కలసి ఉంటే కలదా సుఖం?

జి. ఎస్ . దేవి

( కర్లపాలెం హనుమంతరావు )

అనగనగా ఒక అడవి. ఆ అడవిలో ఒక కాకి. అదో రోజు ఆహారంకోసం వేటకుబైలుదేరింది. దారిలో దానికి ఒక గద్ద ఎదురయింది. "తమ్ముడూ! ఎక్కడికీప్రయాణం?" అని యోగక్షేమాలు ఆరాతీయడం మొదలుపెట్టింది. మాటల సందర్భంలో

కాకి వేటకు బైలుదేరినట్లు తెలుసుకుంది. "నాకూ ఇంటినిండా గంపెడు సంతానం.నేనూ నీకు తోడుగా వస్తాను. ఇద్దరం కలసి వేటాడుకుందాం. వేటలో సంపాదించినదేదో ఇద్దరం చెరి కాస్తా పంచుకుందాం. నీకు సమ్మతమైతే ఈ క్షణంనుంచే మనం స్నేహితులం" అని పొత్తు ప్రతిపాదించింది గద్ద.

కాకిదీ అదే ఆలోచన. పెద్దజాతి జీవాల మద్దతు ఉంటే తప్ప మనుగడకు ఆస్కారం లేకుండా ఉన్నాయి పరిస్థితులు. 'గద్ద పెద్దజాతి పక్షి. బలమైనది. వడి ఎక్కువ. ఎంత ఎత్తైనా ఎగరగలదు. ఎంత దూరంలో వున్నా ఆహారం స్పష్టంగా పసిగట్ట గలదు. దీనితో పొత్తు అంటే లాభమే, అదృష్టం కలిసొచ్చినట్లు ముందు గద్దే

పొత్తు ప్రతిపాదన ముందుకు తెచ్చింది. ఆలస్యం చేస్తే అవకాశం జారిపోవచ్చు'అనుకుంది. కాకి గద్ద స్నేహానికి వప్పుకుంది.

ఆ రోజు నుంచి కాకి, గద్ద మంచి స్నేహం చిగురించింది. రెండూ కలిసి వేటకు వెళ్ళేవి. వేటలో సంపాదించిందేదో ముందు అనుకున్న విధంగానే చెరిసగం పంచుకునేవి. 'కలసి వుంటే కలదు సుఖం' అనే సూత్రంలోని సుఖాన్నిస్వయంగా అనుభవిస్తూ సఖ్యంగా కాలక్షేపం చేస్తుండేవి.

పెద్ద పక్షితో కాకి సఖ్యత ఆ అడవిలోనే ఉన్న నక్కకు ఏమాత్రం నచ్చలేదు. ఎవరన్నా ఆనందంగా బతుకుతుంటే నక్కకు అసలు గిట్టదు. నక్క నైజం అది. దాన్నే కుళ్ళుమోతుతనం అంటుంటాం మనం. కాకి గద్దల మధ్య తంపులు పెట్టే అవకాశం కోసం ఎదురుచూస్తోంది నక్క.

ఆ అవకాశం రానే వచ్చింది. నక్కకు ఒకసారి కాలికి గాయమై కదలలేని పరిస్థితి వచ్చిపడింది. ఆహారం దొరకడం దుర్లభంగా ఉంది. ఇదే అదనుగా అది తన ఉపాయాన్నిఆచరణలో పెట్టేందుకు పూనుకుంది.

కాకి, గద్ద వేటకు పోయే దారిలో మూలుగుతూ పడుకుంది. అటుగా వచ్చిన కాకి. గద్ద చావుబతుకుల్లో కొట్టుమిట్టాడుతున్నత్లు కనిపించే నక్కను చూసి ఆగాయి.

"కాకి తమ్ముడూ! ఇక ఈ పూటకు వేట అక్కరలేదు. ఈ నక్క మనకు వారానికి సరిపడా ఆహారంగా సరిపోతుంది" అంది గద్ద.

కాకికీ అలాగే అనిపించింది. "అవునన్నా! మనం వేటాడేదే కడుపు నింపుకోవడానికే కదా! సరిపడినంత ఆహారం దొరికాక మరే ఇతర జంతువునైనా చంపడం అడవి న్యాయానికి కూడా విరుద్ధం. మా ఇంటికి ఇవాళ బంధువులు వచ్చి ఉన్నారు. 'అతిథి దేవో భవ'

అని కదా పెద్దల సూక్తి ! ఈ సారికి వేట జంతువు గుండెభాగం నన్ను తీసుకోనిస్తావా! బంధువుల్లో నా పరువు నిలబడుతుంది" అని కాకి అడిగింది . గద్దకూ అభ్యంతరం చెప్పాలనిపించ లేదు. 'సమయానికి ఆదుకోని స్నేహానికి అర్థం ఏముంటుంది!' అని పెద్ద మనసుతో ఆలోచించింది. 'సరే' అని సంతోషంగా ఒప్పుకుంది.

కాకి, గద్ద ఇంత సఖ్యంగా ఆహారం పంచుకోవాలనుకోవడం నక్క కేమాత్రం నచ్చింది కాదు. 'ఇద్దరి మధ్యా కుంపటి రాజేయడానికి ఇదే తగిన అదను' అని లోలోన ఒక కుతంత్రం ఆలోచించుకుంది.

బైటికి మాత్రం ప్రాణంపోయే బాధ నటిస్టూ "మీ ఇద్దరి మధ్య ఈ స్నేహం చూస్తుంటే నాకు దుఃఖం పొంగుకొస్తోంది. ఈ చివరి రోజుల్లో నేను చేసిన పాపాలు గురుకొచ్చి నా మీద నాకే రోత పుడుతోంది. వచ్చే జన్నలోనైనా మీ వంటిమంచి వారిలో ఒకటిగా పుట్టాలని మహా కోరికగా ఉంది. సాధ్యమైనంత తొందరగా నా ప్రాణాలు తీసేసుకోండి. నా శరీరం మీలాంటి ఉత్తములకు ఆహారంగా మారటం నించి గొప్ప అవకాశం ఇంకేముంది! నా పాపాలకు ఇట్లాగైనా పరిహారం దొరుకుతుందేమో! కాకపోతే నాదొకటే చిన్న విన్నపం. ఈ చివరి కోరికను మీరు ఇద్దరూ తప్పకుండా

మన్నిస్తారనే ఆశిస్తాను" అని బుడిబుడి రాగాలు తీయడం మొదలుపెట్టింది.

"ఎమిటా కోరిక?" అని అడిగింది గద్ద.

"నా దేహంలోని గుండె భాగాన్ని నువ్వే తీసుకోవాలి గద్ద బావా! అతిముఖ్యమైన గుండె భాగం కాకిలాంటి నీచ జంతువు పాలపడితే నాకు వచ్చే జన్మలో ఉత్తమ జన్మ ఎలా దొరుకుతుంది?" అంది నక్క.

నక్క మాటలకు కాకి మనసు చివుక్కుమంది. తనను నీచమైన జంతువు అనడం-ఎక్కడాలేని కోపం తెప్పించింది. "సృష్టి లోని జీవులన్నీ సమానమైనవే. వాటిని సృష్టించే సమయంలో ఒకటి ఎక్కువ.. మరొకటి తక్కువ.. అని దేవుడైనా అనుకుని ఉండడు. ఈ భేదభావాలన్నీ మనకుగా మనం కల్పించుకునేవే. అయినా మా కాకులకు మాత్రం ఏం తక్కువ? అని తగవుకి దిగింది కాకి

."అలా కాదులే కాకిబావా! 'పక్షీనాం కాకి ఛండాలి-పక్షులన్నింటిలోనూ కాకి అతి నీచమైన జీవి' అని కదా

శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి!"అని నయగారాలు పోవడం మొదలుపెట్టింది నక్క.

"మనుషులది ఉత్తమ జన్మ అని కదా మీరనే ఆ శాస్త్రాలు చెబుతున్నది కూడా! అలాంటి మానవులు కూడా మరి చనిపోయిన తరువాత తమ పిండాలని ముందుగా మా కాకులే

తినాలని కోరుకుంటారు. మా గొప్పతనానికి ఇంతకు మించి వేరే నిదర్శనం ఏముంటుంది? ఇంకా ఈ గద్దంటేనే లోకులకు లోకువ. ప్రాణాలు పూర్తిగా పోకముందే కళేబరాలకోసం పైన ఆకాశంలో గిరిటీలు కొడుతుంటాయని అసహ్యం. ఈ గద్దలంటే మనుషులకు యమదూతలకన్నా రోత." అంది కాకి ఆ కోపంలో.

ఎవరికైనా కోపం వస్తే అంతే. మెదడు నిగ్రహం కోల్పోతుంది. మంచి సంబంధాలను చేజేతులా చెడగొడుతుంది క్రోధం. ఇప్పుడు జరిగిందీ అదే. కాకి మాటలకి గద్దా కృద్ధురాలైంది "ఎంత సాహసం! పెద్ద జాతి పక్షిని. నన్ను పట్టుకుని ఇంతలేసి మాటలు అంటావా? జనం నిన్ను మాత్రం మన్నిస్తున్నారనిఅనుకుంటున్నావా? నీ నలుపు చూస్తే వాళ్ళకి ఎక్కడలేని జుగుప్స. నీ అరుపు వింటే అంతకు మించి అసహ్యం! నలుగురూ చేరి చేసే అల్లరిని మీ ' కాకి

గోల' తోనే పోలికపెట్టి చీదరించుకునేది! నీ బతుక్కు నువ్వా మా జాతిని వేలెత్తి చూపించేది! మేం విష్ణుమూర్తి వాహనానికి వారసులం. నక్క బావ చెప్పింది నిజమే. దైవాంశ మాది. బుద్ధితక్కువై నీతో జతకట్టాను. ఈక్షణంనుంచీ నీతో కచ్చి. నక్కబావ చివరి కోరిక మన్నించి తీరాల్సిందే. దానికి పుణ్యగతులు రావాలంటే గుండెభాగం నేనే తిని తీరాలి" అని అడ్దం తిరిగింది గృద్ధ౦..

