తల్లిభాషకే తొలి తాంబూలం- ఆంధ్రప్రభ సంపాదకీయ పుట వ్యాసం

"తెనుగు బాసను జుంటి తేనియని పొగడి

పొరుగింటి పులుసుపై మరులు పెంచిన వాడు

దేశభాషలలోన తెలుగు లెస్సని చాటి

మల్లెలను బదులు లిల్లీలు వలచినవాడు తెలుగువాడు"

-డాక్టర్ సి. నారాయన రెడ్ది

వెయ్యేళ్లు పైబడిన చరిత్ర తెలుగు భాషది-అంటూ న్యాయస్థానాలముందు పోరాడి పాక్షికంగా గెలిచిన వాళ్లం. మంచిదే. కానీ.. పరుగులెత్తే కాలంతో సమానంగా మన తెలుగును పరుగులెత్తించడంలో మాత్రం బొత్తిగా  వెనకబడుతున్నాం!

'ఆంధ్ర కవితకు పితామహుడ'ని మనం భుజాలకెత్తుకుని మోసేన నన్నపార్యుడు తెలుగు భాషకు కావ్యగౌరవం కల్పించే లక్ష్యంతో ప్రారంభించిన 'మహా భారతం' ప్రారంభ ప్రార్థనా పద్యం పూర్తిగా సంస్కృతంలోనే సాగింది! అచ్చు తెనుగు అక్షరాలని ఆంధ్ర భాగవతమనే వెన్నెల్లో పిండారబోసిన తెలుగు కవి పోతన్నను మాత్రం  ఏ స్థాయిలో ఉంచాలో  తెలియక ఈ నాటికీ కుస్తీలు పడుతున్నాం!  ‘ఆదికవి’ ఎవరన్నలాంటి సాహిత్య వివాదాలు అలా పక్కన  పెట్టేయండి. ఏ తెలుగు పలుకు ప్రామణికమో.. ఏ తెనుగు  పదం అప్రామాణికమో..  తేల్చుకోలేనంత అయోమయంలో ఉన్న మనం ఏ ప్రాంత జనం నోట పలికే మాటకు సాధికారత కల్పించాలో అంతుపట్టనంత దౌర్భాగ్య స్థితిలో కొట్టుమిట్టాడుతున్నాం. ఈ  నేపథ్యంలోనే కొత్త రాష్ట్రంగా తెలంగాణా ఆవిర్భవించింది. అస్తిత్వం, ఆత్మగౌరవం నినాదాలతో పోరాడి గెల్చుకున్న తెలంగాణాకు తొలి ముఖ్యమంత్రిగా ఉద్యమ నేత శ్రీ కల్వకుంట చంద్రశేఖరరావు  అధికార పగ్గాలు చేత పట్టారు.  తెలంగాణాలో ఈ ఏడాది చివర డిసెంబరులో జరగబోయె తొలి తెలుగు ప్రపంచ మహాసభకు ఇదీ నేపథ్యం. మరి ప్రపంచ తెలుగు మహాసభల పూర్వరంగం  ఎలా ఉంది? ఒకసారి అవలోకించడమే ఈ వ్యాసం ఉద్దేశం.

మొదటి తెలుగు ప్రపంచ మహాసభలుః

మొదటి తెలుగు ప్రపంచ మహాసభలు నేటికి 42 ఏళ్ల కిందట 1975, ఏప్రియల్ నెలలో వారం రోజుల పాటు(12నుండి 18వ తారీఖు వరకు) మహావైభవంగా జరిగాయి. హైదరాబాద్ లాల్ బహదూర్ స్టేడియం వేదిక. అప్పటి అంచనాల ప్రకారం రోజుకు సుమారు లక్షమంది హాజరయారు. మహాసభ నగరానికి 'కాకతీయ నగరం', 16దేశాల నుండి 92మంది పరిశీలకులు, ఇరుగు పొరుగు రాష్ట్రాల నుండి 900 చిల్లర ప్రతినిధులు, తెలుగు రాష్ట్రం నుంచి 4500 వరకు భాషాభిమానులు ఈ పాలుపంచుకొని మహా సభల ప్రపంచ స్థాయిని అక్షరాలా నిలబెట్టారు.  సదస్సుల వేదికకు 'నాగార్జున పీఠం', ప్రాచీన వైభవాన్ని, సంస్కృతులను తెలియ చేసే ప్రదర్శనశాలకు 'శాతవాహన నగరం', తెల్లవార్లూ సాంస్కృతిక ప్రదర్శనలు సాగిన ప్రాంగణానికి 'శ్రీ కృష్ణదేవరాయ నగరం' లాంటి నామకరణాలు జరిగడం బట్టి తెలుగు నేల మీది వివిధ  ప్ర్రాంతాల మధ్య ఎంతో శ్రద్ధగా సమతౌల్యం పాటించినట్లు చెప్పకనే చెప్పినట్లు అవగతమవుతుంది. (ఈ మహా సభలకు ఆరేళ్ల ముందే ఆంధ్ర ప్రాంతంలో 'ప్రత్యెకాంధ్ర' ఉద్యమం ఉవ్వెత్తున లేచి పడిన నేపథ్యం గమనార్హం) ఉదయం 9గంటల మొదలు సాయంత్రం 6గంటల వరకు.. మధ్యలో ఒక గంటపాటు భోజన విరామం మినహాయించి 5 రోజులూ రోజుకు 8 గంటల చొప్పున 40 గంటల పాటు సుమారు అరవై అంశాలమీద గోష్ఠులు సాగినట్లు రికార్డులు చెపుతున్నాయి. భాష, సాహిత్యం, చరిత్ర, వైజ్ఞానిక, సాంకేతిక అంశాలమీద సుమారు 1500 మంది మేథావులు తమ తమ ఆలోచనలను కలబోసుకున్నారీ సభల సందర్భంగా!

ఏడాది కిందట ఉగాదికి జరిగిన రాష్ట్ర స్థాయి సభల్లోని తీర్మానం ఈ ప్రపంచ స్థాయి సభలకు నాందీ కాగా.. మరో ఆరేళ్ల అనంతరం మలేసియా కౌలాలంపూరులో జరిగిన మరో తెలుగు ప్రపంచ మహా సభలకు ఈ సభలే ప్రేరణగా నిలిచాయి.

రెండవ తెలుగు ప్రపంచ మహా సభలుః

మరో ఆరు సంవత్సరాల అనంతరం 1981, ఏప్రియల్ 14- 18 వరకు.. ఐదు రోజుల పాటు మలేసియా కౌలాలంపూరులో అట్టహాసంగా జరుపుకొన్నారు ప్రపంచ తెలుగు మహా సభలు.  సభాధ్యక్షులు అప్పటి ముఖ్యమంత్రి అంజయ్య గారు. సాంస్కృతిక శాఖామాత్యులు శ్రీ భాట్టం శ్రీరామమూర్తి గారి ఆధ్వర్యంలో జరిగిన ఈ మహా సభలకు అప్పటి మలేసియా ప్రధాని డాక్టర్ మహీతీర్ బిన్ మహమ్మదీ ముఖ్య అతిధిగా విచ్చేసారు. సభలనుద్దేశించి నాటి భారత దేశాధ్యక్షులు శ్రీ నీలం సంజీవ రెడ్డి సందేశం వినిపించారు.

మూడవ తెలుగు ప్రపంచ మహా సభలుః

మరో నాలుగేళ్ల తదనంతరం 1990, డిసెంబరు 10 నుంచి 13 వరకు నాలుగు రోజుల పాటు మారిషస్ దేశంలో ప్రపంచ స్థాయి తెలుగు మహా సభలు జరుపుకొన్నారు తెలుగువారు. మారిషస్ గవర్నర్ జనరల్ సర్ వీరాస్వామి రింగడు, ఆ దేశ ప్రధాని సర్ అనిరుధ్ జగన్నాధ్ ముఖ్య అతిధులుగా పాల్గొన్నారు ఈ తెలుగు మహా సభలలో. ఆంధ్రప్రదేశ్ తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం వైస్ ఛాన్సలర్ డాక్టర్ సి. నారాయణ రెడ్ది ఆధ్వర్యంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ నుంచి పలువురు విద్యావేత్తలు, కవులు, కళాకారులు, చలన చిత్ర నటులు, అధికారులు బృందాలు బృందాలుగా ఆ మహా సభలకు హాజరయ్యారు.

నాలుగవ తెలుగు ప్రపంచ మహా సభలుః

నాలుగవ తెలుగు ప్రపంచ మహా సభలు సుమారు 25 కోట్ల ఖర్చుతోనాటి ముఖ్యమంత్రి కె.కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి ఆధ్వర్యంలో 2013 డిసెంబర్ నెలలో మూడు రోజుల (27, 28, 29) పాటు తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర విశ్వవిధ్యాలయం ప్రాంగణంలో ఆర్భాటంగా జరిగాయి. 37 ఏళ్ల తరువాత మళ్లీ తెలుగు నేల మీద జరిగిన తెలుగు మహాసభలు ఇవి. గతానుభవాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని లోపాలకు ఆస్కారం రానివ్వకుండా తెలుగు  భాషకు సంబంధించిన ముఖ్యులందరి నుంచి ముందస్తుగా తీసుకున్న సూచనలను స్వీకరించి అందుకు అనుగుణంగా,  సాధ్యమైనంత వివాద రహితంగా నిర్వహించిన చక్కని తెలుగు మహాసభలు ఇవి.

అదే ఏడాది ఐరాస్ సాంస్కృతిక శాఖ 'ప్రపంచ మాతృభాషాదినోత్సవ'  సందర్భంగా ఇచ్చిన థీమ్ 'సమగ్ర ఆధునిక విద్యా సమేతంగా మాతృభాషలో విద్యాబోధన'. మాతృభాష, దాని వినియోగం, విస్తృతి, ప్రయోజనాల పరంగా పూర్వ భావజాలానికి పూర్తిగా విరుద్ధమైన అభిప్రాయాలు సమాజంలోని అన్ని రంగాలు, వర్గాల్లో ప్రబలమవుతున్న నేపథ్యంలో నిర్వహించిన ఈ మహా సభల ముందు ఉన్న బాధ్యత బృహత్తరమైనది. ఈ నేపథ్యంలో చర్చోప చర్చలు, గోష్టులు తీవ్రంగానే సాగినా.. తెలుగును అధికార భాషగా అమలు చేసే విషయంలో ‘అవకాశాలను సాధ్యమైనంత మేరా ఉపయోగించుకోవాల'న్న సాధారణ తీర్మానం చేసి సరిపెట్టడంతో ఈ సభల లక్ష్యం అరకొరగానే  ముగిసినట్లయింది.

2014 నాటికి  ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం రెండుగా చీలి పోవడంతో నాలుగవ తెలుగు ప్రపంచ మహా సభల ఆ  తీర్మానం అమలుకూ కాలం చెల్లిపోయినట్లయింది.

తెలంగాణా తొలి తెలుగు మహా సభలుః  

తెలంగాణా ఏర్పాటయిన మూడేళ్ల తరువాత జరుగుతున్న ప్రపంచ స్థాయి మహా సభలు ఇవి.  తెలంగాణా సంస్కృతి, భాష, అస్తిత్వం, ఆత్మగౌరవం వంటి ఉద్వేగభరిత అంశాలతో ఉద్యమ మార్గంలో పోరాడి రాబట్టుకొన్న  రాష్ట్రం..  మొదటి   తెలుగు మహా సభల్లో  ఆస్థాయిలోనే ప్రపంచానికి తన ప్రాభవాన్ని చాటి చెప్పాలని ఆరాట పడటంలో తప్పు పట్టాల్సింది ఏమీ లేదు.

ముఖ్యమంత్రే  స్వయంగా ప్రకటించినట్లు దాదాపు 50 కోట్లు ఈ మహాసభల నిర్వహణకుగాను వెచ్చించబోతున్నారు. డిసెంబర్ 15 నుంచి 19వ తేదీ వరకు జరిగబోయే ఈ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభలకు వివిధ దేశాల నుంచి 500 మందిని, వివిధ రాష్ట్రాల నుంచి 1000 మందిని, రాష్ట్రంలో ఉన్న సాహితీ, భాషావేత్తలను మరి కొంతమందిని  మహాసభలకు ఆహ్వానించాలని సంకల్పం. ఈ మహా క్రతువులో భాషాభిమానులందరిని భాగస్వామ్యులను చేయాలని.     ఏడు వేదికల ద్వారా తెలంగాణా బహుముఖ పార్వాలని మహోజ్వలంగా  ప్రపంచానికి  ప్రదర్శించి చూపాలని  తెలంగాణా  ఉవ్విళ్లూరడం ..బాగుంది. కానీ

సభల నిర్వహణ మీద జరుగుతున్నంత హాడావుడి సభలో తీసుకోవాల్సిన తీర్మానాల మీద

జరుగుతున్నదా?

