ఇందిరమ్మ మరణించి ఇవాళ్టికి ఇరవయ్యారేళ్ళు!(2010 నాటి నా వ్యాసం)

రాజకీయ కుటుంబంలో పుట్టటం వరం. చిన్ననాటే తల్లితండ్రుల పూర్తి ప్రేమకు నోచుకోక పోవటం దురదృష్టం. తల్లి అంత ఆరోగ్యవంతురాలు కాదు. తండ్రి నిత్యం స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో క్షణం తీరకలేకుండా గడిపే మనిషి.  ఇంటినిండా బంధు బలగం, నౌకర్లు చాకర్లు దండిగా ఉన్నా మానసికంగా వంటరిబాల్యాన్ని గడిపిన ఇందిరా ప్రియదర్శిని సహజంగా బిడియస్తురాలుగానే ఎదిగినా, అంతులేని ఐశ్వర్య భోగాలమధ్య పెరిగిన కారణంగా ఒక రకమయిన మంకుపట్టు మనస్తత్వంకూడా  పెంపొందిచుకుంది అంటారు. ఇందిర జీవితమంతా ఇలా వైవిధ్యాల మధ్య సాగటమే ఒక విచిత్రం.

తండ్రి అడుగుజాడలలో తీర్చిదిద్దబడిన మహిళ ఆమె. అనుకోకుండా అవకాశాలు వచ్చాయా.. వచ్చిన అవకాశాలని తెలివిగా వడిసిపట్టుకుని ముందుకు సాగిందా.. అనే ప్రశ్న వేసుకుంటే ఈ తొలి మహిళాప్రధాని విషయంలో రెండూ సరిసమానంగానే సాగుతూ వచ్చాయనిపిస్తుంది. తొలినాళ్ళలో తండ్రి ప్రభావం బాగా   పనిచేసినా, పోను పోను  తనే చొరవగా ఎత్తులకు పై ఎత్తులు వేసుకుంటూ ప్రపంచలోనే అతి పెద్ద ప్రజాస్వామ్యంగా పేరు గడించిన  మనదేశ ప్రధానిపీఠాన్నిఅధిష్ఠంచిందామె. పట్టుమని ఐదేళ్ళు గట్టిగా కుర్చోవటమే గగనమయిన ఆ అత్యున్నత సింహాసంనంమీద దాదాపు పదహారేళ్ళపాటు అంత గట్టిపట్టు బిగించటం అందరికీ పట్టుబడే విద్య కాదు.  సిగ్గరి అని తీసిపారేసిన ఆ వనిత వెనుక ఎంత చాణుక్యతనముందో తరువాత జరిగిన పరిణామాలే తెలియ చేస్తాయి.  దృఢమయిన ఆత్మవిశ్వాసం, తనమాట మాత్రమే చెల్లాలనే మనస్తత్వం, సంక్లిష్ట పరిస్థితుల్లోసైతం చెక్కు చెదరని గుండెధర్యం, సాహసాలకు వెరవని గుణం చాలాసార్లు కలిసివచ్చినా.. అన్నేసార్లు ఇబ్బంది పెట్టిన సందర్భాలు కూడా వున్నాయి. మరణించి పాతికేళ్ళు గడిచిపోయినా అంతర్జాతీయ స్థాయిలో  ఇప్పటికీ ఆమె అలీనవిధానాలు, జాతీయస్థాయిలో పేదప్రజల గుండెల్లో ఒక అమ్మగా నిలబడిపోయిన వైనం  వెనక రాజకీయ విశ్లేషకులు అభిప్రాయ పడినట్లు కలసివచ్చిన కాలం పాత్రకంటే, కలిసిరాని వేళా వెనుకంజ వేయని ఆమె దృఢ  మనస్తత్వమే ప్రధానకారణమని  కరాఖండిగా చెప్పుకోవచ్చు.

ఆరుగురు రాష్ట్రపతుల దగ్గర పనిచేసారమె. ప్రధానమంత్రి కాకమునుపు ఆర్ధిక, విదేశ, సమాచార శాఖలను సమర్ధవంతంగా నిర్వహించారు. లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి హఠాన్మరణం దరిమిలా  అప్పటి  కాంగ్రెస్ పార్టీ ఇష్టాఇష్టాలతో నిమిత్తం లేకుండానే ప్రధానిపీఠం అధిష్ఠించారు. ఇది కలిసివచ్చిన సంఘటన. కాగా తరువాత ఏడాదికే వచ్చిన సార్వత్రిక ఎన్నికలలో బొటాబొటి మెజారిటీతో విజయం సాధించటంతో పార్టీ ప్రక్షాళనకు పూనుకుంటేకానీ తన భవితకు భద్రత ఏర్పడదని గ్రహించారు. ముందు నుంచి తనకు వ్యతిరేకం గా ఉన్న వృద్ధనాయకులు తన ప్రధానిపదవికి ముప్పుగా పరిణమించే పరిణామాన్నిసరిగ్గా  అంచనా వేయగలిగారు.  ఇంటా బయటా తిరుగులేని నాయకురాలిలాగా ఎదగాలంటే  ముందు జనస్వామ్యానికి దగ్గరవాలని గ్రహించారు. సామ్యవాద పద్ధతులలోతప్ప ముందుకు సాగే మరోదారి లేదని సరయిన సమయంలోనే గ్రహించి తదనుగుణంగా ప్రభుత్వపథకాలను ప్రవేశపెట్టి దృఢచిత్తంతో ఆచరణలో పెట్టటంతో ఇందిరా గాంధీ ఈ దేశంలో బడుగుజీవి మొర ఆలకించే ఇందిరమ్మగా రూపాంతరం చెందటానికి తొలిఅడుగు పడినట్లయింది. జకీర్ హుస్సేన్ మరణానంతరం రాష్ట్రపతి పదవికోసం జరిగిన ఎన్నికలలో తనే ప్రతిపాదించిన నీలం సంజీవరెడ్డికి వ్యతిరేకంగా స్వతంత్ర అభ్యర్ధిగా నిలబడిన వి వి గిరికి అనుకూలంగా అంతరాత్మ ప్రభోధమనే కొత్తనినాదం లేవదీయటంద్వారా గెలిపించి, క్రమశిక్షణా చర్యలకింద తనపార్టీ ప్రాధమికసభ్యత్వాన్నికూడా రద్దుచేయటానికి తెగబడ్డ  వృద్ధనాయకులని అభివృద్ధి నిరోధకులని ముద్రవేయించి, చివరికి పార్లమెంటరీ పార్టీ విశ్వాసాన్ని తనవైపుకే మళ్ళించుకోవటంలో కృతకృత్యురాలవటంలోనే ఇందిర సాహసం, భవిషత్ దర్శనాచాతుర్యం, అధికారంమీద అంతులేని  వ్యామోహం బయట పడుతున్నాయి. తన ప్రధానిపదవి పటిష్టతకోసం పార్టీని చీల్చటానికికూడా వెనుదీయని ఆ మనస్తత్వమే తరువాత తన అధికార పీఠంమీది అర్హతను అలహాబాద్ న్యాయస్థానం చెల్లదని కొట్టిపారేసినప్పుడు ఆ పదవిని  కాపాడుకోనేటందుకు అత్యవసర పరిస్థితి అనే వంకతో ఎమర్జన్సీ చీకటిరోజులకు తొలిసారి తెర తీసినప్పుడు కూడా బయటపెట్టుకున్నారు.  1971 ఎన్నికలలో అఖండ విజయం సాధించిన ఆమె ఇందిరాకాంగ్రెస్ పార్టీనే 1977 ఎన్నికలలో మట్టికరిచింది. ఆమె తన స్వంత నియోజకవర్గమయిన రాయ్ బరెల్లిలోకూడా ఓడిపోయారు. గెలుపుని నిలుపుకోవటం, ఓటమిని గెలుపుగా మలుచుకోవటంలో ఇందిరాగాంధీ కున్నప్రజ్ఞాపాటవం అంతర్జాతీయంగా చూసుకున్నా నాయకులలో అరుదుగా వుండే లక్షణం. ఇందిర హయాంలో జరిగిన భారత్- పాకిస్తాన్ యుద్ధమే ఇందుకు పెద్ద ఉదాహరణ. ఆమె నేతృత్వంలో జరిగిన ఆ యుద్ధం లో అఖండ విజయం సిద్ధించటం,  బంగ్లాదేస్ ఆవిర్భావించటం ఆమెను ప్రపంచ స్థాయిలోకూడా ఒక తిరుగులేని నేతగా నిలబెట్టాయి. యుద్ధ కారణంగా లక్షలాదిమంది తూర్పుపాకిస్తాను నుంచి తమదేశానికి శరణార్ధులుగా తరలివస్తుంటే, వారికోసం తాను యుద్దానికి దిగటం తప్పెలా అవుతుందో చెప్పాలని అప్పటి  అమెరికా అధ్యక్షుడు నిక్సన్ మహాశయుడంతటి  వాడిని  నిలదీయటంలాంటి విన్యాసాలుచేసి ప్రపంచవ్యాప్తంగా కూడా తనకో వీరమాత ఇమేజిని, దేశీయంగా ఒక కాళిక అవతారాన్ని  సృస్టించుకున్న ఘనత ఆమెది.