కాకికి బక్కకోపం ఇంకా ఎక్కువైంది. నెత్తురు పీల్చి బతికే నీచజాతి

దోమకైనా.. 'చీ..పో' అని చీదరించుకుంటే కోపం రాకుండా ఉండదు కదా! ' ఆత్మగౌరవం’ అంటామే మనం.. అది అన్ని జీవులలోనూ ఉండే ఉంటుంది. అహానికి దెబ్బ తగిలితే అందుకే ఎవరికైనా రోషం తన్నుకొస్తుంది. అది సహజమే. ఆ రోషం

పెరిగితే ఆవేశం కట్టలు తెచ్చుకుంటుంది. ఆ క్షణంలో హద్దులు తెలియవు. బుద్ధి సుద్దులు విననీయదు. జగడానికి దిగి ఆగడం ఆగడం జరిగి అన్నివిధాలా సర్వనాశనం అయిన తరువాతనే ఏ వీరంగాలేవైనా ఆగటం.

కాకి ఆత్మాభిమానమూ దెబ్బతిన్నది మరి. గద్ద ఆత్మగౌరవమూ గాయపడింది. ఇంత కాలం కలిసుంటూ ప్రదర్శించుకున్న పరస్పర సౌహార్దత అంతా కేవలం శుష్క ఆదర్శంగానే మిగిలిపోయింది రెండు పక్షుల మధ్య.

కాకి 'కావు.. కావు' మంటూ తన మూకను కేకలేసి మరీ పిలిచింది.

గద్ద మాత్రం గోళ్ళు ముడుచుకుని కూర్చుంటుందా? ఆ జాతి పక్షులన్నిటికీ పిలుపులు వెళ్ళాయి.

చూస్తున్నంతలోనే కాకులకూ.. గద్దలకూ మధ్య భీకర సంగ్రామం!

అంతా నక్కబావ సమ్ముఖంలోనే. నక్క జిత్తులమారితనం ఫలమే.

ఏ యుద్దంలోనైనా చివర్న తప్పనిసరిగా కనిపించే దృశ్యమే అక్కడా కనిపించింది.

క్షణాల్లో చచ్చిపడిన కాకులు.. గద్దలు! వాటి పీనుగ కుప్పలు! చావు తప్పి కన్నులొట్టపోయిన పక్షులు ఎటెటో ఎగిరివెళ్లిపోయాయి. 'కలసి ఉంటే కలదు సుఖం’ అన్న సూత్రం అంతరార్థం అర్థంచేసుకొనేందుకు ఇప్పుడు అక్కడ ఏ గద్దఅన్నగారూ లేరు. కాకి తమ్ములుంగారూ మిగిలిలేరు. ఉన్నదంతా ఒక్కజిత్తులమారి నక్క మాత్రమే. దానికి ఐదు సంవత్సరాలకు సరిపడినంత ఆహారం..”

"ఐదుసంవత్సరాలకు కాదు ! రెండున్నర సంవత్సరాలకు..”ఠక్కున ఎవరో పార్టీ కార్యకర్త సరిచేసాడు. ‘అవునవును’ అన్నట్లు తతిమ్మా కార్యకర్తలంతా వంతపాడారు.

ఉపాధ్యాయుడు తృప్తిగా తల ఊపాడు “కావాలనే ఐదు సంవత్సరాలని తప్పుగా చెప్పాను తమ్ముళ్లూ! తప్పును చక్కగా గుర్తించారందరూ! ఇదే పాఠం మీద మరో మూడు ప్రశ్నలు. వాటి మీదొచ్చే స్పందనలను బట్టే రేపొచ్చే ఎన్నికలలో మన పార్టీ తరుఫున మీకు దక్కే టిక్కెట్లు. ఈ కథకు తగ్గ పేరేమిటి?”

‘ప్రజాస్వామ్య అవస్థలో ఎన్నికల నాటకం.. ‘

“పొత్తుల ప్రహసనం జిత్తుల అసహనం”’

"గుడ్. బాగా లాగారు సెంట్రల్ పాయింట్! మరో ప్రశ్నః ఈ ఎన్నికల నాటకంలో మన పార్టీ ఏ పాత్రను పోషిస్తే ప్రహసనంలో అసహనం బాగా రక్తి కట్టేది?”

కాకి పేరు ఎంత చెత్త కార్యకర్తయినా చస్తే చెప్పడు. గద్ద పేరైనా వెరైటీ కోసం కొందరు కోరుకుంటారని గురువుగారు భావించారు, అన్నిరోజుల కంఠ శోష ప్రభావం.. వృథా పోలేదు! అందరూ ఏకగ్రీవంగా 'నక్క' పాత్రకే టిక్కెట్టేశారు.

సార్ తృప్తిగా తలాడిస్తూ “వారం రోజులగా సాగిన ఈ రాజకీయ శిక్షణా తరగతుల ఇంతటితో సమాప్తం.” అంటూ లేచి నిలబడ్డారు.

గుండెధైర్యం కాస్తంత ఎక్కువుండే ఓ  కార్యకర్త కలగజేసుకొని అందరి మెదళ్లను తొలిచే సందేహాన్ని బైటపెట్టాడు “మూడు ప్రశ్నలన్నారు, రెండే అడిగారేంటి గురూజీ..?! ఆ మొదటిది కూడా తెలిస్తే మా పీకులాట అణుగుతుంది కదా!”

“ఆ పీకులాటకి జవాబు నాకే తేలలేదు ఇంత వరకు. అందుకే అడగలేదు బాబూ! ఆదిగారు కాబట్టి చెప్పక తప్పదు ప్రశ్న “గద్దలకూ కాకులకూ మధ్య పొత్తు ఈ కథలోనే కాదు.. అసలే కథలోనైనా కడ దాకా నిలుస్తుందా.. లేదా?” అన్నది  కథ ముందు నుంచి ఉన్న సందేహం”

హై కమాండుకే అంతుబట్టక తన్నుకులాడే ప్రశ్న! మీలో ఎవరికైనా ఏమైనా సవ్యవ్మైన సమాదానం తెలిస్తే చెప్పేయచ్చు! ఎవరి జావాబు సబబుగా అనిపిస్తే వాళ్లకే .. ఎన్నికలొస్తే గిస్తే.. ఎదుటి పక్షం నలబడనిస్తే.. గిసే.. జనం బడబడా ఓట్లన్నీ మనకే వేస్తే గీస్తే.. కోర్టుల్లో గిట్టనోళ్ళు కేసులెట్లాగూ వేస్తరు.. అవన్నీ గెలిస్తే గెలిస్తే .. అప్పుడు ఏర్పడబోయే ప్రభుత్వంలో కొత్తగా ఎర్పాటు చెసైనా ఇచ్చే  ఆ మంత్రిత్వ శాఖకు పర్మినెంటుగా టెంపరరీ బాధ్యతలు వాళ్లకే!?  ఏం చెప్పండి తమ్ముళ్ళూ కావాలా ఆ పోర్టుఫోలియో?’

అంతటా పిన్ డ్రాప్ సైలెన్స్!

***

(సూర్య దినపత్రిక వ్యంగల్పిక)

 

కవిత్వం- మహిమ -కర్లపాలెం హనుమంతరావు

 

                                    

 

లోకంలో ఏదీ శాశ్వతం కాదు.నిన్న చూసింది ఇవాళ.. ఇవాళ చూసింది రేపు మళ్ళీ కంటబడతాయన్న భరోసా లేదు. చిరంతనమైన పదార్థమేదీ మరి సృష్టిలో  లేనే లేదా?అంటే బొత్తిగా మరీ అంత  నిరాశ పడవల్సిన  పరిస్థితీ కాదు. 'ప్రజ్ఞాన నవనవోన్మేష శాలినీ ప్రతిభామతా' అని శాస్త్రకారుల ఊరడింపు ఉండనే ఉండింది. బుద్ధివికాసంతో భూమ్యాకాశాల మధ్య ఎప్పటికప్పుడు కొత్త బంగారు లోకాలు కల్పన చేసే   అపర బ్రహ్మఒకడున్నాడు. సర్వధర్మాలను, శాస్త్రాలను స్వీయశక్తులతో మధించి శుభకరమైన అనుభవ తరంగాలను  మన ఆత్మానందం కోసం సృజించే ఆ యోగిపుంగవుడి  పేరే 'కవి'.   

 

మనకోసం స్వీయజీవితాన్ని మీదుకట్టిన వాడతడు. కష్ట సుఖాలు స్వయంగా అనుభవిస్తాడు. పాపపుణ్యాలను అంతశ్చేతనతో మధిస్తాడు. దేశకాలపాత్రాది పరిమితులు వేటికీ లోబడకుండా, కాలం వెంట, కర్మ వెంట మనోవేదనతో మనోవేగంతో మనకోసం సదా సంచరించే  ఆ యక్షమానవుడిని గురించే మహాప్రస్థానంలో శ్రీశ్రీ

'వేళకాని వేళలలో

లేనిపోని వాంచలతో

దారికాని దారులలో

కానరాని కాంక్షలతో

దేనికొరకు దేని కొరకు

దేవులాడుతావ్

ఆకటితో అలసటతో

ప్రాకులాదుతావ్? అని వర్ణించింది.

