణము పట్టుకొనబడినపుడు 1884వ సంవత్సరమున అయోధ్యనబాబు గ్రంథా లయముకూడ నిప్లేయయ్యెను. కాని పలువురు రాజుల భాండాగారములు కాలపురుషుని నాశనఖడ్గమునకు ఎదురొడ్డి నిలచినవి. నేపాళము, కాశ్మీరము, మైనూ రు, జయపురము, జోధపురము, భోపాల్, ఆళ్వారు రాజ్యములందు పురాతన గ్రంథ భాండాగారములు నేటి కిని సుస్థితీయందున్నవి. ఆయాభాండాగారము లందలి గ్రంథములకు నేడు మంచిమంచి కెటలాగులు తయారు చేయబడియున్నవి. తంజావూరు ప్రభువుల గ్రంథభాం డారము మదరాసు ప్రభుత్వము వారి పరిరక్షణము నంది ప్రజోపయోగకరమైన సంస్థయై ప్రకాశించుచున్నది.


( బరోడా సంస్థానంలోని గ్రంథాలయ శాఖాద్యక్షులు కీ.శే న్యూటన్ మోహన్ దత్తా గారి ఆంగ్ల వ్యాసం ఆధారంగా ) 

( ఆంధ్రభూమి - వార- అక్టోబర్ 1938 సంచిక నుండి సేకరణ ) 


వలపు -తాత కృష్ణమూర్తి ( ఆంధ్ర భూమి - మాసపత్రిక- 1933, అక్టోబర్ )

 వలపు 

-తాత కృష్ణమూర్తి


( ఆంధ్ర భూమి - మాసపత్రిక- 1933, అక్టోబర్ ) 



పుస్తకాలలో ఉన్న నాయికానాయకులకేగాక, మెదడు, శరీరావయవాలు సవ్యంగా ఉన్న ప్రతి మని షికీ యీడువచ్చిన పిమ్మట వలపంటే యేమిటో, కొంతవరకు అనుభవమవుతుంది. మహాకవులు నాయికిల వలె ప్రతీఆడదీ విరహవేదనలో మన్మధుణ్ణి, చంద్రు ణ్ణి, గాలిని, పిట్టల్ని నోరుతిరగని సమాసాలతో తిట్టి, చెలికత్తెలను కొట్టి, జుట్టు పీకుకొని, ఒళ్లు రక్కుకొని, మెడలోనిహారాలు తెంచేసుకొని, కాంభోజీరాగంలో వెక్కివెక్కి యేడవక పోవచ్చు ; ఉద్యానవనాలలో ఉండే లతలతో ఉరిపోసుకోకపోవచ్చు. ప్రతీమగ వాడూ కథలలోని రాజులవలె నిద్రాహారాలు మాని వేసి, కలలో కనిపించిన కన్యాలలామకోసం మహా రణ్యాలకుపోయి తపస్సులు చేయలేకపోవచ్చు; వలపు తీవ్రత కోర్వలేక కత్తితో కంఠంకోసుకొనో, విషం త్రాగో, చావడానికి సాహసించలేక పోవచ్చు. కాని ప్రతీమనిషికీ ప్రేమతత్వం ఏదోవిధంగా తెలియరాక మానదు.


అయితే లోకంలో చాలామందికి తమ అనుభవా లెట్లా ఉన్నా, వలపును గూర్చి అభిప్రాయాలు మాత్రం 3 మహావిపరీతంగా ఉండడానికి కారణం బహుళః కవుల తలతిక్క వ్రాతలే నేమో! దేనినైనా సరే, మసిపూసి మారడికాయ చేయగల సమర్ధులు కవులు, జంతువులు,


పిట్టలు, కీటకాలు సహితం అనుభవించి తెలుసుకోగల సెక్సు ప్రేమను మహా అపురూపమైన వస్తువుగా వర్ణించి దానికి తమ ఊహాశ క్తివలన లేనివెన్నో అర్థాలు కల్పించి, లోకంతో సంబంధంలేక ఏకొండగుహలోనో ముక్కు మూసుకొని మూడవ నేత్రంతో సర్వమూ తిలకించగల మహారుషులకును, కల్పితకథలద్వారా నిజాన్ని అబద్ధం గాను అబద్ధాన్ని నిజంగాను చెయ్యగల ఊహాజ్ఞాన సంపన్నులను కవిపుంగవులకును తప్ప, సామాన్యుల కది యెంతమాత్రమూ తెలియరాని రహస్యమని బోధిస్తా మంటారు !


సెక్సు ప్రభావంవలన స్త్రీ పురుషులకు ఒండొరుల యడల జనించే అనురాగమే వలపు. దీనినే పేరు, మోహం, మనసుల కలయిక, కామం, మన్మధవికారం, మమత యిత్యాది పేర్లతో వ్యవహరిస్తారు జనులు. వలపులో సుఖం దుఃఖం, అభిమానం యీర్ష్య, పశుత్వం దేవత్వం, స్వార్ధం స్వార్ధత్యాగం, మంచి చెడ్డ- అన్నీ లీనమైఉంటాయి. తెల్లని సూర్యకాంతిలో యింద్ర ధనస్సు రంగులన్నీ యిమిడియున్నట్లు వలపులో దయ, ద్వేషం, భక్తి, భయం మొదలైన గుణాలెన్నో విశద పడుతూ ఉంటాయి, పరిస్థితులను బట్టి.


ప్రేమ అనేమాటకు వాడుకలో అనేక అర్ధాలు ఉంటున్నాయి. మాతృప్రేమ, బంధుప్రేమ, దేశప్రేమ


దైవపేరు మొదలైనవి సెక్సుతో సంబంధం లేనివి. ఇక సెక్సుతో సంబంధం ఉన్న ప్రేమలో కూడా ము ఖ్యంగా రెండుకాలు ఉన్నాయి. శరీర సంపర్క వాంఛ ప్రధానంగాల ప్రేమ ఒకరకం. దీనినే కామ మనీ, పశుప్రేమమనీ అంటారు. శరీరభోగాలతో జోక్యంలేని ప్రేమ రెండోరకం. ఇది కేవలం మానసిక మనిన్నీ, మిక్కిలి పవిత్రమైనదనిన్నీ చెప్తారు. వల పులో నిజంగా యీ రెండురకాల ప్రేమలూ విడదీయ డానికి వీలు లేకుండా ఐక్యమైఉంటాయి.


ప్లేటో అనేది కథలలో సహజం గా నే కనిపించవచ్చును గాని మానవప్రకృతికి విరుద్ధ మే అనిపిస్తుంది. వలపుగలచోట శరీరసౌఖ్యా పేరు ఉండక తప్పదు. అయితే, ప్రేమించుకునే నాళ్ళకందరికీ అట్టి సౌఖ్యాలు లభించక పోవచ్చును; కోర్కెలు తీర్చుకుం దుకు తగిన అవకాశాలు లేకపోవచ్చును; కోర్కెలు, అవకాశాలు కూడా గలవారు యింద్రియనిగ్రహంవలన తమ శరీరవాంఛల నణచుకోవచ్చును. కాని, ఇంద్రియ సుఖవాంఛారహితమైన వలపుమాత్రం అసహజం!


అట్లే శరీవసంబంధం ఉన్నచోట నల్లా తప్పకుండా ప్రేమ ఉండితీరాలని తలచడం తప్పు. స్త్రీ పురుషులిద్దరు ఎట్టిప్రేమయు లేకనే శరీరసంపర్కం కలిగి ఉండ వచ్చును; బిడ్డలనుకూడ కనవచ్చును. ఇట్టినడత కడు నీచమైనదే అయినా, అస్వాభావికంమాత్రం కాదన డానికి మానవసంఘంలోగల వేశ్యావృత్తి ఒక గట్టి నిదర్శనం.


స్త్రీపురుషు లిద్దరికి శరీరసంబంధమాత్రమైన ఐక మత్యం యేర్పడినప్పు డది తుచ్ఛమగు కామమనిన్నీ, మన సుల కలయిక మాత్రం సంభవించినప్పు డది పవిత్రమగు స్నేహమనిన్నీ, మనోతనువులు రెండిటి బాంధవ్యమూ చేకూరినప్పు డది పేమమనిన్నీ చెప్పుకుంటారు, సాధా రణంగా. కాని తరుచుగా కామంలో స్నేహం, స్నే హంలో ప్రేమ, ప్రేమలో కామం కలసి పొడగడుతూ ఉంటాయేకాని, దేని కది విడిగా విళదకుడదు. కాబ బట్టే అర్ధం ప్రియులచేష్టలు యితరుల కప్పుడప్పుడు ఏమీ కాకుండా, విపరీతంగా కనబడతాయి.


స్త్రీపురుషులిరువురికి' అన్యొన్యాను రాగం కలగడా నికి నిజమైన కారణం నిర్ణయించడం పైవాళ్లకు సులభ సాధ్యమగుపనికాదు. ఒక్కొక్కప్పు డాప్రియుల కే తెలియదు, తామెందుకు ప్రేమించు కొంటున్నారో. సాధారణంగా మన ప్రబంధాలలో ఉదహరింపబడే ప్రేమ 'తొలిచూపువలపు' నాయికానాయకులలో నూటికి తొంభైమంది ఒండొరుల రూపలావణ్యాలం చూసుకొని మోూహించుకున్న వాళ్ళే! అతని తనూవిభవం చూసి ఆమె, ఆమె సొగసుందనం చూసి అతడు, వలచు కుంటారు. రూపా లెట్లా ఉన్నా, కొంత పరిచయంపైని ఒకరి గుణాలు చేష్టలు ఒకరు అర్ధం చేసుకొని ప్రేమిం చుకున్న వాళ్లు కూడా ఉన్నారు. ఒథెల్లో, డెన్డ్ మోనా వంటివాళ్లు. ఇక రూపం, గుణం, నడవడిక, ఏదీ చూసుకో నవసరంలేకుండా వలచుకో గలవాళు లేకపోలేదు--హిందూదంపతులవంటి అమాయకులు!


ఇతర కారణా లింకా ఎన్ని ఉన్నా, ముఖ్యంగా రూపం, యౌవనం వలపును పుట్టించడానికి బల లమైన హేతువులని చెప్పకతప్పదు. అందుకనే కవులు తాము చిత్రించే నాయికానాయకులలో ఎవరినీ అందహీనుల గాను, వయసుమీరిన వారిగాను చేయరు. శృంగార మనేది యౌవనంలో ఉన్న సుందరాంగులకే వర్తిస్తుంది. కాబోలన్నట్లుంటాయి, పుస్తకాలలో కథలు!


సె ఆకర్షణకు నిజంగా రూపం ఎంత సహ కారో, క్రొ త్తదనంకూడా అంతసహకారి, క్రొత్తవాళ్ళ ను చూసినప్పుడు మనసు చలించినట్లు చిన్నవాటి పరి చయులను చూసినప్పుడు చలించదు. ముఖ్యంగా రక్త సంబంధంగల దగ్గిర చుట్టాల పట్ల కామేచ్ఛ బొత్తిగా మచ్చిక జంతువులలోన కూడా యీచిత్రమే పొడగడుతుంది. చిన్నప్పటినుండీ ఒక్క గూట్లోనే పెరిగిన పావురాలు ఎన్నడూ కలి యవు. తేనెటీగ తనునివసించే పట్టులోని యీగల కొరకు దేవులాడక, వైచోట్లకు ఎగిరి సంబంధం కుదు ర్చుకుంటుంది. ఒకేపుట్టలో ఉన్న రెక్క చీమలు వాటి లో అవి వలచుకోక, దూరంగా నివసించే చీమలగుంపు తో పరిచయం చేసుకుందుకు ప్రయాణాలు చేస్తాయి.