ప్రపంచీకర దురాక్రమణ మూలకంగా స్థానిక భాషల ఉనికికి ముప్పు ముంచు కొచ్చేస్తోంది.  అవిఛ్చన్నంగా సాగుతున్న సామాజిక, సాంకేతిక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక  పరమైన  అభివృద్ధుల్లో  భాషదీ కీలకమైన స్థానం. ప్రజలు తమ  జీవితాలలో కోరుకొనే మెరుగుదలలకి కూడా అదే భాష అనివార్యంగా ఉంటుంది, 

కానీ వాస్తవంలో జరుగున్నదేమిటి? పడమటి గాలి ధాటికి  తతిమ్మా జాతుల మాదిరే తెలుగువారి   జీవిత మౌలిక విలువలూ కొట్టుకు పోతున్నవి. తెలుగుదనం పరిమళాలు   మరింత వాడిపోకుండా  పాలకులుగా ప్రభుత్వం చేపట్టవలసిన సత్వర దిద్దుబాటు చర్యలు చాలా ఉన్నాయి.  అవి ఏమిటో.. ఏ దిశగా ఆ సంక్షేమ చర్యలు సాగవలసి ఉన్నదో క్షేత్ర స్థాయి నుంచే ప్రజావాహిని నుంచి  నేరుగా సేకరించుకొనే చక్కని అవకాశం ఈ మహా సభలు కల్పిస్తున్నాయి.

ప్రపంచీకరణ వల్ల, అంతర్జాతీయ సంబంధాల వల్ల, పరాయి దేశాల కొలువల మీద అవసరానికి మించి పెరిగే  కాంక్షల వల్ల, బతుకు తెరువుకు అతకని  ఆధునికత మీద గుడ్డి అకర్షణ వల్ల మిగతా మానవీయ విలువలతో పాటు మాతృభాషకూ  చాపకింద నీరులా చేటు కలుగుతున్న నేపథ్యంలో మునపటి మహా సభలకన్నా ఇప్పుడు జరుపుకోబోతున్న తెలుగు మహా సభల ప్రాముఖ్యం మరంత పెరిగింది.

పాఠశాల, కార్యాలయం, న్యాయస్థానం, వ్యాపార స్థలం, వినోదాల వేదిక.. అన్నింటా తెలుగు వాడి మౌలిక భాషను తోసిరాజని భ్రష్ట ఆంగ్లం  దురాక్రమిస్తున్నది.

ఆ సంకర ఆంగ్ల భాష స్థానంలో మనదైన సజీవ భాషకు వాస్తవంగా ఎంత వరకు స్థానం కల్పించే అవకాశం ఉంది? ‘భావోద్వేగాలతో భాషా దురభిమానులు చేసే అతి సూచనలను పట్టించుకోవలసిన పని లేదు.. ఆంఫ్ల  భాషను కాదనుకుంటే అభివృద్ధిని చేజేతులా జార విడుచుకొన్నట్లే?’ అనే ఆధునికుల వాదనలు పూర్తిగా కొట్టి పారేయ దగినవి కాదు. కానీ..  స్వాతంత్ర్యం సాధించుకొని ఏడు దశాబ్దాలు దాటినా సామాన్యుడు తనకు పుట్టుకతో  సహజ సిద్ధంగా అబ్బిన పలుకుబడితో నిత్య జీవితావసరాలను నిశ్చింతగా ఎందుకు  గడుపుకోలేక పోతున్నట్లు? పాలన, బోధన, రంగాలలో భాష భ్రష్టు పట్టడానికి మూల కారణాలు ఏమిటి? కారకులు ఎవరు? ఆ లోపాలను అరికట్టేటందుకు పాలకులుగా ప్రభుత్వం తీసుకొనే సత్వర చర్యలు ఏమిటి?  రాజభాషగా విరాజిల్లినప్పుడే ఏ ప్రజాభాషకైనా సాధికారత సాధ్యమయేది.

ఉద్యోగాలు, ఉపాధి కొరకు మాత్రమే కాదు భావోద్వేగాల ప్రకటనకు, సంబంధ బాంధవ్యాల పటిష్ఠతకు, అస్తిత్వానికి, ఆత్మ సన్మానానికి, ప్రపంచం ముందు తనదైన సొంత ముద్ర ప్రదర్శనకు.. మాతృభాష అవసరమవుతుంది. అమ్మ కన్నా కమ్మనైన పదం లేనట్లే అమ్మభాష కన్నా మధుర పథం ఉండబోదు. తెలుగు వారి బుర్ర కథను అధ్యయనం చేసేందుకు వచ్చిన ఒక ఫ్రెంచి బృందానికి తెలుగు గడ్డమీద  తెలుగు నేర్పే ఉపాధ్యాయులు దొరకడం  కష్టమయిందని వాపోయింది ఈ మధ్య. తెలుగు వారికి విదేశీ భాషలు నేర్పందుకు సీఫెల్ వంటి సంస్థలు ఉన్న నేల మీద విదేశీయులకు తెలుగు భాష నేర్పే సంస్థలు కానరావు?! హైదరాబాద్ లో అమెరికన్ రాయబార కార్యాలయం ఆరంభించేందుకు ముందు  ఇక్కడ పనిచేసే అమెరికన్ అధికారులకి ప్రాంతీయ భాషతో పరిచయం అవసరమయింది. అందుకుగాను రోజుకు ఎనిమిది గంటల చొప్పున ఎనిమిది నెలలు పటుదలతో  మన తెలుగు మీద ఆ అధికారులు పట్టు సాధించారు. మరి తెలుగు ప్రజలతో మమేకమై పాలనా వ్యవహారాలు చక్కబెట్టే ఐ ఏ ఎస్.. ఐ పి ఎస్ కేడర్ పల్లెపట్టులకు వెళ్లినప్పుడు తెలుగు పలుకు పలికేందుకు చిన్నబుచ్చుకుంటున్నారు! విదేశీ ఉద్యోగాలను ఆశించే 25 శాతం విద్యార్థులకోసం మిగతా 75 శాతం  విద్యార్థులను పుట్టినప్పటి నుంచే కాన్వెంట్ల చదువుల మిషతో  గొడ్లచావిళ్లవంటి గదుల్లో బంధింధి హింసించే అమానుషత్వం ఒక్క తెలుగు గడ్డల మీదే చూస్తున్నాం. అరకొర నైపుణ్యాలతో ఆంగ్లం నేర్చుకుంటూ మాతృభాష అబ్బవలసిన విలువైన బాల్యదశను వృథాగా చెయ్యి జార్చుకుంటున్న తెలుగు పిల్లలను చూస్తే వాస్తవానికి జాలి కలగవలసి ఉంది. మబ్బులని చూసి ముంతలోని నీళ్లను పారబోసుకొనే కన్నవారి అమాయకత్వాన్ని కార్పొరేట్ చదువుల పేర  నిలువునా దోచుకునే కుహనా విద్యాషాఢబూతుల ఆట కట్టించ వలసిన బాధ్యత ప్రబుత్వాల మీదే కదా ఉన్నది? అన్యాయానికి గురై న్యాయస్థానానికి వెళితే అక్కడా సామాన్యుడు బోనులో బొమ్మలా నిలబడి తన తరుఫున సాగే వాద ప్రరివాదాలను  గుడ్లప్పగించి చూస్తూ వినడం కన్నా అన్యాయముంటుందా ఎక్కడైనా?

అందుకే ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట చంద్రశేఖరరావుగారు తెలంగాణాలో జరగబోతున్న తొలి తెలుగు మహా సభల లక్ష్యం ‘పాలనలో, బోధనలో, సామాజిక జీవనంలో తల్లి భాషకే ప్రథమ తాంబూలం’ అని తడబాటులేమీ చూపించకుండా ప్రకటించడం భాషాభిమానులు.. పురోగమనవాదులంతా రెండు చేతులా మనసారా ఆహ్వానించ దగిన గొప్ప పరిణామం.

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

6142283676

(15-11-2017 నాటి ఆంధ్రప్రభ దినపత్రిక- సంపాదకీయ పుటలో ప్రచురితం)