 ఆ యువకాశల నవపేశల సుమగీతావరణంలో  తిరుగులాట తత్త్వజ్ఞులందరికి అంత అనువైన ఆట  కాదు. సకల హృదయ కేదారసీమలను దున్ని పదును చేయడం సామాన్య కృషీవలుడి చేసే సాగుపనీ కాదు. నవరసభరితమైన బీజాలను విత్తి, అవి మొలకలెత్తి కవితాలతలై పుష్పించే దాకా మొక్కవోని దీక్షాతత్పరలతో పెంచి పోషించడం- తల్లి బిడ్డలను సాకటానికి మించిన చాకిరి.  సుకృతి సుమాలతో అల్లిన మాలలతో భాషామతల్లి గళసీమలను అలంకరించే వృత్తే కవి ప్రవృత్తి కనక అది కవికొక  క్రీడావినోదం.అందుకే విశ్వవిశ్వంభరా పురోభివృద్ధికి  మూలకారకుడంటారు కవిని.

చారిత్రిక జ్ఞానానికి పునాదిరాయి వేయడమూ  కవి పనే. కవి లేని దేశం లేదు. కవి లేకపోతే సంస్కృతే పూయదు. వాల్మీకి వినా రామకథ ఏదీ?వ్యాసుడు చెబితేనే కదా పాండవుల ఊసు తెలిసింది! చరిత్రవల్ల కాదు.. శకుంతలా దుష్యంతుల ఉనికి మనకు తెలిసింది  కాళిదాసు పుణ్యంవల్ల.

రవి కాంచని చోట కవి కాంచుననేది కల్ల మాట కాదు. సర్వం కవి నిర్మితం అన్నది అతిశయోక్తనిపించే సత్యం. లోకాన్నంతా తన చూపు మేరకు మలుపునేకునే ప్రజ్ఞ ఒక్క కవికే సొంతం. సృష్తికి ప్రతిసృష్టి కవి సు నైపుణ్య పుణ్యమే. వీరుని కత్తివాదర లాగా అది మొక్క పోనిది. లక్షమంది భటులుండు గాక.. ఒక్క కవిపలుకే మనసుకు సాంత్వన. రాజస్థానాలనిండా కవుల దండు ఉండటానికి ఇదే కారణం.  మాటలతో విసిగినప్పడు కవి పాటలు కావాలనిపిస్తుంది  లోకానికి. అదీ కవి మహిమ.

"పాటలెన్నియో నేను బాడితిని గాని

 పాటయింతటి సౌఖ్యమైనదని యెరుంగ"

టెన్నిసన్ కవి మహిమను గురించి అన్న ఆ మాటలు అన్ని కాలాలకు అందరి కవులకు వర్తించే స్తుతి.

వ్యాసం- గురించి కొద్దిగా!  కర్లపాలెం హనుమంతరావు- సారంగ - డిసెంబర్ 1 - 2020 ప్రచురణ

తెలుగు సాహిత్యం వరకు ‘వ్యాసం’ ఆధునిక ప్రక్రియ కిందే లెక్క. పరిణతి, ప్రౌఢి, గభీరత, అగాథత, ప్రగాఢత లక్షణాలన్నీ ఏకకాలంలో సూచించే పేరు వ్యాసం. వ్యాసం పేరు పుట్టు పూర్వోత్తరాల చరిత్ర మన దగ్గర ప్రస్తుతానికి లేనట్లే.

శతాబ్దం కిందట బ్రౌన్ దొర, బహుజనపల్లి సీతారామయ్య వంటి విజ్ఞులు తమ పదకోశాలలో వివరించిన దానిని బట్టి- విస్తరించి చేప్పేటంత విషయం ఉన్నప్పటికి, సంక్షిప్తంగా పర్యాప్తత లక్షణానికి భంగం రాకుండా ఉపక్రమణ, ఉపసంహరణ వంటి  లక్షణాలతో పద్ధతిగా సాగే ప్రకియగా భావిస్తే సరిపోతుంది.  తెలియని విషయాలను తెలియచెప్పడానికి, తెలిసినవే అయినా మరింత లోతుగా తెలియచేసేందుకుగాను వ్యాస ప్రక్రియను ఉపకరణం చేసుకోవడం ఆనవాయితీగా వస్తోవుంది ఇప్పటి దాకా.. తెలుగులో! వ్యాసంలో విషయ పరిజ్ఞానానికే పరిమితమయేవాళ్లు కొందరయితే, అదనంగా కళాత్మకతనూ జోడించే సృజనశీలత ఇంకొందరిది. శాస్త్రానికి శాస్త్రం, కళకు కళా అనుకుంటే సరి- వ్యాసం.

భారతీయ వేదవాజ్ఞ్మయానికి వ్యాసుడు సూర్యుడు వంటివాడని ప్రాచీనులకు అమిత గౌరవం.  వేదాలను విషయ విభజన చేసి విశదపరిచినందుకుగాను భారతీయ వాజ్ఞ్మయ సంస్కృతులకు సృజన, ప్రతిభలతో జీవం పోసిన వ్యాసుడిని వ్యాస శబ్దానికి  జోడించే ప్రయత్నం కూడా కొంతమంది చేస్తుంటారు. అది వృథా ప్రయాస.  ఆదునిక పాశ్చాత్య ప్రక్రియ ప్రభావం అధికంగా ఉండే సాహిత్య ప్రక్రియ ప్రస్తుతం ప్రాచుర్యంలో ఉన్న మనం వాడే వ్యాసరూపం.

సాహిత్యభాషగా తెలుగుకు ఒక స్థాయి ఏర్పడి ఇంకా నిండా వెయ్యేళ్లైనా  నిండాయి కాదు. ఆరంభంలో అంతా పద్యమయంగా సాగిన తెలుగు సాహిత్యంలో వచనానికి చొరవగా పాదం పెట్టి నిలదొక్కుకునే  అవకాశం మరో నాలుగొందలేళ్ళకు మాత్రమే వచ్చింది.  ఆంధ్రమహాభారతంలో వచనం ఉంది కదా? అంటారు కొందరు పండితులు. అది చంపూకావ్యంలా సాగిన మాట వాస్తవమే కానీ,   రూపురేఖలు, శైలీ విన్యాసాల పరంగా అందులో కనిపించే వచనానికీ.. అధునాతకంగా మనం వాడుకునే  వచనానికి పోలికే లేదు.

పంథొమ్మిదో శతాబ్ది మూడో దశాబ్దంలోకి అడుగుపెట్టిన తరువాత తెలుగువాళ్లకు పరిచయమయిన అచ్చుయంత్రాల పుణ్యమా అని  వచనంలో మెల్లగా చలనం మొదలయింది. కాలం గడిచే కొద్ది ఎదురయే రకారకాల అరిష్టాలను అధిగమిస్తూ అది చక్కటి, చిక్కటి పాకంలోకి తేలడానికి  వీరేశలింగంపంతులుగారు వంటి చైతన్యమూర్తులు పడ్డ తంటాలు అన్నా.. ఇన్నా? అప్పటికీ పంతులుగారి వచన రచన పూర్తిగా శిష్టవ్యవహారంలోనే సాగిందని చెప్పడానికి మనసొప్పుకోదు.. ఇప్పటి లెక్కల ప్రకారం.

తాటాకుగ్రంథాలు అచ్చుపుస్తకాలుగా మారే క్రమంలో కావ్యకర్తల వివరాలను, కావ్య పరిష్కరణకు సంబంధించిన కడగండ్లను.. అచ్చయ్యే కావ్యానికి చెందిన ముచ్చట్లేవైనా ఉంటే.. ముందు.. ఏ  ‘ముందు మాటలు’లోనో, పీఠికలోనో, పరిచయంలోనో, పరామర్శ రూపంలోనో  ఎంతో కొంత సాటి పండితులతో పంచుకోవాలని, చదివే పాఠకులలో ఉపజ్ఞ పెంచాలన్న తపన ఉండటం సహజం. ఆ సదుద్దేశంతో  గ్రంథ ప్రకాశకులు చేసిన ఆలోచనల మూలకంగనే  నేటి వచనం  పురుడుపోసుకుంది.  అచ్చయిన కావ్యాలను గురించి సమకాలీన పత్రికలలో పండితుల మధ్య సాగిన సమీక్షలు, ప్రశంసలు, విమర్శలు, ప్రతివిమర్శలు తరహా ఖండన మండనలు వేటికైనా వచనమే వేదికగా నిలబడిన పరిస్థితి మొదట్లో. ఆ వచనం వాడుక పెరుగుదల  శాస్త్రబద్ధమైన వ్యాస ప్రక్రియ పరిణతికి కూడా బహుధా దోహదం చేస్తూవచ్చింది క్రమంగా. ఇవాళ వార్తా విశేషాలను కూడా మనం అందమైన కథనాల రూపంలో చదువుతున్నాం. అది వ్యాసమనే తరువుకు  తాజా పూలు, కాయలు, పండ్లు కాయిస్తున్న  కొత్తగా పుట్టుకొచ్చిన శాఖ.

స్థూలంగా గమనిస్తే, తెలుగులో పత్రికల పుట్టుక తొలిరోజుల్లో వెలుగు చూసిన వ్యాస ప్రక్రియలో  సింహ భాగం  సాహిత్య సంబంధితాలే. సహజంగానే అవి ప్రచురించే వ్యాసాలు సాహిత్య సంబంధంగానే ఉంటాయి కదా!