(స్త్రీపురుషులిరువురికి' అన్యోన్యానురాగం కలగడా నికి నిజమైన కారణం నిర్ణయించడం పైవాళ్లకు సులభ సాధ్యమగుపనికాదు. ఒక్కొక్కప్పు డాప్రియులకే తెలియదు, తామెందుకు ప్రేమించు కొంటున్నారో. సాధారణంగా మన ప్రబంధాలలో ఉదహరింపబడే ప్రేమ 'తొలిచూపుదలవు'. నాయికా నాయకులలో నూటికి తొంభైమంది ఒండొరుల రహదశులావణ్యాలు చూసుకొని మోహించుకున్న వాళ్ళే! అతని తనూవిభవం చూసి ఆమె, ఆమె సొగసుందనంచూసి అతడు, వలచు కుంటారు. రూపా లెట్లా ఉన్నా, కొంత పరిచయంపైని ఒకరి గుణాలు చేష్టలు ఒకరు అర్ధం చేసుకొని ప్రేమిం చుకున్న వాళ్లు కూడా ఉన్నారు. ఒథెల్లో, డెస్టి మోనా వంటివాళ్లు. ఇక రూపం, గుణం, నడవడిక, ఏదీ చూసుకో నవసరంలేకుండా వలచుకో గల వాళ్లు లేకపోలేను-హిందూదంపతులవంటి అమాయకులు!


ఇతర కారణా లింకా ఎన్ని ఉన్నా, ముఖ్యంగా రూపం, యౌవనం వలపును పుట్టించడానికి బలమైన హేతువులని చెప్పక తప్పదు. అందుకనే కవులు తాము చిత్రించే నాయికానాయకులలో ఎవరినీ అందహీనుల గాను, నయసుమీరిన వారిగాను చేయరు. శృంగార మనేది యౌవనంలో ఉన్న సుందరాంగులకే వర్తిస్తుంది కాబోలన్నట్లుంటాయి, పుస్తకాలలో కథలు!


సెకు ఆకర్షణకు నిజంగా రూపం ఎంత సహ కారో, క్రొ త్తదనంకూడా అంతసహకారి. క్రొత్తవాళ్ళ ను చూసినప్పుడు మనసు చలించినట్లు చిన్నవాటి పరి చయులను చూసినప్పుడు చలించదు. ముఖ్యంగా రక్త సంబంధంగల దగ్గిర చుట్టాల పట్ల కామేచ్ఛ బొత్తిగా ఉండదు. పక్షులలోను, మచ్చిక జంతువులలోను కూడా యీచిత్రమే పొడగడుతుంది. చిన్నప్పటినుండీ ఒక్క గూట్లోనే పెరిగిన పావురాలు ఎన్నడూ కలి యవు. తేనెటీగ తనునివసించే పట్టులోని యీగల కొరకు దేవులాడక, పైచోట్లకు ఎగిరి సంబంధం కుదు ర్చుకుంటుంది. ఒకే పుట్టలో ఉన్న రెక్క చీమలు వాటి లో అవి వలచుకోక, దూరంగా నివసించే చీమలగుంపు తో పరిచయం చేసుకుందుకు ప్రయాణాలు చేస్తాయి.


అమెరికా, యూరప్ వంటి దేశాలలో ఒకేతరగతిలో కలసి చదువుకునే బాలురు, బాలికలు సాధారణంగా పెండ్లాడుకుందుకు యిష్టపడరట. సగోత్రీకులకు, వివా హబాంధవ్యాలు నిషేధించిన హిందూధర్మశాస్త్రవేత్త లకు యీరహస్యం తెలుసు!


వెలుతురు, వేడిమి, విద్యుచ్ఛక్తి మొదలైనవాటి వలె వలపొక బాహ్యశక్తికాదు. ఆకలి, తలనొప్పి వంటి శరీర బాధయుకాదు. ఇంద్రియానుభవాల వలన మొదట జనించి, పిదప మనసులో స్థిరపడి, క్రమం గా మెదడునుకూడ వశ పరచుకోగల దారుణమహిమ కలది, అది. పంచేంద్రియాలలోను చూపు మిక్కిలి చురుకైనది కనుక, ప్రేమ సంకురింపజేయుటలో దానికి గల సామర్ధ్యాలు మరిదేనికీ లేవు. కళ్ళకుగల యీ దా రుణశక్తికి వెరచి కాబోలు మానససంఘంలో కొందరు ఘోషాపద్ధతిని విధించుకున్నారు తమ స్త్రీలకు! హిం దూవిధవకు సంఘం విధించిన పాడుముస్తాబుకూడా పురు వదృష్టికి వెరచియే నేమో!


మొదట చతుప్రభావంవలన ఉద్భవించిన వలపును మిగతా. యింద్రియాలు కొంతవరకు బలపరచగలవు. కాబట్టే ప్రియాలు కంటికింపగు ముస్తాబు చేసికొనుట తో తృప్తిపడరు, పువ్వులు, పరిమశద్రవ్యములు విరి విగా వాడతారు. కమ్మని మిఠాయిలు భుజిస్తారు. జిలి బిలి పలుకులతో సంభాషించుకుంటారు. పాడుకుం టారు. నృత్యంచేస్తారు. ముద్దులాడుకుంటారు. కాగ లించుకుంటారు. కరుచుకుంటారు. పిచ్చిపిచ్చి పను లెన్నో చేస్తారు. పంచేంద్రియాలకూ పరవశత్వం వస్తే నేగాని వాళ్ళకు తనివి తీరదు.


• ఎలవును జనింపజేయుటలోను, జనించిన వలపును వృద్ధినొందించుటలోను, ఒక్కొక్కప్పు డొక్కొక్క యింద్రియం ప్రాముఖ్యత వహిస్తుంది. ప్రియురాలి అను గ్రహం సంపాదించడానికి ఆమెనిద్రించే గది కిటికీ వద్ద చేరి, ఫిడేలో వీణో వాయినూ పాడేవాడట, పూర్వ కాలపు ఐరోపాప్రియుడు! పిల్లనగ్రోవి ఊది గొల్లపడు చులను వశపరచుకు నేవాడట శ్రీకృష్ణుడు. గానం, వా యిద్యం, సంభాషణ, ఏడుపు, నవ్వు మొదలైనవి కణ్ణం


ద్రియాన్ని రంజింపజేసే సాధనాలు. ఇక ఘ్రాణేంద్రి యాన్ని మెప్పించి, ప్రేమను పెంపొంద జేయగలవి. పువ్వులు, మంచిగంధం, పన్నీరు, అత్తరు, కస్తూరి మొ దలైనవి. ప్రియుల నొక్కొక్కప్పుడు కొన్ని కొన్ని వాసనలు వెర్రెత్తించగలవు. యోజనగంధిని ఆమె ఘుమ ఘుమకు వలచినాడట శంతన మహారాజు! అట్లే తియ్యని మిఠాయిలు, కమ్మనిపిండివంటలు, పండ్లు, పాలు, తేనె, సారాయిలు జిహ్వేంద్రియం ద్వారా మోహోద్రే కాన్ని స్ఫురింపజేసి వృద్ధిచేయగలవు. వలపును సాధిం చడంలో ఒక్కొక్కప్పుడు స్పర్శేంద్రియం చదువు కంటె తీక్ష్యంగా పనిచేస్తుంది. అయితే తనప్రతాపం చూపెట్టుకుందుకు కంటికిగల అవకాశాలు స్పర్శకు లభించవు, కలసి నాట్యం చేసుకునే సందర్భంలో ఒం డొరుల యొడలితాకుడుకు మోహో ప్రేకులై దంపతు లైన పాశ్చాత్య యువతీయువకు లెందరో ఉన్నారట! తన మొగంతీరుకూ, పాటనేర్పుకూ, మాటతీపికీ, దేనికీ సాధ్యుడుకాక కొయ్యబొమ్మవలె నిల్చున్న ప్రవరుణ్ణి చూసి, తుదకు క్షణబాహు మూలరుచితో


"పాంచద్భూష


బాలిండ్లు పొంగారఁబై యంచుల్ మోపగఁ గౌఁగిలించి యధరంబాసింప -” సాహసించిందట సరూధిని. ఉగ్గుపాలతో కళాశాస్త్ర మార్మాలన్నీ నేర్చుకున్న ఆప్రౌఢకు, అతగాడిని లొంగదీయడానికి స్పర్శేంద్రియమే అంత్యసాధనమని తోచింది!


ఇంద్రియసుఖాలు వలపు కెంత అవసరములైనా, కేవలం వాటిపోషణ మీదనే ఆధారపడి ఉండ దది. అందుకనే ప్రేమకు చంచల స్వభావం ఆరోపించారు. పెద్దలు. శరీరం, మనసు, మెదడు ఏకీభవించి కాపా డితేనేగాని నిలవదు వలపు! స్త్రీపురుషు లిద్దరికి ఒకసారి నిజమైన వలపు కుదిరినప్పుడు, అట్టి ప్రేమ స్థిరంగా నిలుస్తుందనీ, ఎన్ని ఒడుదుడుకులు వచ్చినా చలించదనీ, వాదిస్తారు కొందరు విడాకులు, ద్వితీ యవివాహాలు, ప్రియులకలహాలు మానవసంఘంలో అరుదైనట్లు పుట్టుక, పెరుగుట, చావుగల జీవ


ప్రేమకు స్థిరత్వం ఆరోపించడం వెర్రి. కాని, ఇంద్రియాల ప్రేరేపణకు లెక్క చేయక, హృదయాన్ని లొంగదీసు కొని, బుద్ధిబలంవలన స్థిరంగా ఒక్కరినే ప్రేమించ గలుగుట మానవునికి అసాధ్యంకాదు. పతీవ్రతలు, ఏక పత్నీ వ్రతులు అట్టి మనోబలంగల ఘనులు.


వలపు విషయంలో అవకతవకగా ప్రవర్తించే వాళ్ళం. దరూ మెదడుతకు వరాళ్ళే అని రూఢిపరచగ లరు నేటి శాస్త్రజ్ఞులు. మెదడుశక్తి అంటే పుస్తకాలు చదు పుకున్న జ్ఞానమని కాదు. బడిచదువు, పరిక్షలు, శా శాస్త్ర జ్ఞానం—వీటితో సంబంధంలేక, ప్రతీ మనిషికీ పుట్టుక 'నే భగవంతు డనుగ్రహించే శక్తి అది! సమాన మైన అవకాశాలతో,ఒకేగురువు వద్ద శిక్ష నభ్యసించిన విద్యా . ర్థులందరూ ఒకేమో స్టరు తెలివితేటలు గల వాళ్ళుగా ఉండకపోవడానికి యిదేకారణం. మనిషికీ మనిషికీ, జం తువుకూ మనిషికీగల తేడాలను యేర్పరిచేది యీజ్ఞాన శక్తే! వలపు నిలకడలేనిదే అయినా, దానిని బళవరచు కొని, స్థిరంగా ఒకరిమీదనే నిలచేటట్లు చేసుకోవడం మానవుని ప్రజ్ఞ. అది వానిమేధాశక్తిని నిరూపిస్తుంది. సంఘానికి కొంత మేలు చేస్తుంది. వాని జీవితానికి శాంతి


వలపుకు చంచల స్వభావం ఉండడమే కొంతవరకు మానవుడికి ఉపచరిస్తూ ఉంది. లేకపోతే, జోళ్ళుకుట్టు కుసేవాడు రాజు కూతుర్ని చూసి మోహించి, మనసు మరల్చుకోలేక గుండెపొడుచుకొని చావవలసినదే. వలచినవారిని పొందలేని మనిషికి మరి జీవితంలో ఆనం దమ నేది ఉండదన్న మాట. దొంపత్యను నేది అర్థంలేని బాంధవ్యమవుతుంది. కలిగినవలపును నిలుపుకుందుకు గాని, మరల్చుకుందుకు గాని మానవుడికి సాధ్యమవుతూ. ఉంది గనుక నే, సంఘానికి కొంత గౌరవం, ప్రత్యేక వ్యక్తులకు కొంతచిత్తశాంతి లభిస్తున్నాయి.