ప్రజాస్వామ్యాన్ని ఖూనీచేసిందనీ, ప్రజల ప్రాధమిక హక్కులనుసైతం లెక్కచేయని అప్రజాస్వామ్యవాదనీ, పదవికోసం  విలువలనుకూడా పట్టించుకోని అనైతికనేత అనీ, రాజ్యాంగసవరణలద్వారా అంతులేని అధికారాలను సొంతంచేసుకునే నియంతమనస్తత్వంకల నాయకురాలని, వారసత్వ అర్హతతో గద్దెనెక్కిన ఆమె తన చిన్న కొడుకు సంజయ్ గాంధీకూడా  తనతదనంతరం  అధికారం చెలాయించాలని తపనపడిన తల్లి అనీ.. ఇలా తనమీద  ఎంతలా  విమర్శల జడివాన  కురిసినా  జడవని ఆ  మనస్తత్వంవల్లే   తదనంతర దేశరాజకీయాలలో తరుగుతూ వచ్చిన నైతికవిలువలకు మూలపుటమ్మగా ఆమె  నిలచిపోయిందన్న మాటా   నిజమే.

అత్యవసర పరిస్థితి అక్రమాలపై విచారించటానికి జనతాప్రభుత్వం ఏర్పాటుచేసిన సంఘంముందు నిలబడటానికి నిరాకరించిన ఆమె, అవినీతి ఆరోపణలపై జనతా ప్రభుత్వం ఆమెను అరెస్టుచేసిన సందర్భంలో  బెయిలు తీసుకోవటానికికూడా నిరాకరించారు. తద్వారా తనో ప్రజాసంక్షేమంకోసం ప్రాణాలనుసైతం ఫణంగాపెట్టే  వీరవనితగా అవతారమెత్తటమే లక్ష్యం. ఇవాళ ఏదయినా నేరంచేసో, అవినీతికి పాల్పడో చెరసాలకెళ్ళే నాయకులు   ఏదో ఘనకార్యం చేసినట్లు రెండువేళ్ళు గాలిలోకి ఆడించటమో, రెండుచేతులూ ఎత్తి నమస్కారం చేసుకుంటూ చిరునవ్వుతో దండలు వేయించుకుంటూ ముందుకు సాగుతూవుండే దృశ్యానికి తొలిషాట్ ఆ రోజుల్లో అమ్మగారినుంచే మొదలయిందని అనుకోవాలి.

గాంధీజీ,  నెహ్రూజీలమీదున్న జనాభిమానానికి ఒక స్వాతంత్ర్యపోరాట నేపథ్యం ఉంది. ఏ పోరాటంతో సంబధం లేకుండానే ఇంతగా జనంమెప్పు ఒకరాజకీయనేత పొందట మనేది  ఇందిరాగాంధీతోనే  భారతరాజకీయాలలో మొదలయిందనికూడా చెప్పుకోవాలి.

మంచిచెడ్డలను  అవతల పెడితే ఎవరు వద్దన్నా కావాలన్నా ఇందిరమ్మ రాజకీయాలు ఇన్ని దశాబ్దాలు  గడిచినా ఇంకా జనజీవితాలను పెద్దఎత్తున   ప్రభావితం చేస్తూనే వున్నాయన్న మాట మాత్రం  ఒప్పుకుతీరాల్సిందే. నెహ్రూగారి వారసురాలిగా తెరమీద కొచ్చి తనకంటూ ఒక ప్రత్యేక ముద్రను సాధించుకోవటమేకాక తన తదనంతరంకూడా తనకుటుంబంలోని  వారికే అదికారపీఠం దక్కితీరాలని  తపించిందామె. వారసత్వ రాజకీయాలకు  ఒక మహావృక్షం మాదిరి వేళ్ళూనటానికీ ఆమే కారణం .

ఆపరేషన్ బ్లూ స్టార్ పేరుతో అమృత్ సర్ బంగారు దేవాలయంమీద ఆమె జరిపించిన దాడికి నిరసనగా స్వంత అంగరక్షకులే జరిపిన తుపాకీకాల్పులలో ఆమె ప్రాణాలు పోగొట్టుకొని ఈ వ్యాసం రాసే అక్టోబర్ 31కి 26 సంవత్సరాలు నిండుతున్నాయి. మహాత్మాగాంధీజీ  గాడ్సేగోలీకి ప్రాణాలు ఒడ్డిన సంఘటనతో ఇందిరాజీ హత్యను సరిపోల్చుకున్న దేశప్రజలు సహజంగానే ఆమెకుటుంబాన్ని దేశంకోసం సర్వస్వాన్ని త్యాగంచేస్తూ వస్తున్న త్యాగమూర్తుల కుటుంబంగా గౌరవిస్తూవస్తున్నారు. ఆమెకుటుంబంలోని యువనేత అత్యున్నత ప్రధానిపీఠాన్ని  అధిరోహించేందుకు తర్ఫీదుపేరుతో దేశాటనలు  చేస్తున్నసమయంలో- రాముడు  వనవాసంనుంచి తిరిగి వచ్చినదాకా ఆయన పాదుకలతో భరతుడు పాలన సాగించిన చందంగా మన్ మోహన్ సింగ్ వంటి వీరవిధేయుడు (ఆమె కుటుంబంలోని మరో సభ్యురాలి పర్యవేక్షణలోనే)  పాలన సాగిస్తూ రావటం,  దానికి   దేశ  ప్రజలనుంచి అనుకొనంత అభ్యంతరాలు లేకపోవటం.. మొత్తంగా చూసుకుంటే  ప్రపంచలోని అతి పెద్ద ప్రజాస్వామ్యదేశంలోని  ప్రజలను తాను  కోరుకున్నరీతిలోనే  వారసత్వరాజకీయాలకు  అనుకూలంగా మలుచుకోవటంలో ఆమె నూటికి నూరు పాళ్ళు విజయం సాధించిందనే చెప్పితీరాలి.   ప్రజాస్వామ్యవాదులకు  ఇది బాధ కలిగించే విషయమే! అయినా  కుటుంబ పాలన కోసం పరితపించే వారందరూ ఆమె చిత్రం నట్టింట్లోపెట్టి పూజించుకోవచ్చు. అలాగే పూజించుకుంటున్నారుకూడా!  ఈ ఒక్కరోజు 'శక్తిస్థల్'లో  బారులుతీరి  నివాళులర్పించే నేతల చేతలకన్నా.. ఆమె పేరు చెప్పుకుని పబ్బం గడుపుకుంటున్న నేతల చర్యలను గమనించే వారికి   ప్రతిరోజూ  ఆమె  గుర్తుకు రాకమానరు.

అంత తేలికగా మర్చి పోయే వ్యక్తిత్వం కూడా కాదు లేట్ ఇందిరా గాంధీజీది. 

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

     

అమ్మ మాట మరవద్దు ! నాన్న బాట వదలవద్దు !!- ఒక వ్యాసం

"In close-up it is pathetic though  in long-shot it is cheerful: that is life:"

ఈ చార్లీచాప్లిన్ కోట్ ని  భావం చెడకుండా చక్కటి తెలుగులో చెప్పటం సాధ్యమా?

Close-up కి తెలుగులో సమానార్ధకం ఏమిటి ? long-shot ని దీర్ఘదృశ్యం అంటే మనకే నవ్వు వస్తుందా రాదా!  కొన్ని పదాలను ఒకభాషనుంచి మరోభాషలోకి తర్జుమా చేయవలసివచ్చినప్పుడు మక్కీకి మక్కి దింపాలనుకుంటే..  ఇదిగో.. ఇలాంటి హాస్యమే పుడుతుంటుంది. కావాలని ఇలాంటి కొన్ని పదాల అనువాదాలను ఎత్తిచూపి...ఇదిగో  మన భాషలోవ్యవహారమంటే  ఇలాగే వుంటుంది- అని  మన భాషను  వెటకారం  చేసే వారు చాలామంది మనలోనే  తయారవుతున్నారు. మన అమ్మపలుకును మనం చులకన  చేసుకునేటందుకు తప్ప దీనివల్ల సిద్ధించే ప్రయోజనం వేరే ఏముంటుంది! ఓహో!.. మన భాషాపాటవం ఇంత ‘బ్రహ్మాండం ‘ గా  వుంటుందన్నమాట - అని  మన పిల్లలే తమ తల్లిభాషను  తేలిక చేసేందుకు తప్ప ఎందకూ పనికి రాదు. ఎదిగే పిల్లలకి అది ఎంత చేటు చేస్తుందో మనం పెద్దలం  తెలుసుకోలేకుండా వున్నాం!

ఎంత ప్రేమగా ఉన్నా కన్నతల్లి కన్నా ఎవరూ మనల్ని ఎక్కువగా ప్రేమించ లేనట్లే .. ఎంత గొప్పభాషయినా  మన మాతృభాష కన్నామనకు ఎక్కువ కాబోదు.  పుట్టీ  పుట్టగానే ముందుగా మన కంట బడేది మనకు తన పేగునూ.. రక్తాన్నీ పంచి ఇచ్చిన తల్లి. అట్లే వూంగాలు కొట్టేటప్పుడు మనచెవినబడిన  మొదటి పలుకులే మన అసలయిన సొంత  భాష. ఏ భాషలో ఏడిస్తే మనబాధ  అమ్మకి  అర్థమవుతుందీ., ఏ భాషలో నవ్వితే నాన్న మనల్ని చూసి  మురిసి ముక్కలవుతాడో..   ఏ భాషలో కొట్లాడితేతప్ప  తోటిపిల్లలతో మనం నెగ్గుకురాలేమో, మన అన్నతమ్ములు  అక్కచెల్లెళ్ళు మనల్ని ఏ భాషలో ఆత్మీయంగా పిలిస్తే మనకు ప్రేమ పొంగి పొరలిపోతుందో... అదే గదా మన అసలయిన జీవభాష! జీవభాష అంటే ఒక్క  జీవమున్న భాష అనే కాదు.. జీవితాన్ని రుచి చూపించేదికూడా అని అర్థం.