ఆ తరహా సాహిత్య వ్యాసాలను సేకరించి సంకలనాలుగా వెలువరించాలనే సంకల్పం ఏర్పడ్డ తరువాత వెలుగు చూసిన మొదటి వ్యాససంకలనం ‘హితసూచని’ అంటారు. ఆ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది కీ.శే. శ్రీ సామినేని ముద్దు నరసింహులునాయుడు. ఆ తరువాతి అయిదేళ్ళకు గాని బెంగుళూరు నుంచి జియ్యరు సూరి అనే మరో  తెలుగు ఉపాథ్యాయుడి చొరవతో  రెండు భాగాలలో మహిళలకు సంబంధించిన ‘స్తీ కళా కల్లోలిని’ అనే వ్యాససంపుటి వెలుగు చూసిందికాదు. అయితే తన వ్యాసాలను ఆ మహానుభావుడూ  వ్యాసాలుగా కాకుండా ‘గ్రంథం’గా  పేర్కొనడం  విచిత్రం.  మనం ఘనంగా స్మరించుకునే సంఘసంస్కర్త  కీ. శే కందుకూరి వీరేశలింగంపంతులుగారికి స్ఫూర్తినిచ్చిన మహామహోపాథ్యాయుడు కీ.శే పరవస్తు వేంకట రంగాచార్యులవారు తన కాలంలో విశాల సామాజిక భావజాలం దట్టిస్తూ అతి చక్కని వచనంలో స్ఫూర్తివంతమైన వ్యాసాలు వెలువరించారు. జంటకవులుగా ప్రసిద్ధి పొందిన  తిరుపతి వేంకట కవుల గురువు కీ.శే చర్ల బ్రహ్మయ్యశాస్త్రిగారికీ పరవస్తులవారే పరమ గురువులని చెళ్లపిళ్లవారు తన ‘కథలు-గాథలు’లో చెప్పుకొచ్చారు.  అయితే తెలుగు వ్యాసకర్తల తొలితరంలో వందేళ్లు జీవించిన ఈ పండితుడు పత్రికలకు వ్యాసాలను వ్యాసాల పెరుతో కాకుండా ‘సంగ్రహం’ పేరుతో పంపించేవారుట! వేంకట రంగాచార్యులవారు చూపించిన ఆ వ్యాస జ్యోతుల వెలుగుదార్రిలోనే కందుకూరివారు తన స్వంత పత్రికలలో రాజారామ్మోనరాయ్ మొదలు ఈశ్వరచంద్ర విద్యాసాగర్, మహదేవ గోవింద రానడేల వరకు .. అందరి వ్యాసాలు పరశ్శతంగా ప్రచురించి  తెలుగు సమాజాన్ని చీకటి నుంచి విముక్తం చెయ్యడానికి శతథా ప్రయత్నించింది.  ఆ వైతాళికుడూ ప్రారంభంలో తన వ్యాసాలను వ్యాసాలు అనేవారు కాదు; ఉపన్యాసాలు అనే ప్రస్తావించేవారు. బహుశా తాను ఉపన్యసించిందల్లా అచ్చులో  ప్రచురించడం వల్ల కావచ్చు. విషయ వైశద్యమూ, విజ్ఞాన వైదగ్థ్యంతో పంతులుగారు రాసిన వైవిధ్య ప్రక్రియల పరంపరలో చిట్టచివరిది కూడా ‘వ్యాసమే’ కావడం.. అదో విశేషం. 1919 నాటి ఆంధ్రపత్రిక ఉగాది వార్షిక సంచికలో పోతన జన్మస్థల వివాదం గురించి  రాసిన ‘వ్యాసం అది.

తెలుగు సమాజ బహుముఖీన వికాసం ఇరవయ్యవ శాతాబ్ది తొలి దశాబ్ది నుంచి ఆరంభమయిందంటారు చరిత్రకారులు. ఆ వికాసోద్యమంలో  భాగంగా సాహిత్యరంగం తాలూకు ఎదుగుదల బారలు మూరల్లో కాకుండా అంగల్లో ఉండటం తెలుగువాళ్లు చేసుకున్న  అదృష్టం. కృష్ణాపత్రిక ఆవిర్భావంతో ఆరంభమయిన ఆర్భాటం దేశాభిమాని, ఆంధ్రకేసరి లాంటి చిన్నా చితకా పత్రికలతో సరిపుచ్చుకోక అనంతరం కాలంలో అమేయపర్వతంలా ఎదిగిన ఆంధ్రపత్రికకు, మరో దశాబ్దంనర  తరువాత భారతి వంటి సాహిత్య మాసపత్రికలకు  ప్రేరణగా మారటం.. చెప్పుకోదగ్గ విశేషం.  అన్ని పత్రికలలో  కాల్పనిక సాహిత్యానికి రెట్టింపు ఆదరణ విషయ ప్రాధాన్యతకు అధిక గౌరవమిచ్చే ‘వ్యాస’ ప్రక్రియకు లభించడం సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవన కోణంలో విశేషమైన సగుణాత్మక మలుపు.

సాహిత్య ప్రక్ర్రియ ఏదైనా కావచ్చు.. అందులోని విషయ వివరణ పరిచయానికి వస్తే వ్యాసమే ఆలంబన అవుతుంది కదా! అందులోనూ త్రిలింగ, ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్ పత్రిక, ప్రబుద్ధాంధ్ర, రెడ్డిరాణి, ప్రతిభ, జయంతి లాంటి పత్రికలకు వ్యాసాలు మాత్రమే అంగీకారయోగ్యం. అందుకే, పంథొమ్మిదో శతాబ్దిని పక్కన పెట్టినా, కేవలం ఇరవయ్యో శతాబ్దపు వ్యాసరచయితల పట్టికను పరిశీలిస్తే ఆంజనేయుడి తోకంత సుదీర్ఘంగా ఉంటుంది. తిరుపతి వేంకట కవుల నుంచి, కట్టమంచి, వేలూరి, విశ్వనాథ, నోరి, నిడదవోలు, మల్లంపల్లి, బండారు తమ్మయ్య, వేటూరి ప్రభాకరశాస్త్రి, భావరాజు వెంకటకృష్ణారావు.. ఇట్లా జాబితాలోని ఉద్దండుల పేర్లు అంతూ పొంతూ లేకుండా సాగిపోతాయి. వ్యాస ప్రక్ర్రియకు పరిణతిని సమకూర్చిన గిడుగు రామ్మూర్తిపంతులు, కొమఱ్ఱాజు వేంకట లక్ష్మణరావు వంటివారు ప్రత్యేకంగా ఈ సందర్భంలో ప్రస్తావనార్హులు.

ఎప్పటి కప్పుడు కొత్త నీరు ఊటలెత్తే  వ్యాసజలనిధిలో ఎన్ని పొరలనని మనం తడవగలం? ఎంత మంది ప్రజ్ఞావంతులైన వ్యాసకర్తలకు న్యాయం చేయగలం?! కుతూహలం కొద్ది ఏదో తెలిసిన నాలుగు మాటలు నలుగురు మిత్రులతో పంచుకోవడం తప్పించి. స్వస్తి.

కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(  సారంగ - డిసెంబర్ 1 - 2020 ప్రచురణ ) 

https://magazine.saarangabooks.com/%e0%b0%b5%e0%b1%8d%e0%b0%af%e0%b0%be%e0%b0%b8%e0%b0%82-%e0%b0%97%e0%b1%81%e0%b0%b0%e0%b0%bf%e0%b0%82%e0%b0%9a%e0%b0%bf-%e0%b0%95%e0%b1%8a%e0%b0%a6%e0%b1%8d%e0%b0%a6%e0%b0%bf%e0%b0%97%e0%b0%be/

పరిచిత అపరిచయం- కర్లపాలెం హనుమంతరావు -

 

ఎక్కడో చూసినట్లే ఉంటుంది.. ఎక్కడో ఠక్కున గుర్తుకు రాదు. ఎప్పుడూ చూస్తూనే ఉంటాం.. ఎప్పటికప్పుడు కొత్తే! ఏమిటి.. మనిషి మెదడులోని ఈ ద్వైదీభావాలకు భాష్యం?

కొంత మంది వ్యక్తులతో కలసిన మొదటి క్షణంలోనే ఒక ఆత్మీయత   ఫీల్ గుడ్ భావన ఏర్పడుతుంది. మళ్లీ కలుసుకోకపోయినా సరే ఆ కలయిక చానాళ్ల వరకు అట్లాగే తాజాగా ఆహ్లాదం కలిగిస్తుంది. కొంతమందితో బంధం కాల పరిస్థితుల కారణంగా కొనసాగించక తప్పదు. అయినా ఆ నడక సాగినంత కాలం ముళ్ల మీద ప్రయాణంలాగా ఇబ్బందికరంగా ఉంటుంది.  

చాలా సంసారాలలో భార్యాభర్తల మధ్య ఉండే బంధం ఏదో సంఘ సంప్రదాయం కోసం కొనసాగిస్తున్నట్లు కనిపించడం గమనించవచ్చు. ఇద్దరి రాశులూ జత కూడలేదని అందుకనే ఈ పొరపొచ్చలని నిరాధారమైన రుజువులు చూపించి బుకాయించే బాపతును పక్కన పెట్టేయండి. సంస్కారపరంగా ఇద్దరూ ఉత్తర దక్షిణ ధృవాలు అయివుండాలి. అయినప్పటికి, పెద్దలు కుదిర్చిన వివాహబంధం, సమాజం ఎదుట సహచరులమని ప్రకటించుకున్న కారణంగా అభిప్రాయబేధాలు నాలుగ్గోడలు దాటి రాకుండా గుట్టుగా కొనసాగించే సంసారాలకు కొదవుండదు. ఒక భర్త మరో స్త్రీ పట్ల ఆకర్షితుడవడం, ఒక గృహిణి పరపురుషుని  దర్శనార్థం తపించిపోవడం ఉంటుంది. కానీ, చలంగారు తన కథల్లో మొత్తుకున్న విధంగా అది పూడ్చిపెట్టిన అనుబంధాల కిందకే వస్తాయి. ఆ రకమైన సన్నివేశాలలలో భర్త ఎదుట ఆ పరపురుషుడిని చూసినా భార్య అపరిచితుడిని చూసినట్లే ప్రవర్తిస్తుంది. తనకు అంతకు ముందు నుంచి అనుబంధం ఉన్న స్త్రీ భార్య సమక్షంలో తటస్తపడితే భర్త ప్రవర్తనా డిటో! ఏతావాతా తేలేదేమంటే పరిచితాలు.. అపరిచితాలు అనే అంశాలు శుద్ధసత్యం కేటగిరీ కిందికి వచ్చేవి కావు. 

మన చుట్టూ ఉన్న గాలిని గురించి మనకేమన్నా సమాచారం ఉంటుందా? ఉన్నా సమగ్రంగా, నిర్దిష్టంగా ఉంటుందా? పంచభూతాలు గాలి, నీరు, నిప్పు, ఆకాశం, భూమి - ఈ ఐదింటిని గురించి ఎంత తెలిసినా తెలియనట్లే ఉంటుంది. ఎంత తెలీనట్లు నటించినా ఎంతో కొంత ఎరిక ఉంటుంది. తెలియడం, తెలియచెప్పడం అనే రెండు ప్రక్రియల మీదనే ప్రపంచం సర్వం ముందుకు వెనక్కు ప్రయాణం చేయడం. సర్వజ్ఞులు అన్నది ఒక భావన మాత్రమే. ఆదర్శ భావన. అన్నీ తెలిసినజ్ఞాని, ఏమీ తెలియని అజ్ఞానీ కంచుకాగడా వేసి గాలించినా ముల్లోకాలలో కనిపించడు. ముల్లోకాలు, ముక్కోటి దేవతలు, నాలుగు దిక్కులు, అష్టైశ్వర్యాలు,నవరత్నాలు.. లాగా కొన్నింటికి అన్నీ తెలిసిపోయినట్లు ఒక సంఖ్యకు కుదించి సంతృప్తి చెందుతాము. నవరత్నాలు తొమ్మిదేనా! నవగ్రహాలు అన్నారు నిన్న మొన్నటి వరకు రోదసీతలంలో పరిభ్రమించేవి. ఇప్పుడు కొన్ని గ్రహాలు గ్రహాలే కావు పొమ్మంటున్నారు. న్యూటన్ సిద్ధాంతమే విజ్ఞాన శాస్త్రం మొత్తానికి ఇరుసు వంటిది అని శతాబ్దాల పర్యంతం ఊదరగొట్టి ఇరవై ఒకటో శతాబ్ది వచ్చే సరికి అదంతా తప్పుల తడక అని తేల్చేస్తున్నారు. మనిషి పురోగమనం ఇహ శాశ్వత అమరత్వం వైపుకే అని కోతలు కోసిన శాస్త్రజ్ఞులు ఇప్పుడు ఎదురైన కరోనా మహమ్మారి అంతం చూసేందుకు తలకిందులు అయిపోతున్నారు. అన్నీ పరిచయమే.. అనుకుంటాం గానీ, ఏదీ సంపూర్ణ పరిచితం కాదు. ఏదీ పరిచితం అని నైరాశ్యం ప్రకటించేవారికీ ఇదే సూత్రం. ఎంతో కొంత తెలియకుండా మనుగడ ముందుకు సాగదు. ఆకలి తీర్చుకునేందుకు ఆహారం అవసరమని, దాహం ఆరేందుకు మంచి తీర్థం తప్పదని ఎవరు వచ్చి మనకు పాఠం నేర్పుతున్నట్లు? పుట్టక ముందు ఎవరమో తెలీదు,పుట్టిన తరువాత ఎప్పుడు పోతామో ఎవరం ఇతమిత్థంగా చెప్పనూ లేం. ఇంత మాత్రం దానికి నిన్ను నీవు తెలుసుకో.. అంటూ స్వాములార్లు మఠం వేసుక్కూర్చుని బోధించే శుష్కమైన పలుకులు ఆలకించడం శుద్ధ దండుగ . ఎప్పుడు చూసినా కొత్తగా ఉండడం, ఎప్పుడు చూడకున్నా  చిరపరిచితు లనిపించడం ఏమిటో ముందు తెలుసుకో! అది తెలియాలంటే నిన్ను గురించి నీవు కాదు, నీ పక్కవాడిని గురించి నీవు తెలుసుకునే ప్రయత్నం చేస్తుండాలి. 

ముఖమే చూడని ఆకారాన్ని ఊహించుకుని జీవితమంతా ఆ మూర్తికి దాసోహం అయిపోతూ స్తోత్రాలు, దండకాలు, వల్లించడం మించి మనిషిలోని పరిచిత అపరిచితానికి ఉదాహరణ ఏముంటుంది? కంటి ముందుండే ఆహారం వదిలేసి కంటికి ఎన్నడూ కనిపించని ఆకారం దర్శంచాలని భక్తి పేరుతో నిరాకారికి జీవితం ధార పోయడమేమిటో ఆ రహస్యం ముందు కనిపెట్టు!  పడుకునేందుకు ఆరడుగుల నేల, కడుపు వేడి చల్లబడేందుకు  చేతికి నిండుగా కబళం ముద్ద, కంటి రెప్పల విరామానికి ఓ ఆరు గంటల నిద్ర,  కష్టసుఖాలు కలబోసుకుంటూ పక్క మనిషితో మసిలే నిశ్చింత.. ఈ మాత్రం భాగ్యానికి ప్రపంచయుద్ధాలు చేసుకున్న మనుషులకు ఏమి తెలుసని? ఏమి తెలియదని? మళ్ళీ మళ్లీ సొదపెట్టుకునేందుకు?

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

బోథెల్; యూఎస్ఎ

Sunday, December 6, 2020

 

అన్నమయ్య కృష్ణతత్వం -కర్లపాలెం హనుమంతరావు

 

అన్నమయ్య అనగానే కళ్ల ముందు కనబడేది ఆ ఏడుకొండలవాడి మంగళకర స్వరూపం.  వేంకటాద్రిరాయడి కొలువు కూటమికి అంతకు ముందు నుండే కొండలు నెలవై  ఉండినా, కలియుగ అవతార పురుషునిగా  భక్తజన సందోహం గుండెల మీదకు చేదిన ఘనత మాత్రం నిశ్చయంగా తాళ్లపాకవారి సంకీర్తన గానామృత వైశిష్ట్యానిదే! అడుగడుగులవాడిని ఎన్నిందాల ప్రదర్శించ తగునో, అన్నిందాలా హుందాగా ప్రదర్శించి చూపించిన ప్రతిభా ప్రాగల్భ్యం  అన్నమయ్య ఘంటానిది, కంఠానిది. అయ్యతో పాటూ అమ్మకూ  స్వరార్చనాసేవలు సరిసమానంరగా అందడం అయ్యవారి ఆనాటి అభ్యుదయ భావాలకు అద్దంపడుతుంది.  ఆచార్యులవారి కీర్తిని అజరామరం చేసిన వేలాది సంకీర్తనల్లో కృష్ణ సంబంధమైన సంకీర్తన గానామృతం ఓ గుక్కెడు సేవించడమే  ఇక్కడ ముఖ్యోద్దేశం. 

తాళ్లపాకవారి రాగిరేకులు తడవని రసరహస్యం లేదనడం అతిశయోక్తి కాబోదు. అయ్యవారి కృష్ణతత్వం గురించి చేసిన గానప్రస్తావనాలను గాని గాఢంగా పరిశీలిస్తే భజగోవింద కర్త  శ్రీశంకర భగవత్పాదులు భావించిన ఆ 'ఏదో తెలియని నీలిరూప తత్వం' అన్నమయ్యనూ వదలకుండా వెన్నంటి వేధించి మరీ తన్మయత్వ అగాధంలో ముంచి తేల్చిందని చెప్పుకోవాలి.  జయదేవుని అష్టపదులకు దీటైన పాదపంక్తులను ఆ పారవశ్య పరమార్థ చింతనతోనే అన్నమయ్య అత్యద్భుత్వంగా తీర్చిదిద్దినట్లు ఒప్పుకోవాలి. 

కన్నయ్య అనగానే మనస్సుకు తటిల్లుమని తట్టేది  ఆ నల్లనయ్య కూనరూప లావణ్యం, చిలిపి చేష్టలు. ఆ యదుబాలుని ముద్దుమురిపాలను  అన్నమయ్య మథించి  మరీ కట్టిన కీర్తనల చల్లపై తెడ్డు కట్టిన వెన్నల తరకల రుచి వట్టొట్టి మాటలతో మనసుకు పట్టించడం ఒక్క నాలుక వల్ల శక్యమయే పని కానేకాదు. 'భావయామి గోపాలబాలం మన/స్సేవితం తత్పదం చింతయేహం సదా' అంటూ  చిన్నికృష్ణుని ముద్దు పాదాలను తాను తలుచుకుంటూనే తప్ప తతిమ్మా దేవుళ్ల సంకీర్తనల పర్వం సవ్యంగా సాగించలేన’ని  స్వయంగా ఆ  చెంగల్వరాయని స్వరసేవకుడే సెలవిచ్చుకున్న సందర్భం గమనీయం.