కొన్నికొన్ని పరిస్థితులందు కంటికి నచ్చిన వాళ్ళను చూసినప్పుడుగాని, పరిచయంగల వాళ్ళతో ముచ్చ టించేటప్పుడు గాని, ప్రతీమనిషికీ హృదయంలో అర్థం లేని వెర్రి వెర్రికోర్కెలు రగలడం సహజం. అయితే, కొంతఆలోచనాశక్తి, మెదడు అనేవి ఉంటాయి కనుక, కలిగిన ప్రతికోర్కెకూ దాసుడు కానక్కర


లేదు మనిషి. వలపును తన చెప్పుచేతలలో ఉంచుకో లేని మనిషిది దుర్బలమైన మెదడన్నమాట!


తెలివితక్కువవాళ్ళను ముప్పుతిప్పలు పెట్టి, మూడు చెరువుల నీళ్ళు త్రాగిస్తూ ఉంటుంది వలపు. అది మనదేవుళ్ళను, రుషులనుకూడా కొందరిని పరాభవించి సకల బాధలూ పెట్టింది. ఇంద్రుడు, శంక రుడు, శ్రీకృష్ణుడు, విశ్వామిత్రుడు, పరాశరుడు. వీళ్ళందరూ దానికి లొంగిపోయిన మహానుభావులే! ఇక ఆల్పప్రజ్ఞావంతులగు సామాన్యజనులు దాని ప్రభకు దాసోహమనడంలో ఆటే వింతలేదు. మళ్ళీ జీవరాసు లలో కల్లాజ్ఞా నవంతుడనని గర్విస్తాడు నరుడు; తుద కిట్లాంటివాటిలో వెర్రికు ట్టెవలె ప్రవర్తిస్తూ ఉంటాడు. వలపుమూలాన మానససంఘంలో నిత్యమూ ఎన్నో ఘోరాలు, అసందర్భాలు జరుగుతునే ఉంటాయి -' ఆత్మహత్యలు, కూనీలు, దెబ్బలాట్లు, మోసాలు, దొంగతనాలు, యుద్ధాలు, బలవంతం పెళ్లిళ్లు - యిత్యా, దులు. అందుకనే, వలపు గుడ్డిదనీ, వలపులో ఉన్న వాళ్ళు పిచ్చివాళ్ళకంటే అసందర్భంగా ప్రవర్తిస్తారనీ చెప్తారు పెద్దలు. ఒక్కొక్కప్పుడు దెయ్యం పట్టినట్లు మనిషి నా వేశించి,పీడించి, పశువును చేయగలదువలపు; మహామారివ్యాధివలె బాధించి, ప్రాణాలు తీయగలదు.


అట్లే నరున కిహలోకమందే స్వర్గమిచ్చి, సకల సౌఖ్యాలూకూర్చి, వానినిఘనకార్యాలు చెయ్యడానికి పురికొల్పి, బిచ్చగాని సహితం సింహాసనమెక్కించి, వానిజీవితాన్ని ఆనందమయంగా చెయ్యగలదు వలపు. అల్పుని ఘనునిగాను, లోభిని త్యాగిగాను, వృద్ధుని పడుచువానిగాను, పిరికివానిని ధైర్యవంతుని గాను, బలహీనుని శక్తివంతునిగాను మార్చగలదు. మానవ హృదయంలోగల ఔన్నత్యాన్ని పైకి తెచ్చి,. చెడునడ తగల వారిని బాగుపరచి, సంఘానికి ఐకమత్యం, గృహా నికి శాంతి నెలకొల్పగలదు. బంధుత్వాలు, స్నేహాలు, వివాహాలు, సంతానాలు వలపుమీదనే ఆధారపడి ఉంటున్నాయి. పేమకొరకు నరుడు తన ప్రాణాల నా ధారపోయగల త్యాగశీలుడౌతాడు. వలపు అతనిజీవితానికి వెలుగునిచ్చే దివ్యజ్యోతి ; ఆత్మకు శాంతినొసగే తారకమంత్రం !


వలపులో మంచి, చెడుగు, రెండూ ఉన్నాయన్న సంగతి గుర్తెరిగి, సాధ్యమైనంతవరకు ఆమంచే సామా న్యుడికి లభ్యమయేటట్లు చెయ్యడానికి యత్నించారు, మన శాస్త్రకారులు.. సంఘనియమాలు, వివాహాచా రాలు, నీతులు, మతబోధ, అన్నీ యిట్టి సదుద్దేశం గలవే. అనుభవం, పరిశోధనాశక్తి, ఊహాజ్ఞానం మెం డుగాగల మహానుభావులు అన్ని దేశాలలోను, అన్ని యుగాలలోను యిట్టి సిద్ధాంతాలు నిర్మిస్తు నేఉంటారు. ఆది అంతము లేని పరిశ్రమ వారిది! ఏమంటే, నేటి జనులకు నిన్నటి శాస్త్రాలు మనస్కరించవు; రేపటి జనులకు నేటి సిద్ధాంతాలు సరిపడవు..


వలపు విషయంలో ధర్మశాస్త్రవేత్తలు విధించిన యేనియమా:ూ తమకు తృప్తికరంగా లేకపోవుటవలన, నేటి రష్యాలో కొందరు "స్వేచ్ఛ' పేమ"ను అనుసరి స్తున్నారు. అంటే, ప్రకృతిలోగల మృగపక్ష్యాది స్వేచ్ఛజీవుల యిచ్ఛానుసారంగా జనులు వావి వరుసలనుకూడ గణించక వలపు సుఖముల ననుభవిం చుట! ఇది ప్రత్యేకవ్యక్తుల కొక్కొక్కప్పుడు కొంత సదుపాయంగా ఉన్నట్లు కనిపించినా, సంఘానికీ, సం తానానికీ లాభకరంగా ఉంటుందని తోచదు. ఉత్తమ జాతి పక్షులు, జంతువులు, సహితం కొన్ని నియమాలు ననుసరించి మళ్లీ ప్రవర్తిస్తాయి. చక్రవాకాలు, పావు రాలు మనిషికి బుద్ధి చెప్పేటంత నీతితో మెలగుతా యట, తమజోడుపిట్టలపట్ల, ఏకట్టుబాట్లూ లేని స్వే చ్ఛప్రేమ మానవునికి 'సౌఖ్యప్రదం కాకపోవడమేగాక, యీర్ష్యగుణం మెండుగాగల వాని ప్రకృతికి బొత్తిగా సరిపడదు. నేటి సాంఘికాచారములలో లోటుబాట్లు పెక్కులుండవచ్చును ; ఆచరణలో ఉన్న శాస్త్రనియ మాలు నవీన నాగరికతకు అనుగుణ్యములుగా లేక పోవ చ్చును; దేశకాలపరిస్థితుల ననుసరించి సంఘాన్ని సం స్కరించుకొని, మానవుడు తన జీవితాన్ని సవరించుకో వలసినదేకాని, కట్టుబాట్లు లెక్క చెయ్యక, సంఘాన్ని ధిక్కరించి, కళ్ళెంలేని గుర్రంవలె వెర్రిగా పరుగెత్త దలచుట తెలివితక్కువ.


-తాత కృష్ణమూర్తి.





Wednesday, December 29, 2021

వ్యాసం ప్రబంధాలలో పండుగ భోజనాలు - ఉత్పల సత్యనారాయణాచార్యులు ( ఆంధ్ర ప్రదేశ్ - మాప - జనవరి, 1961 ) సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు .

 వ్యాసం 


ప్రబంధాలలో పండుగ భోజనాలు 

- ఉత్పల సత్యనారాయణాచార్యులు 

( ఆంధ్ర ప్రదేశ్ - మాప - జనవరి, 1961 ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు .

                29-12- 2021 



తెలుగు సాహిత్యమున ఏదో యొక విందునో భోజనమునో పురస్కరించుకొని తెలుగువారి వంటకాలను విస్తరించి వర్ణించిన కవులలో ప్రముఖులు   శ్రీనాథుడు, శ్రీకృష్ణ రాయలు, పింగళి సూరన్న, తంజావూరు నేలిన విజయ  నాయకుడు. 


ఆయా కవులు తమ కులాచారములకును, అభిరుచులకును దగిన భోజన సదా ర్థములను వర్ణించియుండిరి. రాయలుమాత్రము  బ్రాహ్మణ..  బ్రాహ్మణేతర భోజనముల రెంటిని లెస్సగా నెఱిగినవా డగుట శాకాహార మాంసాహార భోజనముల జక్కగా వర్ణించి సమకాలపు సాంఘిక జీవనమును మనకు సాక్షాత్కరింప జేసి యున్నాడు. 


విస్సనమంత్రి పంక్తిని గూర్చుండి శ్రీనాథుడు హేమ పాత్రాన్న మారగించెడివాడు. అతని భోజనము సాధారణ మైన దైయుండదు. ఒకప్పుడు పల్నాడులో నొకరింట జొన్న న్నము పెట్టి, చింతచిగురు, బచ్చలాకు కలిపిన యుడుకు కూర వడ్డించిరట. కప్పురభోగి వంటకమున కలవాబుపడిన కవిసార్వ భౌమున కది యెట్లు రుచించును?


ఫుల్లసరోజనేత్ర ! యల పూతన చన్నుల చేదు ద్రావి నా 

సల్ల దవాగ్ని మ్రింగితి న టంచును నిక్కెద వేమొ తింత్రిణీ

పల్లవయు క్తమౌ యుడుకు బచ్చలి శాకము జొన్నకూటీతో 

మెల్లగ నొక్క ముద్ద మ్రింగుము నీ పస కాననయ్యెడిన్


అని పరిహాసము చేసినాడు. సన్నన్నము సున్నయైన పల్నాటి సీమను హేళన చేసి 'రసికుడు పోపడు పల్నాడు' అచట 'కుసు మాస్త్రుండైన జొన్నకూడే కుడువవలసి వచ్చు' సని యెఱుక పఱిచినాడు. ఆ కాలమున పూటకూలి ఇండ్లలో ముఖ్యముగా  లక్ష్మణవజ్ఝల నొక్క రూకకు చక్కని భోజనము లవారింట లభించెడిదట.


కప్పురభోగి  వంటకము కమ్మని గోధుమ పిండివంటయున్ 

గుప్పెడు పంచదారయునుక్రొత్తగ గాచిన యాలనే పెస 

ర్పప్పును గొమ్మున ల్లనటి పండ్లను నాలుగు నైదు నంజులున్ లప్పలతోడ త్రొంబెరుగు లక్ష్మణవజ్ఝల యింట రూకకున్.