భాషను   గురించి జరిగే చర్చలో ఈ   సెంటిమెంట్ గోలేమిటి అనుకుంటున్నారా! అవును. భాష  అంటే  ఒక సెంటిమెంటేగదా! కనకనే భాషా విషయకంగా మనం ఒక ప్రత్యేక రాష్ట్రాన్ని కొట్లాడి మరీ సాధించుకున్నాం. భాషాప్రాతిపదికమీద  ఇన్ని ప్రత్యేక  రాష్ట్రాలు పుట్టుకొచ్చి  దశాబ్దాలు దాటిపోతున్నా దేశంలో ఇంకా మరిన్ని  ప్రత్యేక ప్రతిపత్తుల  కోసం  చిచ్చులు రేగుతున్నాయి. ఒకభాష మాట్లాడేవారంతా ఒకగొడుగు కిందకు రావాలన్న విధానం వెనుక ప్రధానంగా పనిచేసే సూత్రం సెంటిమెంటు కాక మరేమిటి! ఇక్కడంటే చుట్టూ ఉన్నది మనభాష మాట్లాడే మనుషులే కనక దాని  ప్రాధాన్యత అంతగా పట్టకపోవచ్చు కాని.. ఒక్క సారి ఏ పక్కరాష్ట్రానికో.. పరాయి దేశానికో వెళ్లి నాలుగు రోజులు వంటరిగా వుంటే తెలిసి వస్తుంది... నాలిక మన రుచులను కోరుకున్నట్లే.. చెవికూడా మనభాష  వినటానికి ఎంతగా తహతహలాడి పోతుందో!

ఈస్ట్ ఇండియా   కంపెనీ వాడు వ్యాపారం కోసమే ప్రపంచదేశాల మీదకొచ్చిపడ్డా, అది చివరికి ఒక  దేశ సార్వభౌమత్వానికి దారితీసిన పరిస్థితులకు  ప్రేరకం మాత్రం వారి మాతృభాషయిన ఇంగ్లీషుపైన వారికున్న అంతులేని ప్రేమే నంటే కాదనే వారుంటారా!  ఇంగ్లీషువాడు తన 'జాక్'జెండా సూర్యుడస్తమించనిసామ్రాజ్యంలో  నిరాటంకంగా రెపరెపలాడేందుకు ఎంచుకున్న మార్గాలలో  మాతృభాష  ఇంగ్లీషు పైనున్న ప్రేమ కూడా ఒక ప్రధానమయిన కారణమే! 

భాష అంటే ఒక్క పదాల కూర్పే కాదు. అది ఒకజాతి సంస్కృతిని చాటిచెప్పే మాధ్యమంకూడా . ఈ విషయం అంత బాగా ఆకళింపు చేసుకున్నాడు  కనకనే మెకాలే మహాశయుడు వారి  ఆంగ్ల భాష వ్యాప్తికోసం అంతగా అరాటపడింది. ఇంగ్లీషు వాడు రాజ్యంచేసే కాలంలో ఇంగ్లీషుచదువులు చదువుకుంటేనేకానీ పొట్టకూటికి కొలువు దొరకని పరిస్థితులు వుండటాన్ని అర్ధం చేసుకోవచ్చు. ఎన్నో ఇడుములు పడి తెల్లవాడిని తరిమికొట్టి సొంతరాజ్యాన్ని స్థాపించుకున్నామని చంకలు గుద్దుకుంటున్న మనం ఇవాల్టికీ  రాచకొలువులకోసమే కాక భేషజం కోసం కూడా ఆ  పాతదొరల భాషచూరును  పట్టుకు వేలాడుతున్నామంటే ఏమని అర్ధంచేసుకోవాలి!  మనం దేనిలో స్వాతంత్ర్యం సాధించినట్లు! ‘సరే.. ఇదంతా గతం సుమా!ఇప్పుడనుకొని ఏమి లాభం? ఎలాగూ ఇంగ్లీష అంతర్జాతీయ భాషగా మారికూర్చుంది. ఆ భాష పట్టుబడితేతప్ప రోజు గడవని పరిస్థితులు నిజంగానే దాపురించాయి. ఏవో ఆదర్శాలకుపోయి ఒక్కతెలుగే నేర్పించి మా పిల్లకాయల భవిష్యత్తును  బుగ్గిపాలు చేయమంటారా?’ అంటూ మారుమూల పల్లెల్లోని తల్లితండ్రులుసైతం దండెత్తివచ్చే పరిస్థితులు దాపురించాయంటారా! అదే మరి మన బాధకు ఇక్కడ ప్రధాన కారణం.

నిజమే! ఎవరు మాత్రం చూస్తూచూస్తూ తమ బిడ్డలు  తోటివారికన్నా చదువు సాముల్లో వెనకబడటాన్ని సహిస్తారు!  కొలువులేరాని చదువులకు లక్షలు  లక్షలు పోసి చదివించేందుకు ఏ కన్నవారయినా  ఎందుకు ముందుకొస్తారు! ఒక వేళ ఎవరయినా  సొంతభాషమీద  మమకారమెక్కువై   'ఏదో  పిల్లవాడిని కనీసం ఓ  ఐదు తరగతుల వరకయినా తెలుగులోనే చదివిద్దాములే!' అని ఉత్సాహపడినా  ముందు పిల్లవాడే అందుకు ఎదురుతిరిగే పరిస్థితులు వచ్చిపడ్డాయి కదా!  ప్రాంతీయ భాష లోనే విద్యావిధానం కొనసాగాలని  ఏదో వుబుసుపోకకు  పుస్తకాల్లో రాసుకుంటే ఫరవాలేదు   కానీ... నిజంగానే కేవలం ఏ  తెలుగులోనో, ఉర్దూలోనో  పిల్లవాడి చదువు కొనసాగిస్తే  రేపు వాడు పెరిగి  పెద్దయిన తరువాత ‘ఎందుకయ్యా.. మమ్మల్నిలా ఎందుకూ  కొరగాని బడుద్దాయిల్లాగా తయారుచేసావ’ని  నిలదేస్తే?   సమాధానమేమని  చెప్పాలి? తల్లితండ్రులు నిలదీసి అడిగే ఈ ప్రశ్నకు నిజంగా బదులేమీ చెప్పలేని పరిస్థితుల్లోనే మనం ఉన్నాం.

అలాంటి పరిస్టితులు వచ్చిపడ్డాయనేగదా మన  ఈ బాధంతా! ఈ దుస్థితికి కారణం మనం పెద్దలం అవునా  కాదా అని ఇప్పటికయినా  మనల్ని మనం ప్రశ్నించుచుకోవా లనే ఈ తపనంతా.

మీ బిడ్డను ఇంగ్లీష్ చదువుకుని గొప్ప సాఫ్ట్ వేరో, వైద్యశిఖామణో కావద్దనికూడా  చెప్పబోవటం లేదు.  పసిపిల్లవాడిని మనమలా ఎప్పుడో చేయబోయే గొడ్డు చాకిరికి  మరీ  ముక్కుపచ్చలారని  వయసునుంచే ఆ ఇంగ్లీషుబడులనే  బందిలదొడ్లలో కట్టిపడేయాలా? మనం  అవసరానికిమించి ఈ భాషమీద వ్యామోహ    పడుతుండటం వాస్తవం కాదా!   అంతేసి  డబ్బుపోసి కేవలం ఇంగ్లీష్ మాత్రమే   బోధించే ఏ కార్పోరేట్ పాఠశాలల్లో చేర్పించేందుకు సిద్ధపడ్డా  అక్కడ మనపిల్లవాడికి పాఠాలు నూరిపోసేది మన ఇంకో ఏ  తెలుగు పిల్లవాడే కదా! పొట్ట తిప్పలకోసం ఏదో నాలుగు ముక్కలు నోటకరుచుకుని  క్లాసురూంలో కక్కేవాడేకానీ... ఏ  ఇంగ్లాండు నుండో ఊడిపడ్డదొరైతే కాదుకదా!నిజంగానే వాడు ఏ ఇంగ్లాండునుండో, ఐర్లాండు నుండో , దిగొచ్చిన దొరే అయినా  మనవాడికి మరింత యాతన! దొరలయాస,  బాస విని వంటబట్టించుకొనే ..పాటి జ్ఞానం  పొద్దస్తమానం   ఇంటిభాషనవింటూ  ఎదిగిన బిడ్డకు అంత్య పసివయసులో సాధ్యమా! ఎప్పుడయినా ఎవరయినా  పసిబిడ్డ మనసునుంచి ఆలోచన చేసారా? చేస్తున్నారా?

