చందమామా రావే ...జాబిల్లి రావే !- నండూరివారి ఊహాగానం

చందమామ రావే జాబిల్లి రావే కొండెక్కి రావే గోగుపూలు తేవే - అంటూ పిల్లాడికి పాలబువ్వ పెడుతూ అమ్మ పాడే పాట చిన్నతనం లో విని మైమరచి పోని  శిశువు వుండదు.

గోరుముద్దలకు మాదిరిగా ఆ పాట ఆంధ్ర దేశంలోని ప్రతి బిడ్డ వంటిలో ఇంకి పోయుంటుంది  గానీ -చందమామ మన దగ్గరికి రాదు, మనమే చందమామ దగ్గరికి పోవాల్సి వుంటుందనే జ్ఞానం ఊహ పెరిగిన తరువాత ప్రతివారికి కలిగి తీరుతుంది.అభిమన్యు సినిమాలో నాయికా నాయకులు ప్రేమగా పాడుకునే 'అదిగో నవలోకం...'లోని ఆ లోకం చంద్ర లోకమే అయివుండాలేమో!

కొన్ని వేల ఏళ్ల పాటు అసాధ్యమనుకున్న ఆ ఘనకార్యాన్ని మానవుడు 1969 లో సాధించాడు . 'అసాధ్యాన్ని సుసాధ్యం చేయడమే మన పనిరా డింభకా!' అంటాడు పాతాళభైరవి లో ఎస్వీరంగారావు .

మానవేతిహాసానికి మకుటాయమానమయిన ఈ మహత్తరమయిన సంఘటనను పదిహేను ఏళ్ల క్రిందటే ఒక తెలుగు కవి ఊహించాడు. కవులు    స్రష్టలు కదా !శ్రీ శ్రీ 1954 లో చంద్రుడిని వుద్దేశించి గేయం రాసేనాటికి మొదటి స్ఫుత్నిక్ ఇంకా మూడేళ్ళ భవిష్యత్ దర్సనం లోనే వుంది. "ఏమో ! బహుశా మీ ఇంటికి త్వరలో రావచ్చునేమో! చంద్రమండలానికి ప్రయాణం సాధించరాని స్వప్నం కాదు .గాలికైనా బరువైన వస్తువును నేలమీద నిలబెట్ట లేదూ !సరాసరి నీ దగ్గరికే ఖరారుగా వస్తాం లే ! అప్పుడు మా రాయబారులను ఆదరిస్తావు కదూ నువ్వు?" అంటాడు తన ఖడ్గసృష్టి- శరస్చంద్రికలో .

ఇలాతలనికి ప్రకృతి ప్రసాదించిన ప్రసాదాల లో చంద్ర కాంతి ఒకటి .రాత్రివేళ ఆరుబయలు వెన్నెలలో పడుకుని మబ్బుకన్నెల తో దోబూచులాడే జాబిల్లి దాగుడుమూతలను చూసి పరవశించి పోని వారెవరుంటారు ?

"నీ ఎదుట నేను నా  ఎదుట నీవు మా ఎదుట ఎప్ప్పుడుంటావు ఓ చందమామా !" అనే తేనెమనసుల పాట, ' చందమామా...నిజం చూడకూ ! చూసినా ఎవరికీ చెప్పకూ! " అంటూ సాక్షిలో ఆఖరి సన్నివేశాలలో కధానాయకుడు అచేతనుడై  వ్యధ పడే సన్నివేశం గుండెను పిండేస్తుంది. భూమ్మీద నిత్యం జరిగే ఘోరాలనీ, నేరాలనీ , కరువు కటకాలనీ మనుషుల కడగండ్లనీ చూసి మామ గుండె చెరువయి వుండవచ్చు. అందుకేనేమో మన చంద్రయాన్ చందమయ్యలో నీటి చెలమను ఫోటో తీసిపంపింది !మన పౌరాణికులు క్షీర సాగర మధనం లో లక్ష్మీదేవి తరువాత చంద్రుడు పుట్టాడని ఒక కథ కల్పించారు.ఆ రకంగా చూస్తే చందమామ విష్ణుమూర్తి బావమరిది.మన్మధుడికి మేనమామ. 'మనిషి గుండెలో ఎప్పుడూ సజీవంగా వుండే మన్మధ భావానికి అందుకేనేమో చందమామను చూస్తే అంత ఆనందం' అంటూ ఓ కవి గారు విచిత్రమయిన ఊహాగానం చేసారు .