తెలుగువారికి ముఖ్యముగా గుంటూరు మండల వాసులకు గోంగూర తగనియిష్టమను వాడుక యున్నది. ఆ ప్రాంతము వాడేయయిన శ్రీనాథు డేలనో గోంగూరను గొనియాడిన వాడు కాడు. ఇది చింతింపదగిన విషయమే మఱి ! ఆ కాలమున భోజనపరాక్రమము గల ఏ రామయమంత్రియో 'గోంగూర వంటి కూరయు గాంగేయునివంటి ధన్వి, నభూతోన భవిష్యతి' యని ప్రస్తుతించియుండవచ్చును. 'మా రామయమంత్రి భోజన పరాక్రమ మే మని చెప్పవచ్చు ఆ స్వామి యెఱుంగు తత్కబళ చాతురి తాళఫల ప్రమాణమున్ ' శ్రీనాథుడు, గోంగూరను గొనియాడకపోయినప్పటికి అరవవారి విండ్లను నిరసించియుండుట చేత నాంధ్రత్వమును నిల్పినవాడై నాడు. 


తొలుతనే ఒడ్డింత్రు  దొడ్డ మిర్యపుజారు చెవులలో పొగవెళ్లి చిమ్మి రేగ

బ్రహ్మరంధ్రము దాకా  బాఱు నావ పచ్చళ్లు మున్నగు అరవ పచ్చళ్లత నికి నచ్చవు. ఈ కవి సార్వభౌముడు కన్నడదేశమున కరిగియచ్చట 'రుచులు దోసంబంచు పోనాడి' నిస్పృహచెందిన వాడు. కావ్యపా కాలలో శ్రీనాథుడు నేటికాలపు రమ్యతయు రుచియు తెలిసిన రసికుడు ఇడైనలకు తన కావ్యమున చో టిచ్చిన యీ కవి నేటి నవనాగరిక యుగమున నుండదగినవాడు.


రాయలు ఋతుపర్ణనలో నాయా కాలములకు దగిన పంటక ములను బేర్కొనియున్నాడు. బ్రాహ్మణభోజనమును గూర్చి చెప్పుచు రాయలు పొరివిళం గాయలను బేర్కొ నెను. వేపుడు బియ్యపు పిండి బెల్లపు పాకముతో జేసిన యుండ లవి. పెరుగువడియములు, పచ్చివరుగులు - వాన కాలమున గలమాన్నము ఒల్చిన పప్పు, నాలుగైదు పొగపిన కూరలు - వేసవి కాలమున నులివెచ్చని యన్నము, తియ్యని చారులు, మజ్జిగపులుసులు, పలుచని యంబలి, చెఱకుపాలు, ఎడనీళ్లు, వడపిందెలు, ఊర గాయలు, నీరుచల్ల – ఇక చలికాలమున మిరియపు పొళ్లతో గూడిన వెచ్చవెచ్చని కూరలు, అవపచ్చళ్లు, చేయి చురుక్కను నేయి, ఇవురగాచిన పాలు బ్రాహ్మణు లారగించెడివారట.


తారుణ్యాతిగ చూతనూత్న ఫల యుక్తాలాభిఘార స్వన 

ద్ధారాధూపిత శుష్యదంబు హృత మాత్స్యచ్ఛేద పాకోద్దతో ద్గారంపుంగనరార్చు భోగులకు సంధ్యావేళలం గోళికాం 

తారాభ్యంతర వాలుకాస్థిత హి మాంతర్నారికేళాంబువుల్


మాంసాహారులైన ధనికులు వేసవి కాలమున చేపల తునకలలో మామిడి కాయముక్కలు వేసి తాళింపు పెట్టి మధ్యాహ్న వేళలం దల్పాహారముగా బుచ్చుకొనెడివారట. ఆ పిమ్మట స్నాన శాల దాపున దడియిసుకలో బూడ్చి పెట్టిన కొబ్బరిబొండములు దీసి ఎడనీరు త్రాగి చేపల కనరును పోగొట్టుకొనెడివా రట. శాకాహారపు అల్పాహారముగూడ నిండకు దక్కువైనది కాదు. పనసతొనలు, దోసబద్దలు, తియ్యదానిమ్మలు, గసదాడి అరటి పండ్లు పానకములు బ్రాహ్మణులు సాపడుచుండెడివారట.


శ్రావణ మాసమున ఆకుకూర అధికము. ఆకాలమున సామాన్యులైన రెడ్లు చెంచలి, తుమ్మి, లేత తిగిరిసాకు తఱగి చింతచిగురు కలిపి నూనెలో వేయించి పొడికూర చేసికొనెడి వారు.


గురుగుం జెంచలి దుమ్మి లేదగిరి సాకుం దింత్రిణీ పల్లవో 

త్కరముం గూడ దొరంటి సూనియలతో గట్టావి కుట్టారు

గిరముల్ మెక్కి తమిన్ బసుల్ పొలము వో గ్రేపుల్ మెయుల్నాక మే 

కరువు గుంపటి మంచ మెక్కిరి ప్రభు త్వైకాప్తి రెడ్లజ్జడిన్.


పెద్ద నార్యుడు శ్రీనాథుని వంటి అనుభవ రసికు డయ్యును నారని కేలతో వంటకములపై బుద్ధిపోలేదు. ఆయనకు 'ఆత్మ కింపయిన భోజన' మున్న జాలు. కప్పురభోగి పంటకముకన్న పెద్దన్నకు కప్పురపు ఏడెమే ముఖ్యము. 


పారిజాతాపహరణప్రబంధమున నంది తిమ్మన్న 'శాక పాకంబుల చవులు వక్కా ణించుచు' శ్రీకృష్ణుడు భుజించినట్లు వర్ణించి యుండెనే కాని, ఆ శాక పాకములను మనదాక రానిచ్చిన వాడు కాదు.


కమ్మనై కారమై నేతను పండంబొల్చి, త దుమురై పాఱుటల్ లేక సద్యోజనితంబుల్ వోలెఁ జాలు జపులోదవునవి కండచక్కెర పాకమున దయారయినవియు సగు అప్పాలను తెనాలి రామకృష్ణుడు వర్ణించెను. ఇచ్చట కార మనగా ఘాటని అర్థము. పింగళి సూరనార్యుడు తన కథానాయకుడై న క ళాపూర్ణునకు బ్రాహ్మణ భోజనమే పెట్టించెను.


పట్లు మండిగలు బొబ్బట్లు వడలు కుడుములు సుకియలు గడియంపుటట్లు వె

కల వంటకములు బూరెలు తేనె తొలలు చా న్నప్పాలు వడియంబు లప్పడాలు బొంగరములు సొజ్జెబూరె కాగుల సేవె లుక్కెర లరిసెలు చక్కిలములు.


తంజాపు రాంధ్ర నాయక రాజైన రఘునాథ భూపాలుడు శ్రీనాథుని కప్పురభోగి పంటకములను చవిచూచినవా డగుటచే గాబోలు తన కాలపు దొరల భోజనములను గూర్చి రఘునాథ రామాయణమం దిట్లు వర్ణించెను.


కప్పురభోగి పంటకము కమ్మగనే పడియున్ భుజించి మేల్

దుప్పటులట్లు మూరగల తోరవు పచ్చడముల్..

కప్పుకొచెడి వారట! ఈ రఘునాథ భూపాలుని కుమారుడైన విజయ రాఘవ నాయకుని రఘునాథాభ్యుదయ ద్విపద కావ్యమం దానాటి వంటకములలోని విశేషము లెన్నేనియు గ్రహింప వచ్చును. ఈ కవిరాజు భోజన మిషతో నాటి మహారాజుల మహానసమున ఘుమఘుమలాడు వంటకములను బెక్కింటిని పేర్కొని యున్నాడు.


ఒక వేదండయాన కై దండ యుసగ దిగి బంగరు పీటమీద గూర్చుండిన పట్టపు రాజు పళ్లెరమున దొలుతగా “గిలుకు టం దెలు మ్రోయ గీరసల్లాప కులుకుచు పచ్చడులు గొని వచ్చినదట ! వడ్డన మొదలుకొని స్వీయ సంప్రదాయమునే వర్ణించి నాడు విజయ రాఘవుడు.


"అప్పడాల్ నువు పొడి హవణించినట్టి 

కప్పురపుకోడి యొక్క లతాంగి తెచ్చె

 తురిమిన టెంకాయ తునియలు గూర్చి కరివేప పొడిచల్లి కమ్మని నేత

పొంకంబుగా దాల్చి పొదిగినయట్టి కుంకుమకోడి గై కొనివచ్చె నొకతి"


ఈ వంటకములలోని పదార్థములనుబట్టి ఇవి శాక సంబం ధములే యనియు, నేటి పకోడీలవంటివే కప్పురపుకోడి మున్నగు నవి యనియు, నాటి బ్రాహ్మణులుగూడ నిట్టివి చేయుచుండెడివా రనియును జెప్పవచ్చును. కాని బ్రాహ్మణులు దీనిని కప్పురపు కోడి, కుంకుమకోడి, కస్తూరికోడి, పాలకోడి, కట్టుకోడి అని పేర్కొనకపోవచ్చును. పదార్థ మొక్కటియయ్యును వ్యవహారమునందును, పేర్లలోను కొద్దిపాటి భేద ముండవచ్చును. కో ళ్లన్నియు బోయి పకోడీలు మాత్రము నిలిచినవి. 


నీరుమజ్జిగయనగ మనము సాధారణముగా మజ్జిగ తేట యని భ్రమపడుదుము. అది కాదు.


"సారమౌ జంబీర సారంపు రుచుల 

మీఱంగ లవణంబు మితముగా గూర్చి 

మేలైన సొంటితో మిళిత మైనట్టి 

ఏలకి పొడివైచి యింపు దీసింప 

దగు వట్టివేళ్లచే తావులు గట్టి 

మగువ యొక్క తె నీరుమజ్జిగ దెచ్చె"


ఇవి కాక మనము మఱచిపోయిన సారసత్తులు, పేణీలు మున్నగు ఈ కవి తన ప్రబంధమున నిబంధించి మనకు రుచి చూపించుచున్నాడు.



- ఉత్పల సత్యనారాయణాచార్యులు 

( ఆంధ్ర ప్రదేశ్ - మాప - జనవరి, 1961 ) 

సేకరణ : కర్లపాలెం హనుమంతరావు .

                29-12- 2021 

Sunday, December 26, 2021

మన ప్రాచీన కవుల చమత్కారాలు

 


మన ప్రాచీన కవుల చమత్కారాలు 


( ఆంప- వా - 28 -08 - 1957 ) 


6 అంగములలోనే మే లుత్తమాంగమందు ను తమంబులు కన్నుల ఉర్విజనుల కట్టి కన్నులు 'లేపను టం తేకాక


ఉ తీసుఁడు కౌఁడె సద్గుణయు కిసతఁడు" కూతురుని ధృత రాష్ట్రున శివ్వడానికి నిశ్చ యించానని గాంధారపతి చెప్పగా బంధు పులు అన్న మాటలు.