'కటి ఘటిత మేఘలా ఖచిత మణి ఘంటికా'-బుజ్జి నడుముకి కట్టిన రత్న ఖచితమైన మొలతాడును తలుచుకుని తనలో తానే సంకీర్తనా పరవశుడై మురిసిపోతాడు అన్నమయ్య వందలొందల పర్యాయాలు. 'నిరతరకర కలితనవనీతం  బ్రహ్మాది/ సురనికర భావనా శోభిత పదం' -వెన్నముద్దతో నిండి ఉండే చిన్ని చిన్ని చేతులుండే ఆ బాలగోపాల రూపాన్ని మనసులో భావించుకుంటేనే గాని..  మిగతా దేవతలకు ప్ర్రార్థనలు.. అవీ సవ్యంగా సాగే పని కాదు!'అని అన్నమయ్యే తన కృష్ణతత్వ కాంక్షాపరత్వాన్ని నిర్మొహమాటంగా బైటపెట్టిన సన్నివేశాలు ఎన్నో!  

'చేత వెన్నముద్ద చెంగల్వ పూదండ/బంగారు మొలతాడు పట్టుదట్టి' అన్న పద్యం నోట బట్టని బాలలు తెలుగునేలల మీద కనిపించడం చాలా అరుదు  నిన్న మొన్నటి దాక. ఆ తరహా వెన్నముద్ద వంటి  కృష్ణ కీర్తననే అన్నమయ్య మన జిహ్వలకు అందించింది. అనుభవిస్తూ ఆలపిస్తే సాక్షాత్తూ ఆ బుజ్జికృష్ణుడే తనకు తానై వచ్చి మన గుండెల మీదెక్కి కూర్చుని ఆడుకుంటున్నంత ఆనందం ఖాయం! బ్రహ్మానంద పారవశ్యం కలిగించే పదబంధాలతో వేలాది సంకీర్తనలు సృజించిపోయిన అన్నమయ్యను ఒక్క నోటితో మాత్రమే పొగిడితే చాలునా? అదే శ్లోకంలో చిట్టచివరన 'పరమపురుషం గోపాలబాలం' అని కృష్ణతత్వాన్ని పరమ క్లుప్తంగా, ఆప్తంగా  ముక్తాయించడం వెనక, స్వరూపానికి స్వల్పుడే అయినప్పటికీ  పరమపురుష తత్వం శ్రీకృష్ణపరంధామునిది    అన్న కృష్ణతత్వం వెలయించడమే అన్నమయ్యవారి పరమార్థం! ఆ వాగ్గేయకారుని ఎన్ని వేల జిహ్వలతో స్తుతిస్తే న్యాయం జరిగినట్లు?  

'చిన్ని శిశువు చిన్ని శిశువు /ఎన్నడూ చూడమమ్మ ఇటువంటి శిశువు' అంటూ కృష్ణయ్య ముద్దుమురిపాలు ఒలికే బాలుని స్వరూపాన్ని కళ్లకు కట్టించే ప్రయత్నం చేసాడు అన్నమయ్య అనేక పర్యాయాలు.  అలతి అలతి పదాలతో ఇంత అందమైన వర్ణనలతో మరి  మరో కవి ఇంకెవరైనా   పాలచారలు తెడ్డు కట్టిన కృష్ణయ్య బుజ్జి బొజ్జను గూర్చి కూడా భజించాలన్న బుద్ధిపుట్టిందా? ఏమో..  తెలియదు.  అదే అన్నమయ్యలోని విశిష్టత. అణువు నుంచి బ్రహ్మాండం వరకు, అనంతం నుంచి చింతాకు చిగురు వరకు ఏదీ ఆ వాగ్గేయకారుని  సంకీర్తనల స్వర గాలాలకు తగలకుండా తప్పించుకోలేకపోయింది. 

ఇళ్లలోని పసిపిల్లలు తాగే తాగే పాలను ఒక్కోసారి వంటి మీదకు వంపేసుకున్నప్పుడు  చటుక్కున చూసిన వెంటనే ముందు మనకు తెగ ముద్దొచ్చేస్తారు. బాలుడు భగవంతుడెలాగో.. భగవంతుడూ బాలుడుకు మల్లే అయిపోతాడు కాబోలు ఒక్కో మారు.  సంపూర్ణ సత్యస్వరూపుడైన శ్రీకృష్ణపరమాత్ముడిని ముగ్ధమనోహరమైన ఆ బాల్యస్థాయికి దింపుకొచ్చి భగవంతుని మీది ముప్పిరిగొనే భక్తిభావాన్ని ముద్దుమురిపాల రూపంలో తీర్చుకునే అవకాశం భక్తలోకానికి అందించిన అన్నమయ్య అక్షరాలా ధన్యజీవి. 

దేవకీసుతుడు బాలకృష్ణుడి ఫాలభాగం మీద జారిపడే ముంగురులను పైకి నెట్టి మురిపెంగా సవరించే భాగ్యం యశోదమ్మ తల్లికి దక్కింది చివరకు. అదృష్టమంటే యశోదమ్మదే కదా అని కృష్ణయ్యను అమితంగా కామించే అన్నమయ్యలోని తల్లిహృదయం అసూయచెందే కీర్తనల పర్వం ఇది. 'పాయక యశోద వెంట పారాడు శిశువు' గా వేదోద్ధారకుణ్ణి భావించిన  వైరుధ్య వైదుష్యం తాళ్లపాక అన్నమయ్యలవారిది. ఆ మాటకొస్తే అండ పిండ బ్రహ్మాండ నాయకుడిని ఓ బాల వెన్నదొంగ స్థాయికి దింపి వర్ణించే ఆలోచన అన్నమయ్యకు  కలగడం వాస్తవానికి తెలుగువారి వాగ్గేయసాహిత్య ప్రక్రియ చేసుకున్న అక్షరాల నోముఫలంగా చెప్పుకోవాలి. 

'ఝుమ్మని మడి శృతి గూడగను/ కమ్మని నేతులు కౌగగ చెలగే' ననే ఒకానొక కీర్తనలో 

'పాలు పితుకుచును బానల కేగుల/సోలి పెరుగు త్రచ్చుచు చెలరేగే' నేతులు కాగుతుంటే వెలికొచ్చే ధ్వనులు, గోవుల పొదుగుల కింద చేరి గోపాలురు పాలు పితికే సందర్భంలో పుట్టే సవ్వడులు.. ఇట్లా సర్వం ఝుమ్మనే నాదాల మాదిరి పొంగిపొరలుతున్నట్లు అన్నమయ్య సందు దొరికిన ప్రతీ సందర్భంలోనూ కర్ణపేయమైన ఆ సప్తస్వర మిశ్రితాలను  తాను విని ఇహలోకాలూ తన్మయమయేలా  వినిపించడం వాగ్గేయ సంగీత విభాగానికి ప్రత్యేకంగా కలిసొచ్చిన  స్వరాలవిందు! 

'దది మధన నినాదైః త్యక్త నిద్ర ప్రభాతే/ నిభృత పదమగారం వల్లవానాం ప్రవిష్టః/ముఖ కమల సమీరైః ఆశు నిర్వాప్య దీపాన్/కబళిత నవనీతః పాతు గోపాలబాలాః'- పరగడుపునే పెరుగు చిలికే శబ్దాలు విని లేచి, నెమ్మదిగా అడుగులో అడుగు వేసుకుంటూ వెళ్లి దీపం ఆర్పి మరీ వెన్న దొంగిలించే ఆ కొంటె కృష్ణుడికి మనకు లాగా ఆ చౌర్యం పాపహేతువు కాదు. సరికదా, కృష్ణచౌర్య స్మరణం ముక్తిఫలదాయకమని నమ్మి ఎంతో మంది భక్తిభావుకులు దానినో  ఓ తత్వం కింద తీర్చిదిద్దారు. అందులో జయదేవుడు, లీలాశుకుడు, మన తెలుగులో పోతనా.. ఆయనకు తోడుగా  అన్నమయ్య ఇప్పుడు! 

వాస్తవానికి లోకంలో దొంగతనం చేయని జీవి ఎక్కడైనా ఉందా? ముఖ్యంగా మనిషి మౌలిక ప్రవృత్తే చోరబుద్ధి. తల్లి గర్భంలో చేరినప్పటి బట్టి అమ్మకు వంటబట్టిన తిండి సారాన్ని  తస్కరించడం  మరిగిన తండ్రి జీవకణమే కదా నవమాసాల అనంతరం భూమ్మీద మనిషిగా అవతరించడం! కన్నవారి ముద్దుమురిపాలను, రక్తమాంసాల ఫలసాయంతో సహా తోబుట్టువులతో కలసి మరీ దొంగిలించి తినే మనం, తినే తిండి నుంచి పీల్చే గాలి వరకు అనుభవించే అన్నింటా అంతో ఇంతో ఏమిటి.. ఆసాంతం.. ప్రకృతి నుంచి, సాటి జీవజాతికి న్యాయంగా దక్కవలసిన  భాగాన్నుంచి  కాజేసి కదూ మరీ ముదురుతున్నది?  ఇదేమని  ఎదురడిగేవారిని మరేదో కట్టుకథలతో దారి మళ్లించే మనిషితత్వం కృష్ణతత్వంతో కలగలసిపోయి అన్నమయ్య అత్యద్భుత ఆధ్యాత్మిక సంకీర్తనల సారంగా రూపుదిద్దుకొన్నదనిపిస్తుంది. వెన్న కాగుతుంటే తినేందుకని చెయ్యి పెట్టి చుర్రుమంటే చీమ కుట్టిందని చిన్నికృష్ణుడు బుడిబుడి రాగాలు తీసినా, తోడుదొంగలమైనందుకేనేమో మనకూ చీమ కుట్టినంతైనా  కోపం రానిది! కన్నయ్య చిన్ననాటి  కొంటె కథలన్నీ ఇట్లాగే ఉంటాయని అన్నమయ్యలోని భక్తిసాధకుని తన్మయత్వ  భావన. ఆ గోపాలుడి నిద్ర మెలుకువే పాలు చిలికే కవ్వం సవ్వళ్లతో మొదలవుతుంది. తరకలు కట్టే వెన్నముద్దలు దొంగిలించే ఆలోచనతోనే ఆ నల్లనయ్య కళ్లు నులుముకుని మరీ నిద్ర  లేచేదని లీలాశుకుని 'శ్రీకృష్ణకర్ణామృతం' కృష్ణతత్వాన్ని వర్ణించింది  గోపీజన మానస చోరుడుగా  కన్నయ్యకు మరో మనోహరమైన  బిరుదు ఎలాగూ ఉంది. క్రౌర్యం, నైచ్యం వంటి మరెన్నో మానసిక బలహీనతలు అన్నిటిని చౌర్యం చేసైనా సరే మనిషిని శుద్ధిచేయడం భగవంతుని బాధ్యతగా  భాగవతులంతా భావించిన తీరులోనే అన్నమయ్య  భావనా వాగ్గేయమార్గంలో అచ్చమైన తెలుగులో అద్భుతంగా సాగిందనుకోవాలి. 

'సా రోహిణి నేల మసూతరత్నం/కృతాస్పదం గోప వధూ కుచేషు' (రోహిణి కృష్ణుడనే నీలిరత్నాన్ని కన్నది. గోపికలు ఎప్పుడూ దానిని తమ వక్షస్థలంలొ ధరిస్తారు) అని లీలాశుకుడు చమత్కరిస్తే, అంతకు రెండాకులు ఎక్కువ చదివినట్లు కృష్ణతత్వం ఆసాంతం నవరత్నాలతో పోల్చదగ్గదని అన్నమయ్య  తెలుగులో చేసిన భావన పరమాద్భుతం. 'ముద్దుగారె యశోద ముంగిట ముత్యము వీడు'సంకీర్తనలో అన్నమయ్య  ఆ నవరత్నాలను పొదిగిన లాఘవం అమోఘం.  యశోదమ్మ ముంగిటి ముత్తెం మరెవరో కాదు.. తిద్దరాని మహిమల దేవకీ సుతుడైన బాలకృష్ణుడే! అతగాడే అంత నింత గొల్లెతల అరచేతి మాణిక్యం; పంతమాడే కంసుని పాలిట  వజ్రం కూడా అతగాడే. ముల్లోకాలకు కాంతులిచ్చే గరుడ పచ్చపూసట చిన్నికృష్ణుడు. రతికేళికి ఎదిగే వేళకు ఆ మదనుడే రుక్మిణమ్మ పాలిటి  పగడంగా మారాడుట! గోవుల గుంపు మధ్య  గోమేధికంలా మెరిసిపోయే నల్లని కృష్ణుడు, శంఖ చక్రాలు ధరించినప్పుడు వాటి సందులో వైడూర్యంలా మెరుపులీనుతాడుట. భక్తజాతికి అంతిమ గతిగా భావించబడే  కమలాక్షుడు కాళింగుడనే సర్పం శిరస్సు మీద కళ్ళు చెదిరే   పుష్యరాగం మాదిరి మిరిమిట్లు గొలుపుతాడని, పాలకడలిలో మెరిసే ఇంద్రనీలం వంటి ఆ శ్రీవేంకటాద్రి పద్మనాభుడే ఆన్నెపున్నేలేమీ ఎరుగని పసిబాలుడి మాదిరి  మన మధ్యనే  పారాడే  దివ్యరత్నమని అన్నమయ్య భావించడం కృష్ణతత్వానికి పట్టిన  అపూర్వ వాగ్గేయ హారతి పళ్లెం.  

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

బోథెల్  ; యూ ఎస్ ఎ 

30-01. 2021

***

'చిన్నోడి అమ్మ'- రవి వీరెల్లి పద్యం - హృద్యం

       

                     

 ఖాళీ అయిన కేరింతల మూటలు విప్పుకుంటూ

బావురుమంటున్న ఇంటి ముందు

 లోకంలోని ఎదురుచూపునంతా

కుప్పబోసి కూర్చుంటుందామె. 

 పసుపు పచ్చని సీతాకోక చిలుక

పంచప్రాణాలని మోసుకొచ్చే వేళయింది.

 పాలపుంతల నిడివి కొలిచొచ్చినంత గర్వంగా

విచ్చుకున్న రెప్పల్లొంచి వ్యోమగామిలా దిగుతాడు వాడు.

  ఏళ్ళ ఎదురుచూపులు

ఆత్మల ఆలింగనంలో 

చివరి ఘట్టాన్ని పూర్తిచేసుకుని

పలకరింతల పులకరింతలు ఇచ్చిపుచ్చుకుంటాయి.

ఊరేగిస్తున్న దేవుని పల్లకి

భక్తుల భుజాలు మారినంత పవిత్రంగా

పుస్తకాల సంచి భుజాలు మారుతుందప్పుడు.

నాలుక రంగు చూడకుండానే

ఏ ఐస్క్రీమ్ బార్ తిన్నాడో

పసిగట్టే ఆమె కళ్ళు

లంచ్ బ్యాగు బరువు అంచనా వేసి తృప్తిగా నవ్వుకుంటాయి.

వాడు ఏ దార్లో పాదం మోపుతాడో తెలీక

రోడ్డుకీ ఇంటికీ ఉన్న ఆ మాత్రం దూరం

లెక్కలేనన్ని దార్లుగా చీలి ఆహ్వానిస్తుంది.

ఆమె వెనకాలే వస్తూ వస్తూ

తలలెత్తి చూస్తున్న గడ్డిని ఓసారి పుణికి

చెట్టుమీని పిట్టగూట్లో గుడ్ల లెక్క సరిచూసుకుని

ముంగిట్లో కొమ్మకు అప్పుడే పుట్టిన గులాబీకి ముద్దుపేరొకటి పెట్టి

నిట్టాడి లేని దిక్కుల గోడలమీద

ఇంత మబ్బు ఎలా నుంచుందబ్బా అనుకుంటూ

అటు ఇటు చూస్తాడు. 

అంతలోనే

పొద్దున్నే వాణ్ని వెంబడించి ఓడిపోయిన

తుమ్మెదొకటి

కొత్త పూలను పరిచయం చేస్తా రమ్మని

ఝూమ్మని వానిచుట్టూ చక్కర్లు కొడుతుంది.

పసిపిల్లల చుట్టే తుమ్మెదలెందుకు తిరుగుతాయోనని

ఆమె ఎప్పట్లాగే ముక్కున మురిపెంగా వేలేసుకుని

వాణ్ని ఇంట్లోకి పిలుస్తుంది.

పొద్దున్న ఆమె అందంగా రిబ్బన్ ముడి వేసి కట్టిన లేసులు

వాడు హడావిడిగా విప్పి

చెవులు పట్టి సున్నితంగా కుందేళ్ళను తెచ్చినట్టు

అరుగు మీద విప్పిన బూట్లను ఇంట్లోకి తెస్తాడు.

 దాగుడుమూత లాడుతూ

బీరువాలో దాక్కున్న పిల్లోనిలా

ఇంట్లో ఉన్న ఆటబొమ్మలన్నీ

వాడి పాదాల సడి కోసం

చెవులు రిక్కించి వింటుంటాయి.

 పువ్వుమీద తుమ్మెద లాండ్ అయినంత సున్నితంగా

వాడు ఆమె వొళ్ళో వాలిపోయి

కరిగించి కళ్ళ నిండా పట్టి మోసోకోచ్చిన క్షణాల్ని

జాగ్రత్తగా

ఆమె కాళ్ళ ముందు పోసి పూసగుచ్చుతాడు.

ఆమె ఎప్పుడో నేర్చుకుని మరిచిపోయిన

కొన్ని బతుకు పాఠాల్ని

మళ్ళీ ఆమెకు నేర్పుతాడు.

 తిరిగి ప్రాణం పోసుకున్న ఇల్లుతో పాటూ

ఆమె అలా వింటూనే ఉంటుంది

తన్మయత్వంగా.