"కలశపాదోరాశిగర్భ వీచిమ తల్లి/కడుపార నెవ్వాని కన్నతల్లి " అని అల్లసాని పెద్దన వాక్కు. చంద్రుడు హర జటాజూట కిరీటి మణి.చంద్రుడిలోని మచ్చను మనవారు లేడి కూనగా భావించి కుందేలుగా ఊహించి హరిణా0కుడని, శశాంకుడని పేరు పెట్టారు . చంద్రుడు అమృతమయుడు. ఆ అమృతాన్ని తాగి దేవతలు దప్పిక తీర్చుకుంటారని మరొక కల్పన. చకోర పక్షులు వెన్నెల కిరణాలను మ్రింగి జీవిస్తాయని మరొక కల్పన. చంద్రోదయం కాగానే కలువలు వికసిస్తాయని మరొక కవిసమయం. మన ప్రబంధ నాయికలకు చంద్రోదయం కాగానే విరహ తాపం పెరిగిపోతుంది.దాంతో తిట్టిపోసేవారు.  ముఖాలను పోల్చవలసి వస్తే మళ్ళి చంద్రబింబమే కావలిసి వచ్చేది.  విశ్వనాథ వారు "అమృతము మాడుకట్టిన దొర" అని సంబోధించి తన పట్ల కోపాన పరాజ్ముఖి అయిన సఖిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి చంద్రుడిని దూతగా వాడు కున్నారు. మరొక నవ్య కవి మల్లవరపు విశ్వేశ్వర రావు "తెప్ప వోలె చంద్ర బింబం తేలిపోతూ వుంది నింగిన అందులో ణా ముద్దు ప్రేయసి వుంది కాబోలు!"  అని ఊహించుకున్నారు

.

మనకే కాదు అన్ని భాషలు  అన్ని దేశాలు తమ కవిత్వంలో,

పురాణాల్లో చంద్రుడికో ప్రత్యేక స్థానం కల్పించాయి. గ్రీకు పురాణం లో చంద్రగోళం ఒక స్త్రీ దేవత.  ఆమె పేరు 'సిలీని'.ఇంకా డయానా అర్టేమిన్, సింధియా మొదలయిన పేర్లు కూడా వర్తిస్తాయి. లాటిన్ లో ఆమె పేరు తాన్యా.ఆమె జుపిటర్(బృహస్పతి) కూతురు. అపోలో(సుర్యుడు) కి కవల చెల్లెలు. అందుకే ఆమె లోకానికి వెళ్ళిన రోదసీ నౌకలకు 'అపోలో 'అని పేరు పెట్టారు అమెరికన్లు.ఎండిమిన్ అనే గొర్రెల కాపరిని  సిలీని ముద్దు పెట్టుకున్న గ్రీకు కథ ఎంత అద్భుతమయిన కల్పన! ఈ కల్పనే ఆంగ్ల కవి జాన్ కీట్స్ కావ్యానికి ఆధారమయింది. చంద్రుడు ఇంతగా మన ఆలోచనల్లోకి ,జీవితం లోకి చొచ్చుకుని రావటానికి  ఆకాశంలోసూర్యుని తరువాత ముఖ్యమయిన గోళం అతడే కారణం కావచ్చు. భూమికి అతి సమీపంలోని గోళం కూడా అతడే.సూర్యునితో సమానంగా మన కాలమాన విభజనకు ఆధారమయిన వాడు కూడా అతడే. అమావాస్యకు అమావాస్యకు మధ్య కాలాన్ని మనం నెల అంటాం.(చంద్రుడి మరో పేరు నెల.అతని వెలుగే వెన్నెల. ఇంగ్లిషు వారి మంత్ అనే మాట కూడా మూన్ మీదనుంచి వచ్చిందే.

చంద్రుడిని గురించి ఎన్ని అభూత కల్పనలు చేసినా అతి ప్రాచీన కాలం లోనే అతడిని గూర్చి మన పూర్వీకులు ఎన్నో విశేషాలను కనుగొన్నారు.అతనికి స్వయంగా ప్రకాశం లేదని,అతడు కూడా భూమి వంటి గోళమేనని ఆనాటి వారికి తెలుసు. అతగాడు తన ఒక ముఖాన్ని ఎల్లప్పుడూ చూపిస్తాడని, వెనక వైపు చూపించడనీ తెలుసు. చంద్రుడిని ఒక రకంగా మనం వెనక ముఖం వాడని భావించ వచ్చు నేమో ! మనకీ అతనికి మధ్య దూరం ఎంతో మనకు తెలుసు. అతనికి గ్రహణాలు ఎందుకు వస్తాయో తెలుసు. ఏ తేదీన వస్తాయో తెలుసు. చందమామ వేళాపాళా   లేకుండా వచ్చే అతిధి కాదనీ తెలుసు. మరెన్నో తెలుసు.  కానీ ప్రాచీనులు తెలుసుకున్న దాని కంటే ఎన్నో రెట్లు మనం  ఎక్కువగా తెలుసుకుంటున్నాం. 1610 లో గెలీలియో తన టెలిస్కోపును చంద్రుని వైపు తిప్పిన సుముహూర్తం నుంచే ఆ దొర మాడున గట్టకట్టిన అమృతం లో మన మానవాళికి ప్రయోజనమయిన ఏ సంజీవ గుళికలు దాగి వున్నాయోనన్న అన్వేషణ మొదలయింది. కొన సాగుతోంది
-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(నండూరి రామమోహనరావుగారి 'విశ్వరూపం' లో ఓ వ్యాసం అధారంగా}