‘సర్వస్య శాత్రస్య శిరఃప్రధానఆ సర్వేంద్రియాణాం నయనం ప్రధానమ్ '


అంటారు పెద్దలు. అవయవా అన్నింటా తల ఉత్తమం - సర్వేంద్రియాలలో నయనం ముఖ్యం. ఆలాటి కన్నులు లేవుగాని ధృత రాష్ట్రునికి లో టేమిటీ? ఎన్ని ఉంటే ఏంలాభం? కళ్లులేవు. బలే మంచి పెండ్లి కొడుకు అన్నారు. ఏపిల్ల అయినా, చివరికి నీ రేశిలింగం గారి చౌదస్తపు చలమమ్మకూడా ఒప్పుకోదు "పిండాడడానికి కొని గాంధారి అలా ఉంది. ఒప్పుకొంది. ణీ పెళా


గురువుగారుకోరినట్టు అర్జునుడు ద్రుపదుడై జయించి రథానికి కటి తెచ్చి గురుదక్షిణగా అప్పగించాడు. అప్పుడంటాడు ద్రోణుడు_


‘వీరెవ్వరయ్య ద్రుపదమ హారాజులె ఇట్లు కృపణులయి పట్టుబడక వీరికివలసె నె అహహ! మ హారాజ్యమడాంధి కొర సుదీ వాసెనోరో


అని 9


పిల్లవాడికి పాలకోసం ఆపుకోవాలనీ, సహాధ్యాయికజా ఆమాత్రం ఉపకారం చేయకపోతాడా అనీ ద్రోణుడు ద్రుపగుణ్ణి అర్థించాడు. అప్పుడు మహారాజైన గ్రుహ శారతమ్యం తెలుసుకోకుండా మాటాడుతున్నావు. పరమదరిద్రుడివి నువ్వు మహారాజు నేను. నాకూ నీకూ స్నేహ *మేమిటి పోశా అని తూలనాడాడు ఐ గర్వంతో, - దానికి ఈ నాడు ద్రోణుక - జనాబు చెబుతున్నాడు


ఓహో ద్రుపదమహారాజులా? వీరు? మహా రాజత్వం మాసిపోయినట్టుండే ఇంత దిని


పోయారేమిటి ఎరే, - అని హాసృసూరు అధిక్షేపించాడు.


ఏఘటంలో నేనాసరే సన్న పొర్యుని హాస్యం అంతర్నాళలకు సూది పోటు పొడిచినట్టుంటుంది. స్థూలదృష్టిలో సున్నితీ గానూ, సూక్ష్మవిచారణలో చురుకుగానూ


యామిజాల పద్మనాభస్వామి


తగిలే హాస్యం ప్రకటించడములో నన్నయ సిద్ధహస్తుడు.


విచిత్రవీర్యుడు రాజ కార్యాల ప్రసక్తి వర్ణించి సంతతి కొమోపభో గాలతో కాల క్షేపం చేయడంవల్ల షేయ రోగి అయి పోయాడు. దీనిని నన్నయ


రాజయతీ, బాధితుడయి దేవలోక సుదతీప్రియడయ్యె విచిత్రవీర్యుడున్'


అని అంటాడు. సచ్చిపోయాడని వాద్యంగా అనడు. ఐహిక శాసవాంఛతో తృప్తితీరక దేవలోకంలో ఉన్న నడతులకు ప్రియు ఉయాడంటాడు,


రాజై పట్టం గట్టళన్నాక ప్రజాక్షేమం కోసం రాజకార్యాలు పరిశీలించి పరిపాలస చేయడం నాని విధి. అది మానేసి కొను వాసుడై రోగి అయి చచ్చాడు. గారిని ఆవ ళ పూర్వకంగా సూచిస్తున్నాడు శబ్ద శాసనుడు.


ఆరి వీడి కామం తగలడా! నల విడి ఎ సాము చేశా డుం వీడు,- అనే బుద్ధి చెబుతూ అయింగా' ఇక అన భవించరా, అన్నకుండి


ఒకౌసురవన ఘట్టములో బ్రాహ్మణ వేషా లతో నివసిస్తున్నారు పాండవులు. వారున్న యింటి యజమానివంతు వచ్చింది బకాసురు ఆనాడు ఆహారం గా ఎవరో ఒకరు వెళ్ళలి తల్లి, తండ్రి, కూతురు, చిన్న కొడుకు ఇది వారికుటుంబం నేనంటే నేను అని పెద్దవాళ్ళు ముగ్గురూ ఎనించుకొంటు ఆ సందర్భంలో అవ్యక్త పరను డిన పిల్లవాడు తల్లిదండ్రులకూ, అక్క కూ కన్నీళ్ళు తుడుస్తు


దండుకుల చేత ఏన రెక్క సుఁ గిట్టి చంపి


బులుకి వత్తు మీరేశ్వ గా వలవదనుచు కలయి నూకా ర్చ తీశతొక్కు పలుకు


(వాడి ను టలుకున) వాళ్ళయేడుపు కొసరుణి దంపడానికి ఒక పోయింది చిన్న కర్రపట్టుకొని వారువెళ్ళి చంప వస్తా డట. ఏమి’లో అనుకొన్నాడు వాడు.


పాము పాము అని పెద్దవాళ్ళు గాభరా పడుతూ ఉంటే ఏదీ నేను పంపేత్తాను " అంటాడు ఆ యి దారేళ్ళ వయసువాడు, చేపాటి కర్రలో పరుగెత్తుతాడు. దూచేవారి కందరికీ వింత గానూ నవ్వుగానూ ఉంటుంది.


ఈలాటి భావాలు వెల్లడించే ఘట్టాలలో కూడా నన్నయ ఎదురు లేని వ్యాఖ్యాత గా కనబడతాడు.


జీవితములో సముద్రతరంగాలవలె రేగే బాధలు అనేకం ఉంటాయి. మనస్సుబరువెక్కి సర్వేంద్రియాలకూ సంకెల వేసినట్టు చలనం లేకుండా ఆయి బరువు తలకెత్తినట్టు ఉంటుంది. ఆ బరువును ఇట్లే దింపడానికి మందు హాస్యం. మనస్సుకి వికాసం కలిగించేది హాస్యం.


సంఘములో, నిత్య జీవితంలో తెలిసి, తెలియక వస్తున్న దురాచారాలనూ, దుష్ట బంధాలనూ రూపు మా పి విడగొట్టడానికి హాస్యం ఎంతో ఉపయోగపడుంది కాని దానిని విరివిగా ఉపయోగించి జీవితంలో చైతన్యాన్ని సమగ్రంగాకలిగించేవిధానంలో గ్రంథాలు తెలుగులో ఆటే వెలువడ లేదు. ఎక్కడో నాటా నూటా ఆయా సందర్భాలలో ఒకటి రెండు పద్యాలలో వెక్కిరిస్తున్నట్టు ము డి పెట్టి సవితప్ప హాస్యాన్ని అంగిరసముగా చేసికొని ఆవిర్భ వించిన కౌవ్యాలు లేవు.


నన్నెచోడుని కుమారసంభవములో దక్షాధ్వరధ్వంసం పట్టులో కొంత హాస్యం గోచరిస్తుంది రుద్రుని సైన్యాలు యజ్ఞవాటి కను ధ్వంసం చేసి దేవతౌబృందాన్ని చీకాకుపరచిన ఘట్టం చదువుకూ ఉంటే పకాలున నవ్వు వస్తుంది.


ప్రమథగణాలబారినుండి తప్పించుకో వాలని బ్రహ్మ తన వాహనమైన హంసను అధిరోహించబోయి భయంతో నేలమీద పడిపోయాడు. అప్పుడు హంస తామర తూడుని కఱిచి పట్టుకొన్నట్టు బ్రహ్మను పట్టుకొని పరుగెత్తిందట. వాహనంబు నెక్కి వచ్చి భయంబుళ


వడఁకి నేలఁబడ్డ వనజగర్భుఁ


గమిచికొని మరాళకము నా


కఱచికొని రయమునఁ బఱచి విష్ణువు గరుత్మంతుణ్ణి కౌగలించుకొని


దాని కాళ్లు' వేళ్లూ పట్టుకొని ఇంటికి పారి పోయా ఉంటాడు' “గరుడి నడుము మెడయు కాలును శైలును,


ఇఱికికొనుచు చక్రి వెఱచి పఱ చె కుబేరుడు సరవాహనుడు. ప్రమధగణాల


బాధ తప్పించుకొ నేందుకు ఆయన గారు పడ్డ పాటు 'తన యెక్కిన మానినిఁ దా


సనయము నెక్కంగ మఱచి యాతనిఁ


దన మ పున నిడికొని పటిచె భయం బున ధనపతి తన్నుఁ బిఱుద భూతము వాహనమైన వాడిమీద తాను కూర్చో


దానికి 


బదులు తనమీద వాణి ఎక్కించు కొని పారిపోయాడు. ప్రమధగణాలు 'ఓ అని అరుస్తున్నాయి వాడి తెలివి తేటలు చూసి. అప్పుడు యుక్తాయు కజానం ఎక్కడ వస్తుంది పాపం తన బ్రతుకేమవు తుందో అని కుబేరుడి భయం. వాడి చేష్ట మాత్రం మనకి నవ్వు పుట్టిస్తుంది. ఈలాగే ఒక్కొక్క దిక్పతి పొందిన అవస్థను కవి బీభత్సంగా వర్ణించినా అది తాత్కాలికవర్ణనలో హాస్యభంగిమ నే సూచిస్తుంది.


విరాటపర్వంలో కీచకునివల్ల


జరిగిన అవమానాన్ని సైరంధ్రి వేషంలో ఉన్న ద్రౌపది కొలువుకి వచ్చి విరటునితో మొర పెట్టుకొంటుంది. ఆసమయంలో శంకభట్టయి వున్న ధర్మరాజు 'సభలో ఇల్లాలు ఇంతసేపు మాటాడడం, ఎదిరించడం తగునా? చాలు వెళ్ళు' అంటాడు. 'సైరంధ్రి వినలేదు. కంక భట్టుకి కోపం వచ్చి, 'పలుపోకలఁ బోవుచు వి చ్చలవిడి నాట్యంబు సూపు చాడ్పున


గులసతుల గఱువ చందము దొలగక నిటునికి దగ్గు తోయజవదనా.' అని ఆక్షేపించాడు. అప్పుడు సైరంధ్రి


అన్న మాటలు చురుక్కు లే తగిన హాస్యపు


.


పోటు.


‘నాదు భల్ల భుండు నటుడింత నిక్కంబు పెద్దవారియట్ల పిన్న వారు, కొన పతులవిధమ కాకయే శెలూషి గాననంగరాదు. అంతే కాదు. జూదఱి యాలికి గఱువతనం


బెక్కడిదయ్యా'—అంటుంది. ఒక్కపంక్తిలో తిక్కన తన అసాధారణ • మైన హాస్యరేఖాచిత్రం చూపి కవిబ్రహ్మ అయాడు.


రానురాను ప్రబంధయుగం అవతరించి హస్యానికి స్థానం లేకుండా చేసుకొంది. ప్రాచీన కావ్యాలలో ఈ మాత్రమేనా హాస్యానికి తావుందిగాని తరువాతి వానిలో ఆ ప్రసంగానికే నెలవు లేదు.


శ్రీనాథుని కావ్యాలలో ప్రత్యేకించి హాస్యానికి స్థానం కనబడదుగాని చాటువులలో కొంత సున్నితమైన హాస్యం కనబడుతుంది. ముందే చెప్పాను. ఆశేప ణలో, సంస్కారపక్షంలో చెప్పిన దానిలో హాస్యానికి తావు ఉంటుందని శ్రీనాథుడు పల్నాటిని ఉద్దేశించి చెప్పిన పద్యాలలో ఆ ధోరణి కొంత కనపడుతుంది.