తల్లిభాషలో చదివి అర్ధంచేసుకునేక్రమంలో, తిరిగి ప్రశ్నించి సమాధానం రాబట్టి జ్ఞానం వృద్ధి చేసుకునేబిడ్డ మేలా? అంతుబట్టని   పరాయిభాషలో బట్టీపడుతూ.. తెలీని విషయాలను ఎలా అడగాలో తెలియక..  గమ్మునూరుకొనుండి పోయే బిడ్డ మేలా?మనభాషలో తగినంత సమాచారం లేదు. విజ్ఞానతృష్ణగల బాలుడు తప్పని సరిగా ఆంగ్లభాష అభ్యసించక తప్పదు'  అనే   వాదన ఒకప్పుడయితే చెల్లిందేమో!   సాంకేతికంగా రోజుకో కొత్తసౌలభ్యం  ఆవిష్కృతమవుతున్న నేపథ్యంలో ఈ వాదనకు బలం లేదు.  పరిసరాలనుచూసి నేర్చుకునే పసివాడికి ఇంటి వాతావరణం.. బడివాతావరణం  వేరువేరుగా ఉంటే వాటిని సమన్వయించుకొనే శక్తిచాలక  మానసికంగా ఎంతల్పా నలిగిపోతాడో,,  పిల్లవాడి సహజపరిణామానికి  అది ఎంత   అవరోధంగా మారుతుందో   మానసికశాస్త్రవేత్తలు విశదీకరిస్తున్నారు. వాటినీ  పెడచెవిన పెడితే చివరికి చెదిరేది మన కలలపంటలే!   కంప్యూటర్ కోర్స్ లు  చేసినవాడికి   లక్షల్లో జీతాలువచ్చే ఉద్యోగాలు ఉన్నాయని మనపిల్లవాడిని పసిమొగ్గ దశలోనే  పునాదిచదువుల పేరుతో భారీరుసుములు  వసూలుచేసే పటాటోపపు పాఠశాలలలో అష్టకష్టాలుకోర్చి చేర్చినా   లాభపడేది ఎవరు?    కార్పోరేట్, కాన్సెప్టుస్కూళ్ళవ్టంటి గంభీరమయిన  పేర్లుపెట్టేసి  బళ్ళను చింతపండు కొట్లమాదిరి నడిపే విద్యావ్యాపారులే! నష్టపోయేది మాత్రం మనం, మనపిల్లలే!  పిల్లవాడు పెరిగి  పెద్దయిన తరువాత ఏ ఇంజిననీరో, డాక్టరో అయి మంచిపేరు, మస్తుడబ్బు  సంపాదించాలనుకుంటే   మనం  ముందుగా చేయవలసింది.. పిల్లవాడిని సహజవాతావరణంలో చురుకుగా  ఎదగనీయటమే! సహజ పరిసరాలలో  జ్ఞాన సంపాదనచేసే అవకాశాలు  కల్పించటమే!

కాలం మనం ఊహించలేనంత వేగంగా మారిపోతున్నది. సాంకేతికంగా మనిషి పురోభివృద్ధి   సాధిస్తున్నకొద్దీ  ప్రపంచం క్షణక్షణానికీ చిన్నదయిపోతున్నది. ఒక భాషనుంచి మరోభాషలోకి సమాచారం తర్జుమా కావటం  క్షణాలలో జరిగిపోయే  సాంకేతిక  ప్రక్రియ మెరుగవుతున్న కాలం ఇది. నాసానుంచి  గాలిలోకి ఎగిరిన ఒక అంతరిక్షనౌక మరునిమిషంలో  కూలిపోతే..   లోపమేమిటో  రెండుక్లో నిమిషాలలోపే మాస్కోలోని   అంతరిక్షకేంద్రం విశ్లేషణచేసి మరీ  ప్రపంచానికి చాటుతున్నంత సాంకేతికాభివృద్ధి శరవేగంతో సాగుతున్న   సూపర్ యుగం లో వున్నాం మనం. ఒక దేశం మరోదేశ ప్రాచీన నాగరికత సంస్కృతులనుంచి విజ్ఞానాన్ని  అందిపుచ్చుకుని ముందుకు దూసుకు పోయేందుకు పోటీలుపడుతున్న దశ ఇది. మనవేపాకు, మన యోగా, మన సామాజిక కుటుంబవ్యవస్థ పటిష్టతపైన ప్రపంచదేశాలు ఆసక్తి చూపిస్తున్నసందర్భంలో మనం మన ప్రాచీనసంస్కృతి విశిష్టతని  పట్టించుకోకుండా పరాయిదేశాలు  వాటిఅవసరాలకక్ను అనుగుణంగా ఏర్పాటుచేసుకున్న కట్టుబాట్లను, కట్టుబట్టలను, సంఘవ్యవస్థను గుడ్డివ్యామోహంతో అనుకరించటం మన వెన్నెముక లేనితనాన్ని, లేకితనాన్నిబట్టబయలుచేయటం లేదూ!   నాలుగు డాలర్లు ఎక్కువ వస్తాయన్న అశతో  పుట్టీపుట్టకముందే బిడ్డడ్ని  ఏ కాన్వెంటు గొడ్లసావిట్లోకో 

తోలేద్దామన్న తల్లిదండ్రుల తొందరపాటును మాత్రమే   ఇక్కడ తప్పు పడుతున్నది. . 'అమ్మ' అనే  పిలుపులోని కమ్మదనాన్ని కాదని పూర్తి అర్ధమైనా  తెలుసుకోకుండా మనబిడ్డనోటితోనే మనల్ని మనం 'మమ్మీ'లుగా మలిచుకొని మురుసుకొంటున్నాం.    ఆ వెర్రివ్యా మోహమే  'వద్ద'ని  మొత్తుకొనేది. మనబిడ్డ 'డాడీ!'  అని పిలిచినంత మాత్రానే  మనం  బిల్ గేట్స్ తండ్రిగా మారిపోగలమా! మన ఇంటిదీపం ఒక వివేకానందుడో, నోబెల్ గ్రహీత  రవీంద్ర కవీంద్రుడో, అగణి గణిత ప్రతిభావంతుడు   సర్ సివి రామనో,  ఆర్ధికశాస్త్రంలో ప్రపంచానికే పాఠాలు చెపుతున్న అమర్త్య సేనో, చలన చిత్ర సంచలన దర్శకుడు సత్యజిత్ రేనో, ఇటీవలే ఆస్కార్ అవార్డ్ కొట్టుకొచ్చ్చిన ఏఆర్ రెహమానో,  చదరంగ విశ్వరాజు విశ్వనాథ్ ఆనందో,  సాఫ్టువేరు  దిగ్గజం సత్య నాదేళ్లో, గూగుల్ గురూజీ సుందర్ పిచయో, ప్రపంచ  ధనవంతుల జాబితాలో నిత్యం కనిపించే లక్ష్మీ మిట్టలో కావాలని కోరుకోవాలి. కానీ  దానికోసం చిన్నతనంనుంచే  స్వీయసంస్కృతికి దూరంగా మనబిడ్డ బంగారుబాల్యాన్ని పరాయిపంచల పాల్చేయడం పరమ కిరాతకమనే ఇక్కడ చెప్పదలుచుకున్నది.   

అమ్మమాటే వెగటుగా   భావించే  వాతావరణంలో పసిమనసు  ఎదగటం  మనకంటి దీపానికే నష్టదాయకం! బిడ్డను పరాయిగుడ్డుగా గుడ్డిగా పెంచినందుకు జీవితాంతం సొంతతనానికి దూరమై  అలమటించాల్సిందీ   చివరకి ఆ బిడ్డాను కన్నవారలే.

కనీసం ప్రాధమికదశ దాటినవరకైనా బిడ్డ అమ్మమాట వింటూ, అమ్మ ఒడిలో హాయిగా అమ్మపాట వింటూ పెరగనిద్దాం. సహజవాతావరణంలో  పెరిగిన బిడ్డ సహజంగానే కన్నవారు కోరుకునే బంగారు మాణిక్యమై  వెలిగి ఇంటికీ, ఊరుకీ, దేశానికీ 

మంచిపేరు తెస్తాడు. ఇవాళ ప్రపంచ ప్రఖ్యాతులయిన మహానుభావులంతా చిన్న తనంలో  చిన్నబళ్ళల్లో గుంట ఓనమాలు దిద్దుకుంటూ పెరిగి పెద్దయినవారే!

ఆంగ్ల భాషను నేర్చుకోవద్దు ...అని చెప్పటం లేదు. అమ్మ భాషను 

మరిచిపోవద్దు! నాన్న నడిచిన  బాటను విడిచి  పోవద్దు -అని చెప్పటమే ఈ వ్యాసం ఉద్దేశం

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

అదృష్టానికి అవా దృష్టాంతాలు!- ఓ సరదా గల్పిక

పరమాత్ముడైనా ఆ పరంధాముడు పథ్నాలుగేళ్లు వనవాసం చేసేవరకు పట్టాభిషేకానికి నోచుకోలేదు. అదే అతగాడి పాదుకలో! ఏ ప్రయత్నం చేయకుండానే దర్జాగా అయోథ్య సింహాసనం అధిష్టించాయి! అదృష్టమంటే అదే!

అదృష్టం ఉంటే ఎడారిలో పడి ఉన్నా ఏనుగు  వెదుక్కంటూ వచ్చి వరమాలను మెడలో వేస్తుంది. 'తంతే బూరెల బుట్టలో పడ్డం' అంటాంగదా! అలాగని బూరెల బుట్టముందు నిలబడి తన్నించుకున్నా.. ప్రారబ్దం బాగోలేకపోతే పక్కనున్న పేడతక్కెట్లో పడవచ్చు! ప్రారభ్దానికి ఏ శబ్దార్థ కౌముదీ సరిగ్గా నిర్వచనం చెప్పలేదు. చెప్పలేదుకూడా!

'ఖర్మానికి ధర్మాధర్మాలుండవని గీతకూడా బోధిస్తూనే ఉందిగదా! అ'దృష్టం' అంటేనే  కంటికి కనిపించనిది.  దృష్టాంతాలేగాని.. సిద్ధాంతాలుండనిది. అపోలో రెండోదశ అంతరిక్ష నౌక చంద్రమండలంమీద దిగేముందు సరిగ్గా ఇరవై నిమిషాలకు సరిపడ్డ ఇంధనం మాత్రమే మిగిలి ఉందట! అదీ  అదృష్టమంటే! కలసి రావాలి.. అంతే! కలసిరాకపోతే అలంకారంకోసం వేలికి పెట్టుకున్న పచ్చలఉంగరంకూడా పఛ్చడికూటితో పాటు గొంతులోకి జారి ప్రాణాంమీదికి  రావచ్చు.

పూర్వజన్మసుకృతమని ఏదో పేరు పెట్టుకొని  సంతృప్తికోసం  సమర్థించుకోడమేగాని ఏ అపూర్వ శబ్దచింతామణీ అదృష్టానికి సంపూర్ణ న్యాయం చెయ్యనేలేదు. చెయ్యలేదుకూడా!