ఆంధ్రోడు- ప్రసిద్ధ రచయిత వసుంధరగారి వ్యంగాస్త్రం

‘ఆంధ్రోడు..’ గల్పిక శాయిగారి 'రచన' ఆగష్టు 2015 సంచికలో 'సాహితీ వైద్యం' లో మందుమాట కింద ప్రచురించ బడింది. ఆలస్యంగా అందిన ఆ సంచిక పేజీలు తిరగవేస్తున్నప్పుడు 'ఆంధ్రోడు..' అన్న శీర్షికతో కనిపించగానే ఆసక్తిగా చదివాను. వసుందర ప్రసిద్ధ కథా రచయిత. ఏళ్లబట్టి విసుగూ విరామం లేకుండా తెలుగు సాహిత్యానికి.. మరీ ముఖ్యంగా కథాసాహిత్యానికి ఆ దంపతులు చేస్తున్న సేవను మామూలు మాటలలో చెప్పి కుదించలేం. సాహితీవైద్యంలో కొంతకాలంగా వర్తమాన సామాజిక అంశాలమీద రాజకీయంగా కూడా చురకైన అస్త్రాలు సంధిస్తున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో వారి లేఖిని నుంచి దూసుకు వచ్చిన ఈ చురకను అంతర్జాలంలో అందుబాటులోకి తేవాలనిపించింది.

'ఆంధ్రోడు..' మీద అనుకూల ప్రతికూల స్పందనలు రావడం సహజమే. స్పందన ఎలా ఉన్నా సభ్యతపాలు తగ్గకుండా జాగ్రత్త వహించమని విజ్ఞులైన 'మనోళ్ల'కి ప్రత్యేక విన్నపం.

ఆంధ్రోడు..

నాది విశాఖ. రవిది వరంగల్.ఇద్దరం హైదరాబాదులో వేళ్ళూనిన సాఫ్టువేరులం. రవిద్వారా నాకు తనమిత్రుడు గిరీష్ తో పరిచయం అయింది. గిరీష్ రాజకీయాలలో వేళ్లూనడానికి ప్రయత్నిస్తున్న యువ నాయకుడు. ఇంకా ఏ పార్టీలోనూ చేరలేదు.

తనకి ఉద్యోగం లేకున్నా ఉద్యోగులకన్నా గొప్పవాణ్ణనిపించుకోవాలని గిరీష్ తాపత్రయం. 'మనోళ్లకి ఏదో ఒకటి చేయకపోతే నా రాజకీయం వృథా. ఏడాది తిరక్కుండా మిమ్మల్ని అమెరికా పంపిస్తాను' అని తరచు మాతో అనేవాడు.

అతని పాత్ర ఎంతో తెలియదుకానీ.. ఆర్నెల్లలో మా ఇద్దరికీ న్యూయార్కులో పోస్టింగయింది. 'మనోడు శ్యామ్ ఉన్నాడు. న్యూయార్కెళ్ళి పదేళ్లయింది. సిటిజన్ కూడా ఐపోయాడు. వాడి సాయం తీసుకోండి' అన్నాడు గిరీష్.

న్యూయార్కులో శ్యామ్ మాకు ఇల్లు చూశాడు. ఊరు చూపించాడు. ఇంకా ఎంతో సాయం చేశాడు. అక్కడ మేం ఏణ్నర్థం ఉన్నాం. తర్వాత లాస్ ఏంజిల్సు వెళ్ళాల్సివచ్చింది.

'నువ్వు ఉండటం వల్ల మీ న్యూయార్కులో చాలా ఎంజాయ్ చేశాం.'అంటున్న నన్ను మధ్యలో ఆపి 'మీ న్యూయార్కు అంటావేంటీ! ఇది మన న్యూయార్కు!' అని సవరించాడు. లాస్ ఏంజిల్సులో స్థిరపడ్డ మరో మనోడు భీమ్ కి మమ్మల్ని అప్పగించాడు.

అక్కడున్న పదినెలల్లోనూ స్నేహభావంలో శ్యామ్ కి ఏమాత్రం తీసిపోలేదనిపించాడు భీమ్. మేము ఫిలడెల్ఫియాకు మారుతుంటే 'మన లాస్ ఏంజిల్సుకి మళ్ళీ రావాలి సుమా!' అన్నాడు.