'రసికుడు పోవడు పల్నా డెసగంగా రంభయైన ఏకులు వడకునా


* మన ప్రాచీన


వసుధేశు డైన దున్నును కుసుమాస్త్రం డైనజొన్నకూడే కుడుచున్ దో సైడు గొంపలో పసుల త్రొక్కిడి మంచము దూడ రేణమున్ చేసిన వంటకంబు పని బాలుర కౌచము వి స్తరాకులు చూసిన గుడ్డలున్ తలకు మాసిన ముండలు వంటకుండలుకో


శాసెడు కట్టెలున్ తలప కాదు పురోహితు వింటి కృ


కృత్యముల్ పలనాడు అంటే ఆనాడు శ్రీనాథుడు తనకు కావలసే భోగాలన్నీ ఇట్టే లభించే సీమ అనుకొని వెళ్ళాడు. అవి యేవీ లేవు. చీకాకు వేసి "బీదరమీద ఆ ఉంటాడు పాపం! గరళము మ్రింగితి నంచున్ ఇలా ఏడ్చి


పురహర! గర్వింపఁబోకు పోపోవా! నీ


బిరుదింక గానవచ్చెడు మెరసెడి రేనాట జొన్న మెతుకులు


కొండవీడులో గాడిద నుద్దేశించి


అక్కడి చిల్లర కవులను నవ్వుల చేశాడు. గాడిద! నీవునుకో కవివి కావుగదా! ఇట కొండవీడు లోక పాలు


అని ఎంత గడు గాయితనం ఇది!


వెలులిం దిలపిషమున్ "మెసవితి


విశ్వస్త వడ్డింపగా' అన్నాడు


ద దేశిసంచారంలో ఒక యింట విందా


కన్నడ రగించిన సందర్భంలో- అసలే అది తెలకపిండి గుండ. దానిలో


వెలులి కలిసింది. రుచికె తే బాగానే ఉంటుందిగాని పరమశివభక్తుని


కది వెగటుగా తోచినట్టుంది. దానికి తోడు గాజులచేయి కాదు వడ్డించింది. విశ్వస్త. కవిసార్వభౌముని అవస్థ ఏమి చెప్పడం!.... తెనాలి రామకృష్ణుణి హాస్య కవి గా చెప్పుకుంటారేగాని అంతి రసవంతమైన హాస్యం ఆయన కృతులలో కన్పడదు. అమవసనికి అన్నమాట అలసని పెదనా' ఇత్యాది బాటుపద్యాలు ఎవడో కల్పించినవి గాని చరిత్రాధారాన్ని బలపరచేవి కావు. “కాదుపోదంటే పాండురంగ మాహాత ములో నిగమ శ రోశ్రీ ఖ్యా పౌరస్య సము లో బోఢ లో కొంత ఆక్షేపగర్భమైన హాస్యం స దేమో; శీలం పిల్లిశీలమనీ, చదువులు చిలకల చదువులనీ అన్నది అక్క నిగమశర్మని... అంతే.. దానికి తార్కాణగా వాడు ఆరాత్రి అందరూ నిద్రిస్తూఉంటే చేసిన అక్క


ముక్కుపుడకతో సహా నగలన్నీ ఒలిచి పట్టుకుపోయాడు. నాని ప్రవృత్తి మాత్రం హాస్యాన్ని సూచిస్తుంది. తుంటరితనానికే అది జయపతాక,


ఈ నిగమశర్మోపాఖ్యానాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకొని కందుకూరి రుద్రయ్య నిరంకుశో పాఖ్యానం అనే నాలు గాళ్వాసాల కావ్యం వ్రాసి అక్కడక్కడ చక్కని హాస్యం సూచించాడు. నిగమశర్మ ప్రవృత్తికీ నిరం కుశుని ప్రవృత్తికీ సాజాత్యం సరిపోవడమే కాక కొన్ని గుణాలలో నిరంకుశుడు నిగమ శర్మకి ఒక మెట్టు పైన కూర్చున్నట లేడు.


వేశ్యనూత పెట్టిన చకొరగుళ్లు తృప్తిగా నిక్కి నిరంకుశుడు పోయాడు. అక్కడ ఒక లింగము కనబడ్డాది. నిరంకుశుడు ఆ లింగాన్ని చూచి నాతోడుతన్


సౌగటాలా డెదవే న వేందుకు సుమ


స్తోతవ్య జూటాంతి కా!”


అని


ధించి జూదరులలో తాను అగ్రణినని బిరుదు మాటలాడుతాడు. కొంగున మూటగట జొన్న సొగటాలు తీసి గెల్పినవాడికి ఓడిన వాడు లంజను తెచ్చి యివ్వాలని పందెం పెటి లింగం పంతుకూడా తెనే సొగటా లాడి దైవగతివల్ల తానే గెలిచాడు. గెలిచి నందుకు దేవ వేశ్య అయిన రంభను తెచ్చి యిమ్మన్నాడు. ఎంతకీ లింగం జవాబివ్పదు. దానిమీద నిరంకుశుడికి కోపంవచ్చి, తగునె పన్నిదమిక యీగతిఁ


దప్పు మౌనముఁ జాల్పఁగా దగు న నీకు ను నాకుఁ బెద్దల దండఁ బెటెదఁ జండి పై గగన కేశ! యటంచుఁ జందురు కాని పేలు


పొగడ దండయిన ర్చైనా విట


భూసురాగ్రణి దిట్టయె తన గుడ్డతీని ఈశ్వరలింగానికి చుట్టి పెద్దలదగ్గర తగపు పెడతాను రమ్మని లాగు తాడు. చక్కని తగవు. విటుని గుర్మా వాన్ని వెల్లడించే హాస్యగర్భితి మైన ఆక్షేపణ ఇది.


పొరంగు తమ్మయ్య వైజయంతీ విలాస దేవ జీవి విప్రనారాయణుని వేశ పరచుకొన్న సందర్భంలో అతి సుకుమార మైన హాస్యం సవరించాడు. దేవదేవి నిట్టూ రులలో, హొలుచూపులలో, లలో, పైట ఊపులలో తిమ్మయ్య శృంగా రానికి చేయూత గా ఇచ్చిన హాస్యం సువర్ణ లేపనంగే భానిస్తూంది.


దేవ దేవీ మధురవాణులు విప్రనారాయ


ణుని దర్శించి సమస్కరించగా, 'చందురుఁ గను నరవిందము


చందంబున మోమువంచి సంయమికులపతి డా డారామగ్రుమ


బృందము పుచక్కిని కిమ్మనకుండా పోయారు. ఆదశీ చూసి ఇతడు చాలా గొప్పవాడే అన్నాది మధుర వాణి. దేవదవి అందుకు ఒప్పుకోక “ఇటువంటయ్యలు కొరా చిటుకుమనక యుండ సందెచీకటి వేళ్ళ శా


ఘట చేటీవిటు లై క్కటకంబున తిరుగువారు కంజదళాక్షీ ! 'కడసిచూడ ఘోటక బ్రహ్మచర్యంబు పింగళోజపంబు పిల్లి శీల


మజగరోపవాస మల ఒక ధ్యానంబు


నక్క వినయ మిట్టి నయములెల్ల


అని హేళన చేసింది


- సస మాటే


అయింది. వేశ్యా స హ వాసాలు శ్రీ వైష్ణవులకు తగునా! కొమ్మా! ఆవల మమ్ములోకు లేమంటారో అని జీవదేవీ సేవకు అనుమా నించిన మహానీయుడు కాలుజార్చాడు.


“శిరసుపై పేసు పొడగన్న చేరబోయి హింస సీయకుమని చేతికిచ్చే పరిస్థితిలోకి డేకింది వజ్రపంజరనిభ మైన వాని సర్భావం లోహ మై గ్రాప మై, దృఢదారువై, తరుణవృతమై, యమై పూవై దానిలో మకరందమై పోనుపోను నీళ కంటెనూ పల్చనై కరగిపోయింది.ఒక్కడికే కాలుచాచి పరుండడానికి చాలని కుటీరం వర్షంపడిన నాటి రాత్రి దేవదేవికీ విప్ర నారాయణునికీ కూడా శరణ్యమైంది. అవు తుంది మరి


అయ్యెడ మిక్కిలి శైత్యం బియ్యడ తెమ్ము నీవు నింతీ! అని ప్రియురాలిని నోరారా, మనసారా పిల్చి దాపునకు చేర్చుకొన్నా బోడి దాసరయ్య-రంగరంగా అని రంగనాథ స్మరణమే జీవిత పరమార్థంగా ఇనపకచ్చడం కట్టుకొన్న వే వాడు నో చ్ఛిష్ట యేస విటజనో. కుటిల వేశ్యను అంటుకొని బ్రాహ్మణ్య మంటు చేశాడంటాడు తిమ్మయ్య


రానురాను హాస్యాన్ని తీవ్రంగానూ, మృదువు గానూ చెప్పకుండా రచనలో నీరుపోసి పెంచినవాడు వేమన్న - కులను తౌచాశాలను విమర్శిస్తూ దంభ వేషాలను ఆ క్షేపిస్తూ తిట్టులో నవ్వు పుట్టించినదిట వేసునయోగి


పుణ్య క్షేత్రాలకు గిం చుకున్న వారికి మంత్రిజలసుకున్న మంగలి జల మెచ్చు' - అని బోధ చేసున్నాడు..


పోయి


ణుని దర్శించి సమస్కరించగా, చందురుఁ గను నరవిందము


చందంబున మోమువంచి సంయమికులసం


క్రందనుఁ డారామగ్రుమ బృందము పడుచక్కిని కిమ్మనకుండా పోయారు. ఆదశీ చూసి


ఇతడు చాలా గొప్పవాడే అన్నాది మధుర వాణి. దేవదవి అందుకు ఒప్పుకోక ఇటువంటయ్యలు కొరా చిటుకుమక యుండ సందెచీకటి వేళ్ళ


ఘట చేటీవిటు లై క్కటకంబున తిరుగువారు కంజదళాక్షీ ! 'కడసిచూడ ఘోటక బ్రహ్మచర్యంబు పింగళోజపంబు పిల్లి శీల


మజగరోపవాస మల ఒక ధ్యానంభ నక్క వినయ మిట్టి నయము లెల్ల. అని హేళన చేసింది 'సస


అయింది. వేశ్యా సహవా సాలు శ్రీ వైష్ణవులకు తగునా! కొన్మూ! ఆప ల మమ్ములోకు లేమంటారో అని దేవదేవీ సేవకు అనుమా నించిన మహానీయుడు కాలుజార్చాడు.


శిరసుపై పేసు పొడగన్న చేరబోయి హింస సేయకుమని చేతికిచ్చే పరిస్థితిలోకి డేకింది వజ్రపంజరనీభి మైన వాని సర్భావం లోహ మై గ్రాప మై, దృఢదారువై, తరుణవృక్ష మై, ఫలప్రాయమై, పూవై దానిలో మకరందమై పోనుపోను నీళ కంటెనూ పల్చనై కరగిపోయింది.ఒక్కడికే కాలుచాచి పరుండడానికి చాలని కుటీరం వర్షంపడిన నాటిరాత్రి దేవదేవికీ విప్ర నారాయణునికీ కూడా శరణ్యమైంది. అవు తుంది మరి


అయ్యెడ మిక్కిలి శైత్యం బియ్యడ తెమ్ము నీవు నింతీ! అని ప్రియురాలిని నోరారా, మనసారా పిల్చి దాపునకు చేర్చుకొన్నాడా దాసరయ్య-రంగరంగా అని రంగనాథ స్మరణమే జీవిత పరమార్థంగా ఇనపకచ్చడం కట్టుకొన్న వె వాడు విటజనో చ్ఛిష్టమైన ఆ కుటిల వేశ్యను అంటుకొని బ్రాహ్మణ్య మంటు చేశాడంటాడు తిమ్మయ్య


రానురాను హా ప్యాన్ని తీవ్రంగానూ, మృదువు గానూ చెప్పి చెప్పకుండా రచనలో నీరుపోసి పెంచినవాడు వేమున్న కులమతౌచాశాలను విమర్శిస్తూ దంభ వేషాలను ఆ క్షేపి సూతిటులో నవ్వు


పుట్టించినదిట వేమనయోగి ----


పుణ్య క్షేత్రాలకు గించుకున్న వారికి మంత్రిజలసుకున్న మంగలి జల మెచ్చు' - అని బోధ చేసున్నాడు...


పోయి


గొడుటావు బిసుక కుండ గొంపోయిన


పాల నీదు పండ్లు రాలదన్ను' అని చివరి


చరణంలో ‘లోఖవాని నడుగ లాభంబు లేదయా?


అంటాడు......


మోక్షానికిపోతే మొస లెత్తుక పోయిం


ఉంటారు. గుహలలోకి పోయి జపం చేయ


బోతే పులి ప్రత్యక్షమై మోష్ o


యాసంగా ఇస్తుందన్నాడు వేమన్న -


'మోక్ష మేకదా కౌవలసింది జీవికి తఱచి చదవవలసే రచన వేమన శతకం.. హాస్యంకోసం ప్రాచీన కవుల గ్రంథాలు సాలీపులాక న్యాయంగా ఇంతవరకూ


స్పృశించాము.


ఇటీవలి వారిలో వారి జీవితాలకు సంబం ధించే ముచ్చటలు కొంచెం అనుకొందాము. వీరేశలింగం గారి ప్రహసనాలూ, పాను గంటివారి సాక్షి కొంచెం కరకుగానూ, అక్కడక్కడ చాదస్తంగానూ ఉన్నా హాస్యప్రధానములైన రచనలుగా దానికి ఎన్నుకోవచ్చు:


గ్రంథాలు వ్రాయకపోయినా నడిమింటి సర్వమంగ ళేశ్వర శాస్త్రులు గారు సరసంగా మాట్లా డే కవి అని ప్రసిద్ధి. చెల్లెలూ, తానూ భోగీపండుగకు ఆత వారింటికి వెళ్లారట. తెల్లవారిన తరువాత చెల్లెలు వరహాకుంచెతో నగలు తోముకుం టూంది. శాస్త్రి గారి వదిన గారు ఆ మెను చూచి 'వ ది నే! పందివా? ఏదుపందివాళి అడివిపందివా' అని అడిగిందట. శాస్త్రిగా గారి చెల్లెలు కొంచెం బొద్దుగా ఉంటుంది. అందుకు ఆవిడ హాస్యమాడింది. అక్కడికి కులందోము పుడక కోసం వచ్చిన శాస్త్రులు ఏదుపందివో అడివిపందివో తెలియదుగాని మొత్తంమీద పందివే అన్నా రట. చటుక్కున వదినె గారు లోపలికి పోయారట. వరహాకుంటే ఏపందిరోమంతో కట్టారనే ప్రశ్న చమత్కరించబోయి నది చె గారు పొందిన జవాబిది.


శాస్త్రులుగారు వామనావతారం. వడ్డన బంతి జరిగింది. ఆకుకొసను కందకూర వడిం చారు--వదిన గారు - తె లి సీ. కందకూరంటే శాస్త్రులుగారికి మహాప్రీతి. చూస్తూ కూర్చు న్నారు. అప్పుడు వదిన గారు 'ఏమిటి మరిది గారు అలా కూర్చున్నారు? ఆ కందకా అని అడిగారట. 'ఔను వదినే! ఆ కందకే” అన్నారట. సరేలెండని మళ్ళీ ఇంత కూర తెచ్చి అందేట్టు చేశారట ఆమె. శాస్త్రులుగారు జగన్నాధస్వామి దర్శనానికి పూరీ క్షేత్రానికి వెళ్ళారు. స్వయంపాకం చేసుకొని మత్తాకుల వి సరిలో భోజనం చేస్తు రు. ఆ సమయంలో పెద్దపండా వచ్చి


'ఏమిటి శాస్త్రులుగారూ! అన్నీ తెలిసిన పెద్దలు తమరు. ఏంత అఘాయిత్యప్పని చేస్తున్నారు? మా అవతారం పండుకొనే మఱ్ఱాకును ఉచ్ఛిష్టం చేశేసేరా?' అని ఆక్షే పించాడు. చటుక్కున శాస్త్రులుగారు 'భయపడకండి. మీకంటే నేనుచేసే దానిలో విచారించవలసేది లేదు. నేను మీ అవతారం పాన్పును ఉచ్ఛిష్టంచేశానేకాని మీరు అవ తారాలకు అవతారాలనేమింగేసు రుగా' అన్నారు నదురు బెదురూ లేకుండా. ఆ దెబ్బతో పెద్దపండా తలదిమ్మంది. మరి కంటిచూపులేదు. ఏవ్యం అయిపోయాడు.


ఈ శాస్త్రులుగారు వ్రాసిన జే సమాస కుసుమావళి. సంస స్కృ ఏమాత్రం చదివిస తెలుగు వారికీ అది పరిచి దానిలో విఘ్నేశ్వరుణ్ణి ప్రార్థిస్తూ శాస్త్రులుగారు సహజహాస్యప్రియత్వమును


చమత్కారంగా వెలిబుచ్చారు. ‘భూనాయకం నా ధవనాయకం బా


భజ భువం వా ధనమేతి లోళ తద్విఘ్న నాథం న భజామి కింతు సహస్రశస్తం ప్రణమామి నిత్యమ్' లోకంలో భూనాయకుణ్ణిగాని, ధన నాయకుణ్ణిగాని భజిస్తే భూమిని గాని, ధన ముసుగాని పొందుతాడు. అందువల్ల విఘ్న నాధుణ్ణి "నేను భజించను. వేయి విధాలా వానికి మొక్కులు మాత్రం చెల్లించు కొంటాను అంటారు శాస్త్రులుగారు. విఘ్ను నాయకుణ్ణి సేవిస్తే విఘ్నాలు వస్తాయని చమత్కృతి.


అడిదం సూరకవికూడా ఈ ధోరణి కణ వాడే అని అంటారు.


ఒకనాడు నూరకవి గారి భార్య భర్తన చూసి 'ఏమండీ! అవునండీ మన అబ్బాయి


మీద ఓపద్యం చెప్పరండీ అని అడిగింది. వెంటనే చెప్పాడు సూరకవి.


‘బాబా బూచులలో పల


బాచన్నే పెద్దబూచి భావింపంగన్ బూచం బూచంటే రా| రా వెఱతురు


బాచన్నను చూచి పట్టపగలే నెఱతుర్ అని చదివాడు.


(బాచన్న ఆ నేది ముద్దు పేరు. ఈ బాచ స్నే శుద్ధాంధ్ర రామాయ ణ • వ్రాసిన బాల భాస్కరుడు.)


కొడుకు అంత చక్క من నీవాడట. రఘువంశాది కావ్యాలకు వ్యాఖ్యా సంవ్రాసి ఆసేతుశీతాచలం పేరు పొందిన ప్రతిభాశాలిమల్లి నాథసూరిని ఒక నాడు భార్య


రచయితలు: *


'అవునండీ! నామీద ఒక శ్లోకం చెప్పరూ.' అని అడగగా వెంట నే 'ఇదుగో చెబు తున్నాను విను.” అని


'తింత్రిణీదళ విశాలలోచనా నింబపల్లవ సమానకుంతలా మేరుమందర సమానమధ్య రూ మల్లి వాథగృహిణీ విరాజతే '


అని చదివాడట.


చింతాకులవలె వెడల్పయిన కళ్ళు వేప చిగుళ్లకు పొటి వచ్చేకుదులు, మేరు ముందర పర్వతాలను పోలిన నడుము కలదై మల్లి నాధుని యిల్లాలు విరాజిల్లుతూంది. యిల్లాలు ఇది విని ఎల్లా సహించిందో గాని యీరోజులో 'జుల్లో అయితే ?. (1)


ప్రస్తావికంగా చెప్పినదే అయినా తిరుపతి వెంకటక వులలో ఒక రైన తిరుపతిశాస్త్రి గారు చెప్పిన యీ పద్యం ఎంతో గంభీరమైప


అర్థాన్ని చెబుతూ పక్కున నవ్విస్తుంది.


"మును సౌగంధిక పుష్పమున్ గొనగ భీముండే డైరం బోపు త్రో పను సాక్షాత్కృతిచేసి ఖడ్గమృగమున్ వారింపగా సంజనా


తనయుం డెక్టుడు పేర్మి నిచ్చిన పదార్థంచే న యీపయీస్


జసువా డార్జనసేయు వెంకటకవి ! సారస్య మట్లుండుటన్


ఈ పయిని లోకంలో సారస్యమునుబట్టి ఆర్జనకుపోతే వచ్చేది వెండ్రుకలే అనే భావాన్ని శాస్త్రులుగారు ఇంత గంభీర ధ్వనితో చెప్పారు.


చాలా శ్రమపడి హాస్యరసం పోషించి వ్రాయాలనే సదుద్దేశం గల ప్రతిభావంతు ఆలాటి గ్రంథాలు చాలా యేమిటి వేళ్ళమీద చెప్పాలన్నా అటే లేవు.


కూచిమంచి జగ్గకవి చంద్రరేఖావిలాపం తిట్టుక విత్వం గా ఉంది. పొందిన అందులో పేరు బాగా నే హాస్యం లేకపోలేదు. కాని దానిని ప్రమాణగ్రంథం గా పండితులు అంగీకరించినట్టు కప్పట్టగు ఏమైనా హాస్యం ప్రధాన రసంగా ఉద్భవిల్లవలసే కథావస్తు వును తీసుకొని కావ్యాలు ప్రత్యేకం అది మాటలతో కాదు.


వ్రాయవలసే అవసరం ఎంతైనా ఉంది. అయేపనిమాత్రం కాదు. 

--- 


Saturday, December 25, 2021

వ్యాసం: కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు - పి. వి. భట్టశర్మ ( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ

వ్యాసం

కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు

పివిభట్టశర్మ

 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ వ్యాసం: 

కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు 

- పి. వి. భట్టశర్మ

( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ



మనదేశంలో వేద కాలమునుండిన్నీ ఉప

నయన సంస్కారంతో విద్యారంభం జరుగు తూండేది. ఈ సంస్కారం ఆయావర్ణముల వారికి పలు విధాలు గా ఉంటూ వచ్చేది. వారిలో క్షత్రియుని విద్య వీటినుండి ప్రారంభ మయ్యేది. విక్ర మోర్వశీయత్రోటకం లో ఆయువు (పురూరవునిపుత్రుడు ఆశ్రమ విద్యతోనే సమర్వేద్యనుకూడా అభ్యసించినట్లు మహాకవి ప్రయోగంవలన తెలుస్తున్నది. ) 


ఆశ్రమాల్లో విద్య నేర్చుకొనే శిష్యు రాండ్రు రెండు కాలుగా ఉండేవారని ధర్మసూత్రాలలో ఉన్నది. మొదటి తరగతి వారిని సద్యో వధువు లనేవారు. వీరు విద్యాభ్యాస మయినతరువాత గార్హస్థ్యం స్వీకరిం చేవారు. 