టైమ్ బాగోలేకపోతే భోలక్ పూర్ నల్లానీళ్ళే కాదు.. బోలెడంత డబ్బుపోసి కొన్న మినరల్ వాటరుకూడా కాలకూట విషమౌతుంది!

జనాలని నమ్ముకోవాల్సింది పోయి జాతకచక్రాలను నమ్ముకొన్న జయలలితమ్మ గతే

మవబోయిందో మనందరికీ తెలిసిందేగా! మన దగ్గరా ఎమ్మెల్సీ సీట్లకోసం హస్తంపార్టీ చీట్లు తీసింది! అన్నీ తెలుసు రాజకీయవేత్తలకు. అయినా రాజకీయాలు పత్తి మార్కెట్ల(కాటన్ మార్కెట్లు) మాదిరి సందడి చేస్తున్నాయంటే అదే మరి రాజకీయం గడుసుతనం.

గోడదూకుడుగాళ్ళు ఎక్కువైపోతున్నారని  వాపోయే ఓ పార్టీ  తనకార్యాలయం గోడలు మరింత ఎత్తుకు పెంచింది!  ఏమయిందీ? ఆ  గోడలకు కన్నాలేసి మరీ కోరుకొన్న పార్టీల్లోకి దూకేసారు జంపు జిలానీలు! నీతిమంతులుండే అదృష్టం ప్రధానంగానీ..  ఎత్తులూ.. జిత్తులూ ఎవరి ప్రారబ్దాన్ని ఎప్పుడాపగలిగాయి!

గెలుపుకి 'గుర్తు' కలసిరావడం లేదని కుములుకుంటోందిగాని.. జనంలో గుర్తింపు తగ్గిందని గుర్తుపట్టలేకపోతుందింకో  మడమ తిప్పని పార్టీ! నేతల తలరాతలను తేల్చేది నిజానికి ఐదేళ్లకోసారి వచ్చే ఎన్నికల జాతరేగానీ.. గుర్తులూ.. తాయెత్తులూ కానేకాదని ఎన్నేళ్ళు ఓడినా మన ప్రజాప్రతినిధులకు జ్ఞానోదయం కావడంలేదు! ప్చ్! జనం దురదృష్టం!

రోజులూ అలాగే  ఉంటున్నాయిలేండి! ఎన్నికల్లో విజయఢంకా మోగించినవాడు ప్రమాణ స్వీకారం రోజునే ప్రాణాలు పోగొట్టుకొంటుంటే.. యావజ్జీవం పడ్డవాడు దర్జాగా బైటకొచ్చేసి రాజకీయ వ్యాపారాల్లో మునిగి తేలుతున్నాడు! రాసిపెట్టుంటే చర్లపల్లి జైల్లో ఉన్నా వేడివేడి బిర్యాని పొట్లాలు వేళకు అందుతుంటాయి! సిమ్ కార్డు సరఫరాలు  క్రమం తప్పకుండా సాగుతుంటాయి! నూకలు చెల్లితే గోకుల్ చాటుకు పోయి మరీ  ప్రాణాలు పోగొట్టుకోవడం  మనమీ కళ్లతో ఎన్నేసి సార్లు చూడ లేదూ!

దేవుడు దయతలచి 'పోనీలే పాపమ'ని 'ఉఁ' అన్నా.. పూజారిగారూ తలాడిస్తేనే ప్రసాదం ప్రాప్తించేది. పూజారిగారి మనసు ముందు మనవైపు మళ్లడటమే ప్రస్తుతం అదృష్టాలలోకెల్లా పెద్ద అదృష్టం! రాజకీయాలనుంచి.. రాసలీలలవరకు.. అన్నింటా పూజారులే రాజ్యమేలుతున్నారు ప్రస్తుతం. అది మన దురదృష్టం.

కాలం కలసిరాకపోతే కోట్లుపోసి పెట్టిన వోక్సువేగను కారు ఫ్యాక్టరీకూడా చక్కా రెక్కలొచ్చినట్లు ఎక్కడికో ఎగిరిపోవడం చూడ్డంలే! చేటుకాలం తోసుకొచ్చి 'జై' కొట్టిన చేతులే పాతచెప్పులు విసరడం చూడ్డంలే! అదృష్టానికి దురదృష్టానికీ మధ్య అడ్డుగీత సినిమా హీరోయిన వేసుకొనే పైటకన్నా పల్చన,  

అదృష్టదేవతేమన్నా మన గర్ల్ ఫ్రెండా! పిలిచీ పిలవంగానే 'హాయ్' అంటూ వచ్చి వళ్లోవాలి 'హాయి'నిచ్చిపోడానికి! ఆడవారి మనసులు నిజంగా ఎంత చంచలమో తెలీదుగానీ.. అదృష్టదేవతదిమాత్రం కఛ్చితంగా మహా 'ఫికిల్ మైండ్'! అమ్మగారి చపలచిత్తానికి ఎన్ని వందల ఉదాహరణలైనా  ఆపకుండా చెప్పుకోవచ్చు!

సోనియాజీ  ప్రధాని పదవికి ఎన్నుకునే సమయంలో  మన్మోహన్ జీ  కనీసం రాజ్యసభ సభ్యుడైనా కాదు!  దేశానికి అమెరికావూడిగం చెయ్యాలని రాసిపెట్టి ఉన్నప్పుడు సోనియాజీ ముసుగులోనైనా వచ్చి  అలా ఆడించేస్తుంది మరి అడృష్టదేవత!

'రాసిపెట్టి ఉన్నప్పుడు రాళ్లగుట్టకింద పడి ఉన్నానెత్తిమీదకి రత్నాలకీరీటం తెచ్చిపెడుతుంద'న్న సిద్ధాంతం మొన్నీమధ్యే చంద్రబాబన్నవిషయంలో రువువవలేదా!  అదృష్టానికి సిద్ధాంతాలూ.. రాద్ధాంతాలూ జాన్తా నై! జగన్ బాబుకా

సూత్రం వంటబట్టకే పద్దస్తమానం ఇంత మంట! 'రాజధాని ఆహ్వానపత్రం' ఇవ్వనే ఇవ్వద్దని.. ఇచ్చినా తాను చచ్చినా వచ్చేది లేద’ని మొండికేసి నవ్వులపాలయింది అదృష్ట దెవతతత్త్వం బొత్తిగా వంటబట్టించుకోక పోవడంవల్లే! దేనికోసమూ దేబిరించకుండా దేవుడు మనకిచ్చిన 'పాత్ర'ను   వీలయినంత అద్భుతంగా నటించుకుంటూ పోతుండడమే విజ్ఞుడైనవాడు చేయదగ్గ పని. ఆ పాఠం ఇద్దరు చంద్రులను చూసైనా ఎప్పటికీ నేర్చుకోకపోతే ఎట్లా!

జీవితంపాత్రలో  అదృష్టముండేది కింది సగంలో. పైన సగం కృషి. రాజకీయాలవరకు దాని మరోపేరు నటన! అదృష్టలక్ష్మి చెయ్యందుకోవాలంటే  కృషి(అదేనండీ.. నటన)ని నమ్ముకోడం మినహా మరో దారి లేనే లేదు

దుర్యోధనుడు పాచికలాటలో పాండవులను ఓడించింది కేవలం అదృష్టం వల్లేననుకుంటే పప్పులో చప్పున కాలేసినట్లే! శకుని 'పని'తనం వల్లే పాండవులమీదున్న కడుపుమంట చల్లబడిందన్న భారతసారం తెలుసుకోకుంటే ఎవర్నిమాత్రం ఎవరు బాగుచెయ్యడం వల్లవుతుంది చెప్పండి!  గురుత్వాకర్షణశక్తిని గుర్తుపట్టిన రోజున న్యూటన్ ఆపిల్ చెట్టుకింద కూర్చోనుండడం కాకతాలీయం అయితే కావచ్చుకానీ కచ్చితంగా   అదృష్టంమాత్రం కాదు.  అసలు అదృష్టం పండు కిందపడ్డం ఛూసినప్పుడు   న్యూటన్ బుర్రలో ‘బల్బు’ వెలగడం! రాజకీయాల్లో పాలకుల  'బల్బు'లు ఎప్పుడు వెలుగుతాయో! ఎందుకు వెలుగుతాయో! దానిమీదే పాలితుల అదృష్ట దురదృష్టాలు  ఆధారపడి ఉంటాయన్నది అసలు సారాంశం.

సముద్రంమీద లేచిన అల్పపీడనం వాయుగుండంగా మారి  ఏ దిశకు తిరగాలో ఏ సిద్ధాంత గ్రంథంచూసి  నిర్ణయించుకుంటుంది! వాటాన్నిబట్టి జరిగే  చర్యలకు ఏ యాగమూ.. యజ్ఞమూ దిశానిర్దేశాలు  చెయ్యలేవు. అయినా యాగాలూ.. యజ్ఞాలూ..  ధూం ధాంగా చేయడం చంద్రుళ్లమార్కు రాజకీయం!

ఎవరి తలరాతలు వారే స్వయంగా రాసుకొనేవన్న సత్యం సత్యంరామలింగరాజుగారివంటి వారి  కొన్నికథలకే పరిమితం.  ప్రజాస్వామ్యంలో జనం తలరాతలు రాసేది ప్రజానేతలేననడంలో మరో మాట లేనే లేదు! సదరు నేతల తలలు ఎంతలా పనిచేస్తున్నాయో దాన్ని బట్టే జనానీకం అదృష్టాలు.. దురదృష్టాలూను!

ఇప్పుడు మాత్రం మన అదృష్టాలకేం తక్కువ.. చెప్పండంటారా! స్వైన్ ఫ్లూ వచ్చే సీజన్లో సాధారణ ఫ్లూ వచ్చిపోవడం అదృష్టమే. వానలు కురవని రోజుల్లో బ్యాంకురుణాలు దొరక్కపోవడం రైతన్నల అదృష్టమే. మాంద్యం ముదిరిన రోజుల్లో ఉద్యోగాలూడకుండా వేళ్లడుతూనైనా ఉండటం కొంతమంది పాలిట అదృష్టం. ఫ్లాపు పిక్చరు తీసినా ఫస్టువీకులోనే ప్రపంచంలోని అన్ని థియేటర్లలో విడుదల చేసేసి  సాధ్యమైనంత రాబట్టుకోవడం మెగా అదృష్టం. కందిపప్పుక్కరువున్నా కనీసం పెసరపపైనా పిసరంత దొరుకుతుంది చూడండి! అదేమన్నా  మామూలు అదృష్టమా! ఆలస్యంగానైనా ఆడపిల్ల క్షేమంగా ఇల్లుచేరడం ఎంత పెద్ద అదృష్టమో ఈ రోజుల్లో! ఏసిడ్ దాడులు పెరిగిన రోజుల్లో ఎవరూ మన పిల్లల్ని ప్రేమిస్తున్నామని వెంటాడకపోవడాన్ని మించిన అదృష్టం  కన్నవారికి మరేదైనా ఉంటుందా!

మన చేతుల్లో లేని అదృష్టాన్ని గురించి వగచేకన్నా స్వల్ప అదృష్టాలని తలుచుకొని మురిసిపోయే  మనసుండటం కన్నా మరేమి అదృష్టం లేనే లేదు! ఏమంటారు?

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

( 05-10-2009 నాటి ఈనాడు సంపాదకీయం పుటలో ప్రచురితం)  

టోపీ బాబాయ్!- సరదా కథ

ఇంగ్లీషువాడు మనదేశానికొచ్చి చేసిన మహోపకారమేంటో తెలుసా?' అనడిగాడు  మా బళ్లారి  బాబాయ్ ఓ ఆదివారం పరగడుపునే మా ఇంటికి ఆయాసపడుతూలేస్తూ వచ్చికూర్చుని.

'ఆంగ్లం నేర్పడం' అన్నాను శుద్ధతెలుగులో.

'ఇంకోటికూడా ఉందిరా! ఇలా టోపీలు పెట్టుకోడం' అన్నాడు నా నెత్తికో కుచ్చుటోపీ తగిలించి. 'అచ్చు చార్లీచాప్లిన్లా ముచ్చటేస్తున్నావురా రావుడూ!' అంటూ ముద్దులుకూడా కురిపించేసాడు.

బళ్ళారి బాబాయ్. ఆయన  ఆ మధ్య బ్యాంకులో వి ఆర్ ఎస్ లాంటిదేదో పుచ్చేసుకొన్నాడని విన్నాను. సర్వీసులో ఉండగా వందకు  ఒక్క కాలుకైనా అందుబాటులోకి రాని బిజీశాల్తీ.  ఇప్పుడిలా ఇంటిదాకా వచ్చేసి మరీ తీరిగ్గా కూర్చొని టోపీలమీద డిస్కషన్లు పెట్టాడేంటీ?! ఇందులో మతలబేమీ  లేదుగదా? ‘అడిగితే బావుంటుందా?’ అని సతమతమయిపోతోంటే తనే టాపిక్కుని మళ్లీ టోపీలమీదకు మళ్లించేసాడు.

'టోపీ పెద్దరికానికి గుర్తు కదరా మొద్దబ్బాయ్! పెద్దవాళ్లెవరైనా ఎదురైనప్పుడు ఇంగ్లీషువాడైతే నెత్తిమీది టోపీ తీసి మరీ విష్ చేస్తాడు. ఆ దొరల మేనర్సే వేరులే. మన ఆడంగులకైతే ఆర్నమెంటంటే ఓన్లీ బంగారమే! కానీ లండన్ దొరసానికి టోపీనే మెయిన్  అలంకారం. టోపీ లేకపోతే గుండుకి అసలీ నిండుతనం ఎక్కడేడ్చింది చెప్పు!' అంటూ ఠప్పుమని నెత్తిమీది  టోపీ తీసి గుండుకి అంటుకొన్న చెమట తుడుచుకొన్నాడు.

బళ్లారి బాబాయ్ పరమ నాస్తికుడు. మరి ఈ తిరుపతి గుండూ?! నిండుగా ఉండేందుకనిగానీ గుండుకొట్టించుకొని టోపీ పెట్టుకొన్నాడా ఏవిటీ కొంపదీసి!

‘టోపీ’ అంటే నాకు తెలిసినంత వరకూ  'మాయ'కు సింబాలిక్!  ‘టోపీ పెట్టడ’వంటే మాయచేయడమనేగా మన వాడకంలో ఉన్నదికూడా! మాయకీ, టీపీకీ మధ్య ఏదో అవినాభావ సంబంధం ఉండబట్టేగదా.. మెజీషియన్లంతా కుందేళ్లను టోపీలనుంచే తీసేందుకు తంటాలుపడేది! కూపీలు తీసే పత్తేదార్లక్కూడా  టోపీలే కొండగుర్తులు. పొలిటీషియన్లందరికీ కార్టూనిస్టులు గాంధీటోపిలు గట్రా పెట్టడానికీ మాయకీ ఏదో సంబంధం ఉండే ఉంటుందని నా డౌటు. బారిష్టరు పార్వతీశం టోపీని వదిలించుకోడానికి ఎన్నెన్ని రొష్టులు పడతాడూ మొక్కపాటివారి నవల్లో!

'అలా అనుకోవద్దురా అబ్బాయ్! టోపీకి, మోసానికి  సంబంధమేముందసలు? అలాంటివాటికి చెవిలో పువ్వులు ఎలాగూ ఉన్నాయిగదా మనదగ్గర! 'టోపీ' అంటే ఒక పరమ పవిత్రమైన ఉదాత్త పదార్థంరా నాయనా! పౌరాణికాల్లో దీన్నే కిరీటం అంటారు. నెత్తిమీద కిరీటం లేకపోతే దేవుణ్ణే మనం గుర్తుపట్టలేం. గుళ్ళోకి వెళ్ళినప్పుడు పూజారిగారు మనకు పెట్టేదీ  ఓ రకమైన టోపీనే బాబూ! దాన్నే మనం భక్తిగా  ‘శఠగోపం’ అని పిల్చుకొంటాం. బైటికెళ్ళినప్పుడు గుండు  ఎండకు మండకుండా ఉండాలనో, బైకెక్కితే బొచ్చెకు దెబ్బ తగలద్దనో మనం వాడే కేపులు, హెల్మెట్లు మాత్రం? ఓ రకమైన టోపీలేగదరా అబ్బిగా! మొన్న మార్కెట్లో సమయానికి చంకలో  సంచీలేకపోతే ఉల్లిగడ్డలు ఈ టోపీలోనే నింపుకొన్నారా బాబిగా! తలకెంత రంగు పులువుకున్నా ఎక్కడో ఒక్క తెల్లవెంట్రుకైనా  దోబూచులాడుతూ కనబడి మన పరువు తీస్తుంది. అదే టోపీగానీ  నెత్తిమీదుంటే  టోటల్గా అంతా కవరై పోతుంది.  కరెంటు గ్యారంటీ లేని ఈ రోజుల్లో చేతికింద నమ్మకంగా పంజేసే విసనకర్రకూడా ఈ టోపీనేరా వెర్రినాగన్నా!' అంటూ బర్రుమని పక్కనున్న  బ్యాగు జిప్పు లాగేసాడు బాబాయ్!

బాబోయ్! బాబాయ్ బ్యాగునిండా బోలెడన్ని టోపీలు! ఎన్నేసి  రక.రకాలో! కుచ్చుటోపీలు.. ఊలుబొచ్చుటోపీలు.. గాంధీటోపీలు.. గాడ్సేకషాయం టోపీలు.. నమాజుటోపీలు.. హరేరామ హరేకృష్ణ టోపీలు.. ఆరెస్సెస్ టోపీలు..  కేజ్రీవాలు టోపీలు..  క్రేజీ ఫెదర్ టోపీలు.. పిల్లలు మోజుపడే టోపీలు..!

'అమ్మాయ్! నువ్వూ ఓటి తీసుకో! వయస్సు ఓ పదేళ్ళు వెనక్కి పారిపోకపోతే నన్నడుగు!' అంటూ కాఫీకప్పు ఇచ్చిపోవడనికని వచ్చిన మా ఆవిడ నెత్తిమీదా అడక్కుండా ఓ  ఈకలటోపీ తగిలించేసాడు బాబాయ్! పిల్లలిద్దరూ బ్యాగుమీద పడి తలా ఓ టోపీ  నెత్తిమీద పెట్టుకొని కోతుల్లా గెంతుతోంటే ఇల్లు కిష్కిందకాండను తలపిస్తోంది. గది ఊడ్చడానికని వచ్చిన పనిపిల్ల నెత్తిమీదా ఓ టోపీ పెట్టేసాడు బాబాయ్ చివరికి!

'వద్దులే బాబాయ్! మరీ ఓవర్ గా ఉంటుందేమో!' అని వారించుదామనుకున్నా.  వినే మూడులో ఉంటేనా  ఆ మహానుభావుడు! 'ఉండనీయరా! అందంగా ఉంది. ఎంతా!  ఓ వందేగా.. టోపీ!' అంటూ పనిపిల్లనలాగే లోపలికి తోసేసాడు.

టోపీలిలా అమ్ముకోడానికేనా బంగారంలాంటి బ్యాంకుద్యోగాన్ని బాబాయలా కాళ్ల తన్నుకొన్నదీ!

'అన్ని టోపీలెలా సంపాదించావ్ బాబాయ్? సెల్ఫ్ ఎంప్లాయిమెంటుకిందేమన్నా  కాటేజీ ఇండస్ట్రీ గానీ ప్రారంభించావా ఏంటీ కొంపదీసి?' అని అడిగా ఇహ ఉండబట్టలేక.

'లేదురా అబ్బాయ్! అసలు కథ చెబుతా.. వింటావా!' అంటూ చెప్పడం మొదలుపెట్టాడు బాబాయ్.

***

ప్రధానమంత్రి యువశక్తి పథకంకింద అర్హులైన యువజన సంఘాల ఎన్నికకు సంబంధించిన ఇంటర్వ్యూలు జరుగుతున్నాయి. మా బ్యాంకు తరుఫున ఇంటర్వ్యూ కమిటీలో నేనొక్కణ్నే  మెంబర్ని. టక్కూ టయ్యీ కట్టుకొన్న ఓ చాకులాంటి కుర్రాడొచ్చి  మామందు కూర్చున్నాడు.

'ఏం పెట్టాలనుకొంటున్నావూ?' అనడిగాం.

'టోపీలు' అన్నాడు అతగాడు దర్జాగా.  

అప్పటికింకా నాకీ గుండూ అదీ లేదులే. కామెడీకోసం అన్నాడేమో అనుకొన్నాం. కాదు సీరియస్సే! నేను తలతడుముకొంటుంటే.. తెలివికలవాడుకదా.. గ్రహించేసిన్నట్లున్నాడు.. పెద్ద స్పీచే దంచేసాడు! 'మీరనుకొనే  ఆ టైపు టోపీలు కాదులే సార్ ఇవి! 'కేప్స్ అండ్ హ్యాట్స్' అన్నాడు లండన్  యాక్సెంటులో! డంగైపోయాం అందరం.

' 'థింక్ న్యూ' అన్నాడుకదా సర్ ఐజాక్ న్యూటన్! సైన్సుకేకాదు.. సరుకులు అమ్ముకొనే బిజినెస్సుకైనా అదే సక్సెస్ఫుల్ ఫార్ములా సార్! అందుకే నేనీ టోపీల వ్యాపారంమీద టిక్కు పెట్టింది' అంటూ విశ్వనాథవారి వేయిపడగలంత భారీప్రాజెక్టు రిపోర్టు మా ముందు పారేసాడు. ఎకనామిక్సు ప్రకారం ప్రోజెక్ట్ సెంట్ పర్సెంటు  ఫీజుబుల్ అన్డ్ వయబుల్!

'అంతర్జాతీయ వెంట్రుకల సమాఖ్య .. ఐ మీన్.. ఇంటర్నేషనల్ హెయిర్ ఆర్గనైజేషన్ లేటెస్టు లెక్కల ప్రకారం ఒక్క తిరుమల కొండమీదే రోజుకు పాతికవేల గుండ్లు తయారవుతున్నాయ్! మహిళాగుండ్లను మినహాయించినా .. మగ గుండుకొకటికి మినిమమ్ రెండు టోపీల చొప్పున తప్పదుకదా! ఆ లెక్కన  థర్టీఫైవ్ థౌజండ్ ఇన్స్టాంట్  టోపీలకు అక్కడే డిమాండు ఏర్పడింది! గుండుకొట్టే పుణ్యక్షేత్రాలు కంట్రీలో  స్టేటుకి తక్కువలో తక్కువగా అర్థనూటపదహార్లకు తక్కువ లేదన్నది రెండేళ్లకిందటి ఎండోమెంట్సువారి పాత లెక్కలే చెబుతున్నాయి. ఇప్పటి భక్తి సంగతి మీకు చెప్పేదేముంది? గజ్జెల మల్లారెడ్డా.. ఆయనెవరో.. ఓ పెద్దాయన అన్నట్లు డ్రైనేజీ తూముల్లో పారుతోందికదా!’ అన్నాడా కుర్రాడు.  మా  బోర్డుమెంబర్లలోనే ఐదుగురిలో ముగ్గురికి బోడిగుండ్లున్నాయి ఆ రోజు! ఓ ప్రైవేటు బ్యాంకునుంచి వచ్చిన గుండుమనిషి ఊరుకోకుండా  'నా గుండు తిరుపతిది కాదులేవయ్యా! మా అమ్మ పోయింది పోయిన్నెల్లో!' అని క్లూ ఇచ్చేసాడు. ఇంకేముంది! రుణంకోసమని వచ్చిన ఆ చాకు దారుణంగా రెచ్చిపోయింది. 'అదే సార్ నేను నెక్స్టు చెప్పబోతోంది. గుండ్లు కొట్టించుకోవడానికి ఒక్క తిరుపతి టైపు మొక్కులే ఉండనక్కర్లేదు. జుట్టు రాలిపోతున్నా.. బట్టతలలు బైటపడుతున్నా.. ఇలా ఇంట్లో ఎవరైనా ఖర్మకాలి బాల్చీ తన్నేసినా.. చివరికి వైరాగ్యం ముదిరి సన్యాసం పాకంలో పడినా  ముందువచ్చేది నున్నంగా గుండు గీకిద్దామనేఐడియానే ! ఉడుకులో  కొట్టించుకొన్న గుండ్లు.. హుషారు చల్లబడ్డాక  ఎలాగూ వర్రీ పుట్టించక మానవు! మానవమాత్రులం కదా! ఆ వర్రీ   దాచుకోడానికి   టెంపర్వరీగానైనా మన టోపేలనాశ్రయించక తప్పదు కదా! కొండమీదే.. టోపీకున్నంత డిమాండు వెంకన్న లడ్డూక్కూడా లేదు. కానీ  ఈ టోపీల్లో మన ఏపీ, తెలంగాణాల  వాటా ఉమ్మడిగా చూసినా కాణీకి మించి లేకపోవడం దారుణం.  మనజనం పెట్టించుకొనేవన్నీ పైనుంచి.. పక్కనుంచి వచ్చిపడుతున్న టోపీలేనని  మార్కెటింగు సర్వేలు  మొత్తుకొంటున్నాయి సార్! టోపీల టర్నోవరు కోట్లలో ఉంటుంది.  లాభాల వాటా లక్షలకు తగ్గదు.  మా 'పాపా'కీ టోపీల లైన్లో అపారమైన అనుభవం. సింగపూర్ ‘సింగర్ కేప్స్ కంపెనీ’ని  సింగిల్ ఫింగర్ మీద గింగిరాలు తిప్పిన బిగ్ బీ మా నాయన. నాది అయనకింద  ట్రయినింగే! ఒకే ఒక్క ఛాన్సుఇచ్చి చూడండి సార్! మన తెలుగుటోపీని ఆర్నెల్లలో అమెరికావాడి నెత్తిమీద పెట్టకపోతే అడగండి!' అన్నాడ్రా అత్యంత ఆత్మవిశ్వాసంతో ఆ కుర్రాడు. మన తెలుగువాడి పరువును ఎలాగైనా కాపాడాలనుకొనే ఈ టోపీవాలాని ప్రోత్సహించకపోవడం జాతిద్రోహం కిందకు వస్తుందా రాదా.. నువ్వే చెప్పు!?  ఇలాంటి యువశక్తి ప్రోత్సాహానికే కదా  ఈ స్వయం ఉపాథి పథకాలు ప్రవేశపెట్టింది! శాంక్షను చేసేందుకు సాలిడ్ కేసని .. సాక్షాత్తూ లోకల్ ఎమ్మేల్యేకూడా వత్తిడి చేసేసరికి .. అధికారిక  కాండిడేటేకదా అని అడిగిందానికి మరో పాతిక లక్షలు అధికంగా కలిపి మరీ మా బ్యాంకులోను ఇప్పించేసాన్రా భగవాన్లూ! ఓపెనింగు సెర్మొనీ రోజున ఆ కుర్రాడు అందరికీ తలా ఓ టోపీ కాంప్లిమెంటుగా పెట్టినప్పుడుకూడా పసిగట్టలేక పోయాను.. పిచ్చి వెధవని'

'ఆ టోపీలేనా ఇవి?' అనడిగాను.. పరిస్థితంతా అర్థమయి.

'కావు. ఇవి వేరేవిలేరా! చివరిదాకా విను. మొదటి వాయిదాకే కేసు మొండికేసింది. వెళ్ళి చూస్తే షెడ్డుకి గొళ్లెమేసి ఉంది. ఆర్నెల్లుకూడా ఆగలేదు ఆ త్రాష్టుడు! లోనిచ్చిన మర్నాడే స్టేట్స్ ఫ్లైటెక్కేసాట్ట! దొరికిన టోపీలన్నీ జప్తు చేసుకొని పాటకు పెడితే ఒక్కటీ పోలేదు. వ్యాపారం టోపీల తాలూకు అని తెలిసీ లోనిచ్చినందుకు  స్వఛ్ఛందంగా పదవీ విరమణ చేయమని బలవంతం చేసింది మా బ్యాంకు. తప్పతుందా! చివరికి ఈ టోపీలే దక్కుదలయ్యాయిరా నాకు రిటర్మెంటు బెనిఫిట్సుగా. ఇలా నాలుగిళ్లు తిరిగి ఎలాగో అమ్ముకోకపోతే ఇల్లుగడవని పరిస్థితుల్లో  తల్లడిల్లుతున్నా ప్రస్తుతం నేను.' అంటూ బ్యాగు సర్దుకొని ఇచ్చిన డబ్బులు కళ్లకద్దుకొని కన్నీళ్ళు పెట్టుకొంటూ వెళ్ళిపోయాడు .. పాపం.. బళ్లారి బాబాయ్!

టోపీకన్నా టోపీ టాపిక్కే  బరువనిపించింది.

పాలవాడికి, పేపరువాడిక్కూడా టోపీల రూపంలోనే  చెల్లింపులంటే  ఎవరికి కళ్లు చెమ్మగిల్లవు చెప్పండి!

ఏమాటకు ఆ మాటే! బాబాయి టోపీ బాగానే ఉపయోగపడుతోందిప్పుడు. బజారులో ఆయన బ్యాగుతో ఎదురైనప్పుడల్లా తలదాచుకోవడానికి వీలుగా ఉంటోంది.

మొన్నొకసారి బెజవాడనుంచి మా తమ్ముడొచ్చినప్పుడు.. ఇంటినిండా రకరకాల టోపీలు పడుంటంచూసి 'బళ్ళారి బాబాయి వచ్చినట్లున్నాడే!' అనడిగాడు.

'నీకెలా తెలుసురా?' అని ఆశ్చర్యపోతే 'నాదీ నీ కథేరా బ్రదరూ!  కాకపోతే కొద్దిగా మార్పు. నీ కథలో మాదిరి  వి ఆర్ ఎస్ కాదు. టోపీల వ్యాపారంలో వాటాలు కుదరక గలాటా అయితే మేటర్ లీకయి  బళ్లారి బాబాయి ఉద్యోగం ఊడింది. అదే అసలు నిజం. వాలంటరీ రిటైర్మెంటని అందరికీ ఇలా  సెంటిమెంటు టోపీలు  పెట్టుకుంటూ  రోజులుపొట్టాపోసుకొంటున్నాడు!' అనేసాడు.

***

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

 (అక్షర- ఆంతర్జాల మాసపత్రిక- దసరా సంచిక-అక్టోబరు 2015లో ప్రచురితం)

ఏవండీ!.. మారండీ!- ఓ సరదా గల్పిక

• 
  
• ఏవండీ! .. మారండీ! 
• ( ఈనాడు - ప్రచురితం ) 
• *
• 
  
• బ్రహ్మదేవుడు ఏ చిరాకులో ఉండి సృష్టించాడోగానీ.. ఆడదాని  బతుకు ఎప్పుడూ గండ్రగొడ్డలికింది ఎండుకొమ్మే!
• 
  
• కిందే కాదు.. పై  లోకాల్లో కూడా అతివకు అడుగడుగునా అవమానాలు.. అగ్నిపరీక్షలే!
• 
  
• బ్రహ్మయ్యకు రిమ్మ తెగులు. పరమేశ్వరుడైతే భార్యకు సగం శరీరం ఇచ్చినట్లే ఇచ్చి.. నెత్తిమీదికింకో గంగానమ్మను  తెచ్చి పెట్టుకున్నాడు! నిరంజనుడుది మరీ నిరంకుశత్వం . . కట్టుకొన్నదాన్ని కాళ్లదగ్గరే కట్టిపడేశాడు!
• 
  
• 'ఆడదానికి స్వాతంత్ర్యం అనవసర'మని ఆ మనువెవడో అన్నాడుట! ఆ ఒక్క ముక్కను మాత్రం మన మగాళ్లకు మా బాగా నచ్చింది  ఈ ఇరవై ఒకటో శతాబ్దిలో ! 
• 
  
• ఒక్క మగాడనేమిటి! గ్యాసుబండలు, యాసిడ్ బాటిళ్లు, సెల్ఫో న్లు,  కెమేరాలు, బూతు సినిమా డైలాగులు , కట్నం వేధింపులు, అత్తల సాధింపులు, అత్యాచారాలు, అతి ఆచారాలు, అనారోగ్యాలు, భ్రూణ హత్యలు, పరువు హత్యలు, లైంగిక  వేధింపులు, తక్కువ జీతాలు,పనిభారాలు.. అబ్బో.. జల్లెళ్లోని చిల్లులకన్నా ఎక్కువ కదూ లోకంలో అక్క చెల్లెళ్లో కడగళ్లు! 
• 
  
• వేళకు వండి వడ్డించడానికి, పిల్లల్ని కని పెంచడానికి,  ఇంటిని కనిపెట్టి ఉండటానికి, బయట దర్జాలొలక బోయడానికి,  వేణ్ణీళ్ల సంపాదనలో చన్నీళ్ళలా తన  జీతం కలిపేసుకోడానికి , సినిమాహాలు క్యూలలో టిక్కెట్లు త్వరగా తీయించుకోడానికి, బస్సుల్లో ఆడాళ్ల సీట్లు అక్రమంగా ఆక్రమించేసుకోడానికి , బ్యాంకుల్లో దొంగకాతాలు తెరవడానికి, ఆదాయప్పన్ను లెక్కలు పక్కదారి పట్టించడానికి మాత్రమే భగవంతుడు ఆడదాన్ని తనకు జోడీగా కుదిర్చాడని మగాడి బడాయి !
• 
  
• బల్లిని చూసి భయపడేంత సున్నితమైన మనసు ఆడదానిది. అయినా  బిడ్డకోసం నెలల తరబడి శరీరాన్ని పోషిస్తుంది. కత్తికోతలకు  వెరవకుండా ప్రసవానం అనుభవిస్తుంది. గంట పనికి వందలు డిమాండు చేసే వ్యాపారపు లోకంలో పరగడుపున  నిద్రలేచింది మొదలు.. రాత్రి పడక  ఎక్కే దాకా సహస్రాధిక హస్తమయిగ స్త్రీ శక్తి అందించు సమర్థ శుశ్రూషలకు  విలువగట్టడం మొదలుపెడితే..  
• పదిమంది అదానీల సంపదలైనా  ఒక వారానికి సరిపోతాయా? 
• 
  
• పక్షిగాలిలో ఎగిరినట్లు, చేప నీటిలో ఈదినట్లు , పులి నేల మీద కదిలినట్లు   ఆడది ఇంటి ప్రపంచంలో కలిదిరుగుతుంది .   అబలగా  ఆమె ఇంటి నాలుగు గోడల మధ్య ఇంతి   నడిచే దూరం ముందు  ఒలంపిక్సు పరుగులైనా  బలాదూర్! ఆమె అత్యవసర గృహ వైద్యురాలు. శిక్షణ లేని  బిడ్డల ఉపాద్యాయురాలు. అనుక్షణం  కంటికి రెప్పలా కన్న బిడ్డలను  సంరక్షించే వార్డెను. కష్టంలో ఓదార్చే కౌన్సిలర్ .  పెదవి మనసులోని మాటను ఇట్టే పసిగట్టే  టెలీపతీ తన  స్పెషాలిటీ. . సంసారం విమానమైతే అమ్మ  దానికి  పైలెట్.. హోస్టెస్సూ. కలికి కామాక్షిలా ఆమె ఒదిగి ఉంటూనే  ఏ సంసారమైనా పదిలం. 
• 
  
• ఆధారు కార్డైన  ఓ పట్టాన దొరకని నేడు  ఆధారపడదగ్గ సుదతి కారు చౌకగ దొరకడం  మొగవాడు చేసుకొన్న పుణ్యం.
• 
  
• మెడలో మూడు ముళ్ళు  .. భర్తతో ఏడడుగులు.. పడిన  మరుక్షణమే  ఇంటిపేరే కాదు.. వంటి తీరూ కట్టుకున్నవాడికి  మీదు కట్టే త్యాగి  తరుణి !
• 
  
• రాముడొచ్చే వరకూ రావణాసురుడినయిన  గడ్డిపోచగ  నిలవరించిన  ధీర వనిత నెలత ! కాలి  పారాణి ఆరకనే  భర్త  భాతృ సేవకని  దూరముయితే     కడలి దుఃఖం కడుపు  హద్దులు దాటనీయని నిగ్రహానికి నిలువుటద్దం స్త్రీ .  విగత జీవి పతికి   తిరిగి బతుకు దారి దొరుకు వరకు మృత్యు దేవత నొదిలి పెట్టని పంతం పడతి సొంతం.  
• గుడ్డి భర్తకలేని  దృశ్యభాగ్యం తనకు వద్దను  త్యాగబుద్ధి ఎంత మందికి సాధ్యం౧ 
• 
  
• మగవాడి మేధకు  నాలుగింతలు , సాహసానికి  ఎనిమిదింతలు  ఎగువ నున్న మగువ  ఒదిగి ఒదిగి ఉంది కనకే  ఇల్లు  జీవనదిలా సాగటం. యుగయుగాలుగా చిక్కుబడిన పీటముడి విడిపోవటానికి   మగవాడికి కావలసినది అహము వీడి .. మగనాలితో కలసి నడిచే సహనం.
• 
  
• ఇంతికి ఇంటి మగనితోనే కాదు  తంటా! ఆడదంటే  అంగడిన దొరికే సుఖపు  సరుకని తలచే తులవలతోనూ బెంగ!  ఓ వంక పూజలు, మరో వంక బడితె పూజలు ! 
• 
  
• ఆత్మరక్షణ కోసమై ఆడపిల్లలు వాడుకొనే  మిరియాల పొడులు పార్లమెంటుల మధ్య వరకు పాకినా,  ఆమె రక్షణకు చట్టబద్ధము   కావలసివున్న బిల్లులకు మాత్రం కాలదోషం పట్టు వరకు మగప్రపంచం చేయు బెట్టుకు  ఏమని పేరు పెట్టి కచ్చ తీరే వరకు తిట్టి పోయాలి!
• 
  
• 'ఆడపుటక'ను మగసమాజం పానకపు  పుడకగా భావించడం మానుకోవాలి! మనోవికాసానికి తిరుగుడొక్కటే తిరుగు లేని మందు అయితే  మగువకూ  మగవాడి తీరున   తిరుగు స్వేచ్ఛ దొరుకు రోజునే ఏ మహిళల దినోత్సవానికైనా తగిన న్యాయం జరిగినట్లు ! 
• 
  
• ***
• 
  
•