ఫిలడెల్ఫియాలో మనోడు మనోహర్ స్నేహం లభించింది. 'అమెరికాలో అన్ని ఊళ్ళకంటే ఫిలడెల్ఫియానే గొప్పది. ఊరుపేరులోనే ప్రేముంది' అనేశాడతడు గొప్పగా. అతడొక యాత్రాస్పెషలిస్టు. అక్కడున్న మూడేళ్ళలో మేమిద్దరం సకుటుంబంగా ఇంగ్లండ్, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ, జపాన్, ఆస్ట్రేలియాలు సందర్శించాం. ప్రతిచోటా స్థిరపడ్డ మనోళ్ళున్నారు. అందుకని మేం చూసిన ప్రాంతాలన్నీ మన లండన్, మన పారిస్, మన బెర్లిన్, మన టోక్యో, మన మెల్ బోర్న్ అనిపించాయి.

అన్నేళ్ళున్నాక మాకు అమెరికాలో స్థిరపడాలనిపించింది. అందుకక్కడ అవకాశాలూ బాగున్నాయి. కానీ ఒక్కసారి ఇండియావెళ్ళి వీసా ఎక్సెటెండు చేసుకోవాలన్నారు.

హైదరాబాదు రాగానే ఎందుకో తనువంతా పులకించింది. ఏడో తరగతినుంచి ఇంజనీరింగుదాకా చదువక్కడే. ఆ తరువాత నాలుగేళ్ళూ ఉద్యోగమూ అక్కడే. ఆ అనుబంధం అలాంటిది మరి.

ఇద్దరం గిరీష్ ని కలుసుకున్నాం. అప్పటికతడు రాజకీయాల్లో బాగా ఎదిగాడు.

మూడేళ్ల కిందట ఒక పార్టీలో చేరి, ఆర్నెల్ల క్రితమే పార్టీ మారాడు.

'నీ పేరు చెప్పి దేశాలెన్నో తిరిగి పట్నాలెన్నో చూశాం. మన హైదరాబాదుని మించిన పట్నం లేదన్నా!' అన్నాను.

గిరీష్ నా వంక చురుగ్గా చూశాడు.

ఆ చూపు నాకు కొత్తగా ఉంది.

గిరీష్ నాతో ఏమనకుండా రవివైపు తిరిగి 'నీ ఫ్రెండు ఆంధ్రోడు కదా! మన హైదరాబాద్ అంటాడేంటీ?' అన్నాడు.

రవి ఏమంటాడోనని అటువైపు తిరిగబోయి ఆగిపోయాను.

అప్పుడు నాకు రవి చూపులు ఎలా ఉంటాయోనని భయంవేసింది…

-వసుంధర

కరుడుగట్టిన మంచితనం- ఓ సరదా గల్పిక

'ఇదేమి చిత్రం చిత్రగుప్తా! ఇన్ని యుగాలుగా ఈ యమధర్మం ఇంత నిర్విఘ్నింగా నిర్వహించుకొస్తున్నామే! సమవర్తి అనే మా కీర్తికి మచ్చవచ్చే  పెనుప్రమాధం ఇప్పుడిలా ఏర్పడిందేమి? ఈ అగ్నిపరీక్షనుంచి నిష్కళంకంగా బైటపడే మార్గమేదైనా ఉందేమో వెదకవయ్యా!'

'నిజమేకానీ మహాప్రభో! జీవితంలో కనీసం ఒక్కసారైనా ఏ పాపానికీ ఒడిగట్టని ఈ సచ్చరిత్రుణ్ణి శిక్షించే నిబంధన ఏదీ నా పరిజ్ఞానమునకు అందడం లేదు స్వామీ!'

'అసంభవం. నాలుగు పదులైనా నిండని ఈ నగరజీవి జీవితకాలంలో ఒక్క నేరమైనా చేయకుండా ఇలా నేరుగా మన ముందు బొందితో నిలబడడం ఎలా సంభవం? సరిగ్గా చిట్టా చూడవయ్యా! ఏ దోమనో చీమనో అయినా చంపకుండా ఉండుటాడా?'

'ఎర్రబస్సులమీద ఏ కారణం లేకుండానే రాళ్లు వేసే దుండగులముందు ఈ జీవి చేసిన చిరుపాపాలు ఏ మూలకు మహాప్రభూ! చీమలను, దోమలను, నల్లులను, వ్యాథికారకాలైన ఏ క్రిమికీటకాదులని చంపినా  ఏ దోషమూ అంటరాదని ఈ మధ్యనే మన యమధర్మాంగంలో మహేశ్వరుడు సవరణలు చేయించాడుగదా మహాప్రభూ! మర్చిపోయారా!'

''పోనీ మానవజన్మలో మరేదైనా ఇతర పాపకార్యాలకు ఒడిగట్టాడేమో .. ఒక్కసారి తరచి చూడవయ్యా.. నన్ను చంపక!'