ఇక రెండవరకమువారు బ్రహ్మవాదినులు. వీరు జీవితాంతము బ్రహ్మచర్య మాచరించేవారట. ఇందుచేతనే “మీ చెలి వివా హమువఱకే నైఖాన సవ్రత మవలంబిస్తుందా, లేక జీవితాంతమూ వ్రతంలోనే మగ్నమవు తుందా” అని దుష్యంతుడు శకుంతల చెలులను ప్రశ్నిస్తాడు. 


మహాకవి కాలంలో సహవిద్య (Co-education) నిషిద్దం కాదు . ప్రియంవద,అనసూయ, శకుంతలలు ఆశ్రమంలోని బ్రహ్మ చారులతో కలిసే విద్య నేర్చారు.


ఆనాటి విద్యకు జ్ఞానము, వినయ చరమలక్ష్యాలు. కేవలం జ్ఞానోసార్ధనవలననే వికాసం కలగదు; జ్ఞానంతోపాటు వినయం కూడా ఆవశ్యకమని ఆనాటివారి తలపు. ఈ జ్ఞానవినయాలు గురువుల సహవాసంవలన లభ్య మవుతూండేవి. ఊరకే పుస్తకాలు వర్ణించిన మాత్రాన ఆ రోజుల్లో విద్వాంసు అనిపించుకోడం కష్టంగా ఉండేది. 


చదువుకు, సాయంగా రాగద్వేషాలు అణగేటట్లు తమ నడవడిని దిద్దుకొనేవారు. ఈ భావాన్నే మహాకవి "సమ్యగా గామితా విద్యాప్రబోధవినయావివ” - బాగుగా వచ్చిన చదువు ప్రబోధవినయాల నిచ్చినట్లు అనే ఉపమలో  నిబంధించారు. ‘విద్యా దదాతి వినయమ్' అనే సూక్తిని  కాళిదాసు తమ గ్రంథాల భూమికల్లోనే చరితార్ధం చేశారు. 


ఈ కాలానికి హద్దు లేదు, భూమి విశాల మయినది. ' నాతో సమాన మైన భావాలుండేవాడు తప్పకుండా ఉంటాడు' అనే భవభూతి మాదిరి దర్పంతో ఎప్పుడూ ఈ కవికులతిలకులు మొదలు పెట్టరు. "కీర్తి గడించిన భాససౌమిల్లకకవిపుత్రుల ప్రబంధాలకంటే  కాళిదాసుకబ్బంలో ఈ నాటకీయ గౌరవం ఎందుకు ? పండితులను సంతోష పెట్టేవఱకూ బాగా ఉన్న దనుకోచ్చు "మున్నగు వినమ్రమైన వాక్యాలతో వీరు ప్రారం భిస్తారు. పురూరవుని దర్బారు. చిత్రరథుడనే  గంధర్వరాజు ఇంద్రుని సందేశం పట్టుకొని మహారాజు చిత్రరధునకు స్వాగత మిస్తాడు. ఆ గంధర్వుడు రాజును శ్లాఘిస్తాడు. ఇంద్రుని పక్షంలో వారు  చూస్తున్నారంటే అదంతా ఇంద్రుని పరాక్రమ విశేషమేనని తన కృతజ్ఞతను పురూరవుడు ప్రకటిస్తాడు. 'వినయమే  పరాక్రమానికి అలంకార' మని ఈ సందర్భంలోని చిత్రరధుని వాక్యంలో కవి తన అభిప్రాయం

తెలియచేసినట్లు అనిపిస్తుంది. 



రఘువంశమే కాళిదాసుఅంతిమ కావ్యం అంటారు. ఈ కావ్యం ప్రారంభంలో మహా కవి వినయమ నే కొండుకొన పై నుండి ఉపదేసిస్తున్నట్లుగ ఉంటుంది. చూడండి — “సూర్యవంశ మెక్కడ? ఈ అల్బబుద్ధి ఎక్కడ? దుస్తర మైన సముద్రాన్ని లోతు తెలిసికోకుండానే తెప్పతో దాటుదామని యత్నిస్తున్నా. కవి యశఃప్రార్థినై మందుడనైన నేను హాస యోగ్యుడనే ప్రాంపును పొందదగ్గ పండ్లను పొట్టివాడు చేతులెత్తిన వెంటనే  పొందలేడు గదా" అని అంటూ తర్వాత కూడా "ప్రాచీన కవులు మాటలతలుపులు తెరిచిన ఈ సూర్య వంశంలో--వజ్రసముత్కీర్ణమై మణిలో దారమునకువలె —— నాకున్నూ గమనం లభ్య మవుతుంది" అంటారు.


త్రివర్గములకు మూలమైన మూడు విద్యలను పూర్వజన్మలోనే అంతుచూచినవి జ్ఞాపకముండునట్లు ఆ రాజు ఈ గురువులకు కష్ట మివ్వ నేర్పాడు అనడంలో ( రఘువంశం  18.50 ) కవి మూడు విద్యలను ఉల్లేఖించి కవి తమ కాలపు విద్యావిధానం సూచించారు . వేదత్రయం నుండి ధర్మాధర్మాలు, దండనీతి నుండి న్యాయాన్యాయాలు , వార్త నుండి అర్థ అనర్థాలు  - అని మల్లి నాథులు వ్యాఖ్యానించారు. 


దీనితోపాటు మహాకవి అక్కడక్కడ చతుర్దశి విద్యలనూ పేర్కొన్నారు . (5-21) మీమాంస మాట నామగ్రాహం గ్రహింపక పోయినా, రఘువంశప్రారంభశ్లోకంలోనే మీమాంసలో కవి నేర్పు స్పష్టమవుతున్నది.


శివతపోవర్ణనఘట్టంలో, 'విరాసనం వేసి, దృష్టి తిన్నగా, నిశ్చలంగా ఉండేట్లు చేసి బాహువులు వంచి, అంకంపై చేర్చి రెండు చేతులూ కమలాకారంలో నిలిపి, ఈశ్వరుడు ధ్యానం చేశారట. పాతంజలంలో సరిగా ఇదే పద్దతి నిర్దిష్టమైయున్నది. కుమారసంభవంలోగుణత్రయ విభాగాయ - త్యా మానయంతి ప్రకృతిం' అనేవి, రఘువంశంలో “లోష్ట కాంచనముల్లో సమబుద్ధి గల రఘువు ప్రాకృ తికమైన గుణత్రయాన్ని జయించెను' అనే వర్ణనకూడా ఆనాటి సాంఖ్యసిద్ధాంత ప్రాబ ల్యాన్ని, కవికి సాంఖ్యంలో గల పరిచ యాన్ని వ్యక్త పరుస్తున్నాయి.


ప్రపంచానికి కారణమై, కారణము లేనివాడవు, ప్రపంచమున కంతకుడనై అంతము లేనివాడివు" అని బ్రహ్మ చేసిన శివస్తోత్రము,

విక్రమోర్వశీయ నాందిలో "వేదాంతేషు యమాహు పురుష " మున్నగునవి కవికి గల వేదాంతపరిచయానికి  నిదర్శనలు. పై

భావాలు 'యతో వాఇమాని భూతానిజాయంతే ' అనే 

ఉపనిషద్భావాలకు వ్యాఖ్యానమే. ఉపనిషత్  అర్థం తెలియకుండా వేదాన్ని అప్ప చెప్పే' ఛాందసులు ఆనాడూ ఉన్నట్లుగా ‘వేదాభ్యాసజడు,లనడింవలన ఊహించవచ్చు నేమో. 'సాంగం చ వేద మధ్యాప్య'  అని వేదాంగాలు నిర్దేశింపబడ్డాయి. ప్రాతఃకాలమే నందినిని సేవిస్తూంటాడు. ముందు నందీని , నెనుక దిలీపుడు! నందిని డెక్కలనుండి వచ్చే ధూళి మార్గాన్ని పవిత్రం చేస్తున్నది. అదే మార్గంలో వస్తున్న సుదక్షిణ శ్రుతిని అనుసరించే స్మృతివలె వస్తున్నదిట .


యుద్ధభూమిలో శత్రువ్యూహములను భేదించే వ్యూహాల అంతు, శాస్త్రములు అంతున్న ఈ బాలుడు చూడగలడని ముందుగా  ఆలో చించే - రఘువు అని పేరు పెట్టారట. (రఘి ధాతువు గమనార్థకము) ఈ విధంగా నే మహా కవి తమ వ్యాకరణపరిజ్ఞానాన్ని అక్క డక్కడ విశదీకరించారు.


శ్రీరామవివాహసందర్భం. నలుగురు  రాజ కుమారులను పరిణయమైన ఆ రాజకన్యలు.. ఆ కన్యలను పొందగల్గిన రాజకుమారులున్నూ నిస్తులు లయ్యారట. ఆ వధూవరుల మేళనము ప్రాత: పదికలతో ప్రత్యయములు కలిసినట్లున్న దట. వధూవరులు అనే రెండు ఉపమేయములకు ప్రత్యయప్రకృతులకు ఉపమించారు. వరశబ్దం పుంలింగ ఏకవచనం. ఆటాంటి ప్రత్యయశబ్దాన్నే ఉపమానంగా వాడారు. ఈ విధంగానే స్త్రీలింగమైన వధూశబ్దానికి సరిగా స్త్రీలింగమైన ప్రకృతిశబ్దంతోనే సాదృశ్యం నిబంధించారు. ప్రకృతి ప్రత్యయములవలన ఫలితం పదనిష్పత్తి. అదే విధంగా వధూ వరుల యోగంతో గృహస్థాశ్రమం సిద్ధమవుతుంది. ఈ రెండు ఉపమేయ ఉపమానాలకు యోగం సాధారణ ధర్మము; సన్నిధమనేది ఉపమావాచకము. వ్యాకరణం వంటి నిష్క  శాస్త్రాన్ని కూడా తమ చమత్కారపూర్ణ ఉపమలతో  సరస మయ్యేటట్లు మహాకవి నిరూపించారు. ఈ అలంకారాన్ని 'పూర్ణోపము ' అని సాహితీశాస్త్రజ్ఞులు. ఇదేకాక 'ధాతో:  స్థాన ఇవాదేశాత్' మున్నగునవి కవికి  వ్యాకరణమంటే గల ఆదరణ తెలియచేస్తున్నది. మహాకవిసమయంలో మనవిద్యల ఉన్నతస్థాయిని ఊహించుకోగలవారికి, పతనమైనమన నేటివిద్యావిధానం దృగ్గోచరమై హృదయా వేదన ఎక్కువ కాకతప్పదు. 

--- 

 - పి. వి. భట్టశర్మ

( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ

మతాల స్వరూపాలు కొడవటిగంటి రోహిణీప్రసాద్, 08-09-2010

  మతాల   స్వరూపాలు కొడవటిగంటి   రోహిణీప్రసాద్ ,  08-09-2010  మతభావనలు ,  మనిషికీ   నరవానరానికి   తేడాలు   తలెత్తినప్పటినుంచీ   మొదలైనవిగానే ...