 (స్కూల్ బస్సు కోసం రోజూ ఇంటిముందు కూర్చుని ఎదురుచూసే చిన్నోడి అమ్మకు)

రుషులు లౌకిక సంబంధాలను తెంచుకున్న వారు. కవి అలా కాదు మన మద్యనే ఉంటూ..మన లాగే ఆహార విహార వ్యవహారాదుల్లో పాల్గొంటున్నట్లు  పాల్గొంటూనే.. మన కన్నా విభిన్నంగా లోకాన్ని దర్శించ గల సమర్థత కలవాడు. కవుల కళ్ళకు గుండెకాయలూ..గుండెకాయలకు కళ్లూ వేళ్లాడుతుంటాయి కాబోలు! మన రాతల్లో మామూలుగా శబ్దించే  అక్షరాలు.. వాటి అర్థాలు.. కవి చేతిల్లో సీతాకోక చిలుకలెలా అవుతాయో! 'నాన్ రుషిః కురుతే  కావ్యమ్' అన్న వాక్యం నిజమైతే కావచ్చు కానీ.. అది సంపూర్ణ సత్యమేనా? రుషి మార్గం లోకి  మనం ప్రయత్న పూర్వకంగా నడవాలి. కాస్త కనుసైగ చేస్తే చాలు  కవి ఒక స్నేహితుడికి మల్లే మన మార్గంలోకి వచ్చి  మనతో కలిసి నడిచినట్లే నడుస్తూ.. మనతో ముచ్చట్లాడుతున్నట్లే ఉంటుంది. ఆ ప్రయాణంలో మనం చేరే  గమ్యం మాత్రం మనం వంటరిగా వెళితే  సొంతంగా అనుభవమయ్యేది కాదు. కవి చూపించే ఆ కొత్త లోకాన్ని చూసి ఆశ్చర్య పోతాం. మన కళ్లకు ఆ రంగులు అంతకు ముందు ఎందుకు కనిపించలేదో కదా అనిపిస్తుంది! కల్పనా?భాషా?భావమా? కవి ఏ మంత్రదండంతో మనకో కొత్త బంగారులోకాన్ని చూపించేది? కల్పన ఐతే కావచ్చు కాని.. అది మరీ చిన్నతనంలో అమ్మ చెప్పే'రాజు-రాణి' కథల్లోని స్వర్గలోకమో.. అక్కడి దాకా పాకే పూలచెట్టు తీగో కాదు. వేళ్ళు భూమిలోనే వుంటాయి.. చిగుళ్ల చివళ్ళకు మాత్రం తారా సందోహం తళతళలాడుతో వేళాడుతుంటుంది. పోనీ..భాష అందామా? సాధారణంగా మనలో మనం  మాట్లాడుకునే ముచ్చట్లే .. కొట్లాడుకునే ఆ పదాలతోనే కవి సుందరమైన ప్రేమ సుమమాలలను పరమ అందంగా అల్లేస్తాడు మరి వింతంతా భావంలో దాగుండే  భేదమేనేమో! మన కళ్ళకు మామూలుగా కనిపించే పచ్చ రంగు స్కూలు బస్సు కవి కళ్ళకు  'పసుపు పచ్చని సీతాకోక చిలుక' మల్లే కనిపిస్తుంది. బడి నుంచి తిరిగి వచ్చిన మన పిల్లవాడు మనకు 'బడి నుంచి నలిగి వచ్చిన పిల్లవాడే'. కవికో? 'పాలపుంతల నిడివి కొలుచుకుని వస్తున్న  వ్యోమగామి'. కవి ఒక సారి మనకి  చెవిలో ఆ  రసరహస్యం ఊదేసినాక  ఇహ ఎప్పుడు ఎక్కడ ఏ పచ్చ స్కూలుబస్సు కంటబడ్డా  సీతాకోక చిలుకమల్లే అనిపించడమే కాదు.. సీతాకోక చిలుక అగుపించినా.. పిల్లల పచ్చ స్కూలుబస్సే గుర్తుకొస్తుంది. నగ్నంగా.. సూటిగా.. కట్టె విరిచి పొయిలో పెట్టినట్లుగా చెబితే అది కవిత్వమెలా అవుతుంది? భావన ఒక మిఠాయి ఐతే.. ఆ మిఠాయికి  చుట్టిన రంగు రంగుల  కాగితం కవి  ఎంచుకునే పదాలు. శ్రవణానందాన్నందించే  అందమైన ఆడపిల్ల ముంజేతి కర కంకణం  నిర్మాణానికి  స్వర్ణకారుడు  కర్మాగారంలో  ఊక పొయ్యిసెగ వేడిమిని ఎంతలా సహిస్తో ఇంతింతి చిన్ని చిన్ని బంగారు రంగు రాళ్ళను, రజను పొళ్ళను గాజుల మీద లక్క మైలుతిత్త మిశ్రమాలతో కలిపి   పొదుగుతాడో! నవమాసాలు నానాఅవస్థలు పడ్డా, పండంటి బిడ్డ కంటపడి.. పదిమంది నోటా బంగారు కొండ అనిపించుకుంటే చాలు.. పురిటి నొప్పులన్నీ ఇట్టే చప్పున మాయమైపోతాయో! తల్లి మనసు. కవి మనసూ అంతే. పురాణ కవితో.. ప్రబంధ కవితో.. భావ కవితో.. అభ్యుదయ కవితో.. విప్లవ కవితో.. భావం- సందర్బాన్ననుసరిస్తో సాగిస్తున్న మహా ప్రస్థానంలో  ప్రస్తుతం  నడుస్తున్నది వైయక్తిక.. విశ్వాత్మక.. అనుభవాత్మక.. నిరలంకారిక.. నిరాడంబర పద..  అతి నూతన భావాత్మక  ..ద్వన్యాత్మక.. అన్యాపదేశ.. వ్యక్తీకరణే ఆధునికాంతర ధోరణి అనుకుంటే.. ఈ లక్షణాలన్నీ సలక్షణంగా పుణికి  పుచ్చుకున్న అక్షర కణిక రవి వీరెల్లి 'చిన్నోడి అమ్మ'

 

ఉదయం ఎనిమిదింటికేమో పిల్లాడిని ముస్తాబు చేసి బడి బస్సెక్కించిదా తల్లి. ఏళ్ళతరబడి ఎదురు చూపులు ఎలా అవుతాయో?!.. అని మనమా ఆశ్చర్య పోతుంటామా.. 'ఏళ్లేమిటి.. యుగాలవాలి కాని' అని  ఆ అమ్మ మనసనుకుంటుంది!ఆషాఢ మాస ప్రథమ దివసాన ఆకాశ మార్గాన సాగే కారు మేఘాన్ని చూసిన యక్షుడి మనసును  కాళిదాసు ఆవహించినట్లు.. ఆ తల్లి చిత్రమైన  మనసులోకి విచిత్రంగా పరకాయ ప్రవేశం చేయగలిగాడు కనకనే  రవి పుస్తకాల సంచిని ఉరేగే దేవుని పల్లకీగా మార్చేసి తల్లి బిడ్డల్ని  భుజాలు మార్చుకునే భక్తులుగా చూడ గలిగాడు. రావాల్సిన బస్సు కొసం ఎదురుతెన్నుల చూసే తల్లి ఆ నిలువు కాళ్ల ఉద్యోగం నిర్వహించే ఆ కాస్సేపూ   ఖాళీగా ఉండలేక పోవడం, ఖాళీ కేరింతల మూటలు విప్పుకుంటూ బావురుమంటున్న ఇంటి ముందు.. లోకంలోని ఎదురుచూపునంతా కుప్పబోసి కూర్చోనుండటమూ.. ఇదంతా మరేమిటి?తల్లి బిడ్డలంటే  ఒకే పేగుకి రెండు తలలు కదా! తప్పక అవి విడిపోయినా..తిరిగి కలిసినప్పుడు మాత్రం ..ఒకే ఆత్మ రెండు ముక్కలు పునరాలింగనం చేసుకున్నట్లే ఉంటాయి మరి. విడిపోయి గడియయిందా..యుగమయిందా..అన్నది  కాదు లెక్క.. అరనిమిష విరహానంతర దశా ఆత్మల ఆలింగనాలంత గాఢంగానే ఉంటుంది కాబోలు. 'ఆత్మల ఆలింగనం' అన్న పదబంధం ఎంచుకోవడంలోనే కవి ప్రతిభ కనబడుతోంది. ఒక దశ దాకా 'పిల్లవాడిని గురించి పిల్లవాడికన్నా ఎక్కువ తెలిసుండేది తల్లికే' అన్నది మానసిమశాస్త్రవేత్తలూ ఒప్పుకుంటున్న సత్యం.  ఆ 'పసుపు పచ్చని సీతాకోక చిలుక..పంచప్రాణాలని మోసుకొచ్చే వేళలో పాలపుంతల నిడివి కొలిచొచ్చినంత గర్వంగా.. విచ్చుకున్న రెప్పల్లొంచి వ్యోమగామిలా దిగే చిన్నోడిని ఆత్మాలింగనం చేసుకుంటో పలకరింతల పులకింతలతో పాటు దేవుడి పల్లకీలాంటి పుస్తకాల సంచీనీ భుజం మార్చుకుని ఇంటి దేవాలయం వేపుకి సాగివచ్చే ఆ చిన్నోడిని.. ఆ అమ్మచిన్నోడిని చూసీ చూడంగానే..రాసుకున్నవీ నాలుగు ముక్కలు. పసివాడి నాలుక రంగు చూడకుండానే ఏ ఐస్క్రీమ్ బార్ తిన్నాడో పసిగట్టే తల్లి కళ్ళలోని ఆ మెస్మరిజం లాంటిదేదో.. మంచి కవిత్వం కంటపడగానే మురిసిపోయే నా మానసునూ ఆవరించి ఉండాలి.  

రవి కవితకు ఇది విశ్లేషణ అనడం పెద్ద మాట. నా 'స్పాంటేనియస్ రియాక్షన్' అని సరిపెట్టుకుంటే సరి పోతుంది. రాసి చాలాకాలమైనా ప్రకటించక పోవడానికి నాసహజ లక్షణమైన బద్ధకం ఒక పెద్ద కారణం.  అసమగ్రమే ఐనా  ఈ రాతకీ మాత్రమైనా వెలుగు చూపించకపోతే రవి ప్రతిభకు వచ్చే లొటేమీ లేదు కానీ..నా 'పాటు' వృథా ఐపోతుందేమోనని స్వార్థం. నా సాహసానికి మన్నించి..నా తప్పుల్ని సహించమని విజ్ఞులకి విన్నపం.

'చిన్నోడి అమ్మ' అమ్మ రవి వీరెల్లికి ఆలస్యంగానైనా అభినందనలు. ఇంత మంచి కవిత చదివించినందుకు 'సారంగ'కు డిలేడ్ ధన్యవాదాలు.

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

2013