'రేషను కార్డుల్లో గాంధీ, గాడ్సేలనుకూడా దూర్చి పేదలకు చవకగా పంచవలసిన పంచదార, బియ్యం, రేషనుసరుకులు పక్కదారి పట్టించే అక్రమార్కులకన్నా ఈ బక్కయ్య చేసే చిన్ననేరం ఏమంత పెద్దది మహాప్రభూ! చిన్నచిన్న నేరాలకూ శిక్షలు అమలుచేయాలంటే మన దగ్గర తగిన సిబ్బంది ఎక్కడుంది యమధర్మరాజా! కొత్తనియామకాలకు నిధులు లేవని నిన్ననేగదా కుబేరయ్య మొండిచెయ్యి చూపించింది!'

'అబద్ధాలడం మహాపాపం. ఈ మనిషి వాలకం చూస్తే సత్యహరిశ్చంద్రుడి  చిన్నాన్నలాగున్నాడా?! గట్టిగా చూడు! చిట్టాలో చిట్టిదో.. పొట్టిదో ఓ పొల్లుమాటన్నట్లున్నా ఏదో చిరుశిక్ష వేసేసి దస్త్రం మూసేద్దాం'

'లాభంలేదు యమధర్మరాజా! మనం అబద్ధాన్ని ఓ కాగ్నిజబుల్ అఫెన్సుగా భావించడం మానేసి ఓ మన్వంతరం దాటిపోయింద మహాప్రభో! క్లింటన్ వంటి పెద్ద పెద్ద అగ్రదేశాధినేతలే అబద్ధాలాడి తప్పించుకొంటున్నారు. కడుపున పుట్టిన బిడ్డల్నే చెల్లెళ్ళుగా చెప్పి చెలామణి చేయించే భామామణులు భూలోకంలో పుట్టుకొస్తున్నారు! ఎన్నికలముందు నేతలు ఇచ్చే హామీలముందు ఈ బక్కయ్యలాంటి కోన్కిస్కాలు ఆడే అబద్ధాలు చీమంత! యమధర్మంప్రకారం అవసలు నేరాలుగానే పరిగణించరాదు'

'ఇహ చాలు చిత్రగుప్తా! చాలు.. చాలు!'

'అదేమి స్వామీ! ఎన్నడూ లేనిది తమరి కన్నుల్లో నీరు!'

'కరుడుగట్టిన మంచితనంతో ఈ బక్కయ్య నా గుండెల్ని పిండేసాడయ్యా!ఇంతటి మహాత్ముణ్ణి మన  నరకలోకం తెచ్చిన యమకింకరులను తక్షణమే విధులనుంచి బహిష్కరిస్తున్నాం'

'మాట మధ్యలో అడ్డొస్తున్నందుకు మన్నించండి మహా ప్రభో! ఇందులో తమకింకరులు చేసిన తప్పిదమేమీ లేదు స్వామీ!' అంటూ నోరు తెరిచాడు బక్కయ్య.

'మరెవరిది తప్పు?' యమధర్మరాజుల హూంకరింపు.

'నా కథ ఆసాంతం వింటే తమరికే అవగతమవుతుంది యమధర్మరాజా!నేనొక సగటు నగరజీవిని. బతుకుతెరువుకోసం  పనివెదుక్కొనే రోజువారీ కూలీని. మొన్న కరువు. అటుమొన్న పేరు తెలియని ప్రాణాంతక రోగం. నిన్న వరద. పెరిగిన ధరలతో రోజుగడవడమే కటకటగావుంటే గోరుచుట్టుమీద రోకటిపోటులా బందులు. పనిదొరక్క బతుకుమీద రోతపుట్టి ప్రాణం తీసుకొందామని పురుగుమందు తాగితే  సగం ప్రాణమే పోయి చచ్చింది మహాప్రభూ! వైద్యంకోసం ధర్మాసుపత్రికని వెళితే 'పెద్ద మనుషులకే పడకలు లేక ఇబ్బందులు పడుతుంటే.. మధ్యలో వచ్చిన బక్కోడివి నీకు వైద్యమేంటి.. చోద్యం కాకపోతే!' అంటూ బైటకు గిరాటేసేసారు సారూ! బతుకుమీద మళ్లీ తీపిపుట్టి బైటి దవాఖానాలో రాసిచ్చిన మందు పుచ్చుకొన్నాసామీ! మందులదుకాణం అమ్మిన గోలీల్లో ఏం గోలుమాలుందోగానీ యమధర్మరాజా! మింగీ మింగకముందే.. ఇదిగో మిగిలిన ఆ సగం ప్రాణాన్నీ మీ కింకరులు ఇలా ఈడుచుకొచ్చి మీముందు పెట్టారు!'

'అరె! ఎందుకు ప్రభూ! అలా.. గుక్కతిరక్కుండా నవ్వుతున్నారూ!' బక్కయ్య విచిత్రంగా చూసాడు.

'ఉసురు తీయాల్సిన పురుగులమందు ఉసురు తీయలేదా! ఊపిరి నిలపాల్సిన మందు ఊపిరి తీసేసిందా! భళా బక్కయ్యా భళా! నీ బతుకుభారతం బహుచిత్రముగానున్నది! నీ చరితము కడు కామెడీగానున్నది. కానీ నాకు మరొకందులకు పరమానందంగా ఉంది. ఆత్మాహత్యా ప్రయత్నం శిక్షార్హమనిగదా శిక్షాస్మృతులన్నియూ నొక్కి చెప్పుచున్నవి! నీ కోరిక ప్రకారమే ఇప్పుడు నీకు నరకలోక నివాసమును ప్రసాదిస్తున్నందుకు సంతోషంగా ఉంది.'

'ధన్యుణ్ణి యమధర్మరాజా! నా కోరికకు మరో చిన్న కొనసాగింపుకూడా ఉంది. పాపుల ప్రాణాలుతీసి విధించిన దండనలను అమలుచేసే యమకింకర ఉద్యోగంకూడా దయవుంచి ప్రసాదించమని ప్రార్థన.'

'హాఁ!..హాఁ.. హాఁ!! అర్థమైనది.. నీ ఆవేదన! అటులనే ప్రసాదించితిని ..పొమ్ము! మనసుతీరా నీ కసి నిన్నీ స్థితికి తెచ్చిన పాపాత్ములమీద తీర్చుకొమ్ము!'అని లేచారు యమధర్మరాజు.

***

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(25-12-2009 నాటి ఈనాడు- సంపాదకపుటలో 'పద్దులకందని పాపాలు' పేరుతో  ప్రచురితం)

సర్కారు ఉద్యోగ భేషజం- వ్యాసం

సర్కారు ఉద్యోగం చేజిక్కించుకొంటే జీవితం ఇహ చక్కబడినట్లేనని ఓ లెక్క. పిల్లనిచ్చేవాళ్లూ 'అబ్బాయిది గవర్నమెంటు ఉద్యోగమయివుంటే చాలు.. ఆ పైన ఏదన్నా ముట్టే సీట్లో ఉంటే మరీ మంచిది..' అనే ధోరణిలో బేరసారాలు జరుపుతుంటారు. తెల్లవాడు పోతూ పోతూ మనకూ అంటించిపోయిన మకిలి ఈ 'సర్కారు ఉద్యోగ భేషజం'. గురజాడవారి కన్యాశుల్కంలో వెంకటేశం తల్లి పిల్లాడికి కలెక్టరీ అయితే చాలు.. పరగణాల భూవులన్నీక్షణాల్లో  కొనేస్తాడ'ని కలలు గంటుంది!  శతాబ్దకాలం గడిచిపోయినా సగటు భారతీయుడి ఈ మానసిక భావనలో ఇసుమంతైనా  మార్పులేదు. సరికదా.. ప్రభుత్వోద్యోగాలమీద మోజు పదింతలు పెరిగింది! గతంలో రాజస్తాన్ లో గుజ్జర్లు, జాట్ లు.. ప్రస్తుతం గుజరాత్ లో పటేళ్లుకూడా ప్రభుత్వోద్యోగాలలో రిజర్వేషాలకోసం ఆందోళనలు చేసే దశకు చేరుకోవడమే ఇందుకు నిదర్శనం.

ప్రభుత్వోద్యోగంమీద మోజుకు చాలా కారణాలే కనిపిస్తున్నాయి. పరిమితమైన పనిగంటలు, ప్రత్యక్షంగా  జవాబుదారీతనం లేకపోవడం, గుర్రమే రౌతును అదుపుచేసే విచిత్ర పరిస్థితులు సర్కారుద్యోగరంగంలో వేళ్ళూనుకొని ఉన్నాయి. ప్రభుత్వరంగ ఉద్యోగుల జీతభత్యాలుకూడా ప్రయివేట్ సెక్టర్  ఉద్యోగుల వేతనాలతో చూసుకొంటే దాదాపు 11% అధికం! న్యూడిల్లీకి చెందిన ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ స్టడీస్ ఆఫ్ ఇన్డస్ట్రియల్ డెవలప్మెంట్ వారి అధ్యయనంలో తేలిన నిజం ఇది. వేతనాలతోపాటు 'ఆమ్యామ్యా'లూ సర్కారు ఉద్యోగాలకు పెద్ద ఆకర్షణగా ఉంది. ప్రజలకు సేవచేస్తామని ప్రమాణపత్రంమీద హామీసంతంకం చేసి మరీ విధుల్లో చేరిన ఉద్యోగులు.. ప్రజలే తమకు సేవచేసేందుకు పుట్టినట్లు ప్రవర్తించడం సర్వసాధారణమై పోయింది. క్రమశిక్షణా చర్యలు తీసుకోవాల్సిన ప్రభుత్వాలు సైతం నిమ్మకునీరెత్తినట్ట్లో, తూతూ మంత్రంగానో కథ నడిపించడానికి కారణం ప్రభుత్వోద్యోగుల్లోని సుసంఘటిత ప్రతిఘటనా శక్తిసామర్థ్యాలు. గుంటూరు ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో పసివాడిని ఎలుకలు కొరికి చంపేసిన దుర్ఘటనే తాజా ఉదాహరణ. తెగించి ప్రభుత్వం చిన్నపాటి చక్కదిద్దే చర్యలకు సాహసించినా.. ప్రభుత్వోద్యోగులనుంచి పెద్ద ఎత్తున నిరసనలు ఎదుర్కోవాల్సిన సంకటం! పేరుకి పెత్తనం ప్రభుత్వానిదే అయినా.. వాస్తవంలో  దాన్ని నడిపించే పార్టీల మనుగడ తాత్కాలికం. సమగ్ర అవగాహనకు, శాఖల నిర్వహణకు పాలకులు ప్రభుత్వోద్యోగులమీదనే ఆధార పడక తప్పదు. గతజ్ఞానం, వర్తమాన వ్యవహారాలమీద పూర్తి పట్టున్న ఉద్యోగులతో  పెట్టుకొంటే భవిష్యత్తులో ఎంత కష్టమో తెలీనంత అమాయకులు కాదుగదా రాజకీయనాయకులు! ఉద్యోగులపైన బహిరంగంగా విరుచుకుపడటాలు.. హెచ్చరికలు జారీ చేయడాలు వగైరాలన్నీ అధికశాతం లాలుచీ కోపతాపాలు! జనంముందు కంటితుడుపు  నాటకాలు! గతంలొ సర్కారుద్యోగులతో సున్నం పెట్టుకొన్న చంద్రబాబులో ప్రస్తుతం పొడసూపుతున్న ప్రాప్తకాలజ్ఞత చాలు సర్కారు ఉద్యోగుల హవాకు ఏ పాలనలోనైనా ఎదురుండదని తేలడానికి. దివంగత వైయస్సార్ సరిగ్గా ఈ కారణం చేతనే ముందు సర్కారు ఉద్యోగులను మచ్చిక చేసుకొన్నది. అడిగిన  42%  ఫిట్మెంటుకు  చంద్రబాబు వెంటనే ఓకే అన్నా,   మరో 1% జోడించి మరీ కెసిఆర్ మెహర్బానీ చేసినా.. అదంతా సర్కారుద్యోగులను మంచిచేసుకొనే పాలకుల ఎత్తుగడలో భాగమే!

సర్కారు ఉద్యోగస్తులు మనుగుడుపు అల్లుళ్ళు మాదిరి చలాయిస్తుంటే అందుకు పూర్తిగా విరుధ్దమైన పనివాతావరణం ప్రయివేటు సెక్టరులో నెలకొని ఉందని పలు అధ్యయనాలు తెలియచేస్తున్నాయి. పరిమితిలేని పనిగంటలు, శక్తికిమించిన పనిభారం, కనీససౌకర్యాల లేమి, అనారోగ్య పరిస్థితులు, మితిమీరిన అజమాయిషీ..  మరీ ముఖ్యంగా  అరకొర జీతభత్యాలు.. అనేకమైన ప్రతికూలతలలో కొన్ని మాత్రమే! లాస్ ఏంజల్సు రీజన్ ఫౌండేషన్ వారి గణాంకాల ప్రకారం విశ్వవ్యాప్తంగా ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల.. ప్రయివేట్ రంగ ఉద్యోగుల జీతభత్యాలలోని అంతరం 11.4% .

భారతదేశంలో ఇంతకన్నా ఎక్కువ!  చదువుకొన్న యువత ప్రభుత్వోద్యోగాలమీద మోజుపడుతున్నది ఇందుకే. గవర్నమెంటు బంట్రోతు ఉద్యోగాలకు పోటీప్రకటన వచ్చినా చాలు..   పట్టభద్రులుసైతం వేలలో దరఖాస్తు చేసుకోవడం సర్వసాధారణమై పోయింది! ఈ నేపథ్యంలోనే  ప్రస్తుతం సాగుతున్న రిజర్వేషను ఆందోళనలను అర్థం చేసుకొవాల్సుంది.

కులాల ప్రాతిపదికన ఉద్యోగాలలో రిజర్వేషనులకోసం మొదట డిమాండు చేసినవాడు మహాత్మాజ్యోతిరావు పూలే.. 1882లో.. హంటర్ కమీషను ఎదుట! సరిగ్గా మరో రెండు దశాబ్దాల అనంతరం 1902లో కొల్హాపూరు సంస్థానంలో 50% రిజర్వేషన్లు అమలు జరిగాయి. తదాది  ప్రభుత్వోద్యోగాలలో కులాల దామాషా ప్రకారం రిజర్వేషన్లకోసం

పలువర్గాలవారినుంచి వత్తిళ్ళు కొనసాగుతున్నాయి. మండల్ కమీషన్ మొత్తంగా ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు, విద్యాలయాలలో వెనకబడిన కులాలవారికి రిజర్వేషన్ల దిశగా కృషిచేస్తే..  అధిక జీతాభత్యాలు రాబడుతున్న ప్రయివేట్ సాంకేతిక రంగాలలోసైతం రిజర్వేషన్లకోసం డిమాండ్లు తలెత్తడం కొత్త పరిణామం. కులాలకు బదులుగా ఆర్థికస్థాయి మాత్రమే రిజర్వేషన్లకు ప్రాతిపదిక కావాలని అగ్రవర్ణాలలోని ఆర్థిక బలహీనులు ఆందోళన చేయడం మరో పార్శ్వం.

కులాలా?.. ఆర్థిక స్తోమతా?.. రిజర్వేషన్లకు  ఏది ప్రాతిపదికగా ఉండాలన్న చర్చ ఇక్కడ చేయడం లేదు. ప్రభుత్వోద్యోగుల, ప్రయివేట్ రంగ ఉద్యోగుల జీతభత్యాలు, పనిపరిస్థితుల్లోని  పెనుఅంతరాయమే  రిజర్వేషను అంశం ప్రారంభంనుంచి ఆందోళనరూపం  తీసుకోవడానికి మూలకారణమని చెప్పడమే ప్రస్తుత వ్యాస ఉద్దేశం.

ప్రయివేటు ఉద్యోగుల వేతనాలను, పని పరిస్థితులను మెరుగుపరిచే   ఆవకాశం ప్రభుత్వాల చేతుల్లో ఉండవుకదా!  కనీసం తన అధీనంలోని   ఉద్యోగాలమీదున్న అధికాకర్షణ అయినా క్రమేపీ తగ్గించగలిగితే రిజర్వేషనులకొక పరిష్కారమార్గం లభించవచ్చు. అగ్రగామి అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలలో ప్రభుత్వోద్యోగులకు ప్రయివేటు ఉద్యోగులకన్నా  పది శాతం తక్కువగా వేతనాలు లభిస్తున్నాయి.

ప్రజలు కట్టే పన్నులలో సింహంపాలు ఉద్యోగుల జీతభత్యాలకే సరిపోతున్న మనదేశంలో ప్రజాసంక్షేమ సూత్రం సక్రమంగా అమలుకావాలంటే  సర్కారు ఉద్యోగులను మనుగుడుపు అల్లుళ్ళ మాదిరి ఆదరించే ప్రభుత్వవిధానంలో మార్పు రావాలి. 'అవినీతి అంతానికి జీతభత్యాలను పెంచడం' అనేది తప్పుడు సూత్రం అని ఇప్పుడు జరుగుతున్న తంతును చూసైనా గ్రహింపుకి రావాలి.  

అంగీకరించిన పని పరిస్థితులకు లోబడి సర్కారు ఉద్యోగులు సక్రమంగా, నాణ్యమైన ప్రజాసేవలు అందించేలా అజమాయిషీ చేయడం ప్రభుత్వాల  కర్తవ్యం. విధినిర్వహణలో ఐచ్చిక  నిర్లక్ష్యకారణంగా జరిగే తప్పిదాలకు నిష్పక్షపాతంగా సత్వరమే విచారణ సాగించి సత్ఫలితాలను రాబట్టే క్రమశిక్షణా చర్యలు చిత్తశుద్ధితో తీసుకుంటే సర్కారు నౌఖరీలంటే ఉన్న అక్కర్లేని మోజు కొంతైనా తగ్గించవచ్చు. 'బాధ్యతారాహిత్యమే ప్రధాన ఆకర్షణగా మారిన ప్రభుతోద్యోగాలను ప్రక్షాళించే  ప్రణాళికల అమలు ఎలా?' అన్నదే ఏడవ ప్రణాళికా సంఘం ప్రధాన లక్ష్యంగా సాగాలి. లేనిపక్షంలో ముందు ముందు మరిన్ని 'పటేలు' వర్గాలు   సర్కారు మనుగుడుపు అల్లుడి హోదాలు కోరుకోవచ్చు! తస్మాత్ జాగ్రత్త!

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు