పెళ్లానికి ప్రశంస- పెళ్లాల ప్రశంసా దినోత్సవ సందర్భంగా!

సెప్టెంబరు 18- భార్యల ప్రశంసా దినోత్సవ సందర్భంగా

‘ఆలయాన వెలసిన ఆ దేవుని రీతీ.. ఇల్లాలే ఈ జగతికి జీవన జ్యోతీ..!’

 'ఇంటి జ్యోతివి.. ఈ రాగాలేవిఁటి పరగడుపునే?!'

‘ఏ గోలైనా చేయచ్చు! మీ మగాళ్ల రూళ్ళు.. రూళ్లకర్రలు..  వుయ్ డోంట్ కేర్! ’ఇవాళ 'భార్యల దినం!' ‘

'దినమా? ఆ పదమే.. ఏంటోగా ఉంది. పోనీ 'ఉత్సవం' అనన్నా అనరాదా అనూరాధా! వింటానికైనా ఉత్సాహం ఉంటుందీ!’

'ఉత్సాహాలు పదాల్లో ఉంటాయా బండబ్బాయ్ గారూ!.. ఐ మీన్.. బండి అబ్బాయిగారూ! భర్తలు ప్రియంగా  పాడే  'డార్లింగూ!.. ఓ మై డార్లింగూ.. ' లాంటి రొమాంటిక్ పాదాలమీద కదా ఉండేదీ!'

'ప్రియం' అంటే ముందు మా మగాళ్లకు  పెళ్లాలకన్నా ఏటేటా ముంచే  బడ్జెట్టుకి  ముందే పెరిగే సిగిరెట్ పెట్టెలు గుర్తొస్తాయ్ ప్రేయసీ!'

'ఛీఁ!.. ఛీఁ! మొగుడూ పెళ్లాలం.. ముద్దూ ముచ్చట్లు పెట్టుకొనే వేళ.. ఆ కంపు  పెట్టెల గోలేల నాయకా! ఇవాళ పెళ్లాలని ప్రశంసించాలని చెప్పినా ఈ వేళాకోళాలేల బాలకా?  అంతంతలేసి కవిహృదయాలూ గట్రా వంటబట్టకపోతే.. పోనీ..  బంగారిమామ పల్లెపదాల బాటైనా  పట్టొచ్చుగా! 'ఈ నాటి మన వూసులేనాటికీ.. ఎంత దూరానున్నా వంతెనల్ కట్టాలనీ..!' ఆహాహా!  ఎంత రోమాంటిగ్గా రాసాడో కదా కొనకళ్ల!'

'హలో! ఆ కళ్లల్లో మెరుపులేమిటి భామా? ఈ బంగారి మామలెవర్తల్లీ మొగుడూ పెళ్లాల ముద్దూ ముచ్చట్ల   మధ్యలో ?'

'బంగాళా వేపుళ్ళు తప్ప తవఁరికీ బంగారాలూ.. శృంగారాలూ.. ఎలా  తలకెక్కుతాయిలే! చీఁ! బంగారంలాంటి మూడును  మూడు ముక్కలు చేసేవుగదా ప్రాణేశ్వరా! నిన్నూఁ..!'

'బాగుంది!!భహు బాగుంది! ఇవాళ  పెళ్లాలని ప్రశంసించే దినమా? మొగుళ్ళని రాచి రంపాన పెట్టి హింసించే దినామా.. భామా? ఈదీ అమీను.. సద్దాం హుసేనూ.. హిట్లరూ.. ఎట్సెట్రా.. ఎట్సెట్రా.. ఇంట్లో పెళ్లాలకన్నా డిక్టేర్లట్రా?' అనక్కడికీ మా  నక్కా వెంకట్రావొక్కటే చెవినిల్లు కట్టుకొని  మరీ పోరాడు. విననిస్తేనా  పాడు బుద్ధి! వయ్యారి నడక.. వాల్చూపు సెగ.. గుండె దడ  తట్టుకోలేకొచ్చి ఈ వగలాడి  వళ్లో కొచ్చి పడిపోయాను! ..ద్యావుడా!’

'మరే! హ్హి.. హ్హి.. హ్హి.. హ్హీ!'

'ఆ ఒక్క నవ్వే యేలు.. వజ్జెర వయిడూరాలు'

'చాల్చాలు బాబూ .. తమాషాలు! పాటల్తోనా బోల్తా పడేయాలు.. వేషాలు!'

'ఇదే విరసమంటే! ప్రశంసించాల్సిందేనని  హింసిస్తారు! మెచ్చుకుంటే మాత్రం ఇలా  ఇచ్చకాలనేస్తారు! శ్రీమతులంతా ఇలా శివకాశీ బ్రాండులైపోతే.. మా మొగుళ్లకిహ .. కాశీయాత్రలే కదా అంతిమంగా గతి!.. ..'కాశీకి పోయాను రామాహరీ! గంగ తీర్థంబు తెచ్చాను రామాహరీ!..'

'ఆపుతారా స్వాములూ ముందా ఆపసోపాలు! పెళ్ళికి ముందే తవఁరి కాశీ యాత్రలన్నీ  క్లోజు. అలవాటు లేని అవపోసనాలకి పోయి శ్రీవారిలా జావళ్లందుకుంటే  'మోటూ'గా మారేది నా వళ్లే! ఆనక సూటి పోటు మాటలు పడేదీ  మా వాళ్లే!'

' 'మోటూ'ల్తోనైనా ఎలాగో నెట్టుకు పోవచ్చు మా మొగాళ్ళు. మీ  పెళ్లాలు.. ఇల్లనే టీవీ సెట్లకు  'రీమోట్లు'గా మమ్మల్ని  మార్చాలని చూస్తేనే మాకు వళ్ళు మండేది.  ఏ మఠానికైనా   పారిపోవాలనే తట్టేది. పక్క దేశం స్వర్గానికన్నా మిన్నగా ఉందని  ఎట్లాగూ టాకొకటి ఊపందుకుంది.. తస్మాత్ జాగ్రత్త .. తరుణీమణీ!  బహుభార్యాత్వం మగాడి జీవితకాలాన్ని మరింత పొడిగిస్తుందనికూడా ఈ మధ్య బ్రిటన్ షివెల్డ్ విశ్వవిద్యాలయం పెద్దలు  పరిశోదనలు చేసి మరీ భరోసాలిచ్చేసారు.. మరి’'

' 'నాతి చరామి' అంటూ పెళ్ళినాడిచ్చిన మాట సంగతేంటీ మహారాజశ్రీ మొగుడుగారూ? మంగళ సూత్రాలు  మా మెళ్లలో మరికొంత కాలం  వేళ్లాడేందుకోసం  కుష్టు మొగుళ్లను.. భ్రష్టుమొగాళ్లని..  తట్టల్లో.. బుట్టల్లో..  మోసుకొంటూ సానివాడల చూట్టూతా చక్కర్లు  కొట్టే రోజులు కావివి..  లొట్టలేసేయకండి! ఈ కాలం ఇల్లాళ్లం! మరీ.. అంత మంచి గయ్యాళులం కాం! 'నా ఇంటి సామ్రాజ్యానికి నవ్వొక్కదానివే పట్టమహిషవ'ని అగ్ని సాక్షిగా పెళ్ళినాడు మాటిచ్చారు! కాబట్టే.. మీ మొగాళ్లెంత మొద్దురాచిప్పలైనా .. మాడు మీదెక్కించుకొని ఇష్టంగా  తొక్కించుకొంటున్నది ఆడాళ్లం! మైండిట్… మైడియర్ డార్లింగ్! పెళ్లికి ముందూ కళ్లు మూసుకొని.. పెళ్లయిన తరువాతా.. నోర్మూసుకోమంటే..నో.. వే! గృహహింస చట్టం సెక్షన్లు యాక్షన్లోకొచ్చేస్తాయ్ మరి! ఖబడ్దార్ సర్దార్!'

'వామ్మో! మరి.. తానమ్ముడు పోయైనా సరే దీనుడైన నాధుడి యావ తీర్చాలన్న   సుమతీశతకం పద్యం గతి?'

'మతిలేని పద్యాలు.. శృతిలేని సూక్తులు!  తలలాడించే పిచ్చితల్లులెవరూ లేరిక్కడెవరూ ఇప్పుడు. తెలుసుకొని మసులుకొంటే మేలు  మేల్ చవనిసిష్టుల్లారా! శివయ్య కాలం కాబట్టి మొగుడి  వంట్లో  భాగంకోసం కేదారేశ్వరీ నోము నోచిందేమో మా  శ్రీ గౌరమ్మ తల్లి!   ఈ-కాలం ఈ కాలం. మొగుడి మెళ్లోకో  డోలుగా మారింతరువాత.. మోతైనా సరే .. తిరగమోతైనా సరే.. మా  శ్రీమతుల చేతుల మీదుగానే సాగి తీరాలి.  శ్రీవార్ల ఆస్తిపస్తులు..  జీత భత్యాలు.. పింఛన్లు..  భరణాలు.. ఆభరణాలు.. అన్నింటిమీదా చట్టబద్ద్జంగా మా శ్రీమతులకే సర్వహక్కులు’

'మరేఁ! మనీపర్సు చిల్లరైనా కాపాడుకోవాలిగా  మా మగాళ్లం!  మగనాళ్లతో ఇకిలింతలకైనా  పోక తప్పని  దుస్థితి తెచ్చిపెట్టారు  మీ ముద్దుగుమ్మలు! 'భద్రం బి కేర్ ఫుల్ బ్రదరూ! .. షాదీ మాటే వద్దు గురూ!' అంటూ కోట శ్రీనివాసర్రావు చెవిలో కోట కట్టుకుని  మరీ పాటేసాడు ‘మనీ’ సినిమాలో. శని   విననిస్తేనా! అనుభవిస్తున్నాం అమ్మళ్లూ  అందుకే ఈ బాండెడ్ లేబర్లూ! హ్హుఁ'

'ఒయాసిస్సును చూసా.. ఎడారని బెదిరేది వయస్యా! సావిత్రి పక్కనుండబట్టే సత్యవంతుడికా ప్రాణాలు మళ్లీ దక్కింది. సీతమ్మతల్లి తోడుండబట్టే రామయ్యతండ్రి వనవాసం హనీమూన్ను మించి రక్తి కట్టింది!  పెళ్లాలంతా కళ్లాలైతే   వేలాదిమందిని వెంటేసుకొని తిరిగిన గోపాలుడో   వెర్రిబాలుడా? ముక్కు మూసుక్కూర్చునే విశ్వామిత్రుడంతటి మునిముచ్చుకే   మేనకమ్మతల్లి కంటబడగానే కళ్లు చెదిరాయి! ఆడపొడే పడని   రుష్యశృంగుడు శాంతమ్మతల్లితో సంసారమెంత ప్రశాంతంగా చేసాడో తెలిసీ..’

'షటప్పూ..  నీ అష్టాదశ పురాణాలకి! షట్కర్మచారిణి.. సహధర్మచారిణి..  అంటారు కదా..  మన పెద్దాళ్ళంతా! ఖర్మకాకపోతే అందులో  ఏ ఒక్క గుణమైనా..'

'.. మాకు లేదంటావు! మనువాడిన ఆడది మగాడికి దాసి.. మంత్రి.. లక్ష్మి.. భూమి.. తల్లి.. రంభా? ఓ కే! మీకూడిగాలు చేయడానికి రడీ! కాకపోతే ఒకే కండిషన్!  ముందు మీ మగాళ్ళూ    కనీసం ఓ  రాజో.. రాముడో.. కృష్ణుడో.. కర్ణుడో.. ఇంద్రుడో.. మన్మథుళ్ళాంటి ..  కొన్ని పాత్రల్లో అయినా   సహజంగా జీవించండీ! అవీ మీరు చెప్పిన ఆ పెద్దాళ్ళు  మగాళ్లకు  విధించిన షట్కర్మలే స్వామీ!   'వై ఫై' కాసేపు లేకపోతేనే కలియుగాంతం వచ్చేసినట్లు  కంగారు పడతారే మీరు. ఇంటి బంగారం 'వైఫ్'.. రోజంతా కంటిక్కనిపించక పోయినా.. పడగ్గది వేళదాకా ..  చీమ కుట్టినట్లైనా అనిపించదు?! మగాళ్ల లోకం కాబట్టి తవఁరేం చేసినా చెల్లిపోతుందనా బాడాయి?'

 'వివాహ సంబంధాల్నుంచీ.. విడాకులు.. పిల్లల పెంపకాలదాకా.. చట్టాలన్నీ మీ ఆడాళ్లకే కదా చుట్టాలు మహాతల్లీ! మూడోవంతు కోటా చట్టసభల్లో లేకపోతేనేమి.. ఇంటి పెత్తనానికంతా ఇంతే కదా గుత్తేదార్. భా.బాలు.. ఐ మీన్..  భార్యా బాధితుల గుండెలు బాదేసుకొంటున్నారు. . ఐ.పి.సి.సెక్షను 498(ఎ) రాజ్యాంగానికే విరుద్ధమని భోరుమంటున్నారు.. ‘

'సెక్షన్ల పెర్లేవో గడగడా వప్పచెప్పేసి  తిప్పలు పెట్టేద్దామనే తవఁరీ   ఓవర్ యాక్షన్?! సంసారం వ్యాపారం కాదు బావా.. పెళ్లాన్ని 'స్లీపింగ్ పార్ట్ నర్'గా చిన్నబుచ్చేందుకు. కాపురం కాశీకి పోయే రైలుబండా.. పడగ్గదిని 'స్లీపర్ కోచిగా మార్చేయడానికి?'

'బుద్దొచ్చిందిలేవేయ్ బాలామణీ! ఇల్లొక రొమాంటిక్ జిమ్.. శృంగార వ్యాయామశాల.. మొగుడూ పెళ్లాలం అందులో ఒహళ్లకొహళ్ళు 'కోచ్' లం. ఎవరి పట్టులు వాళ్లవి. పట్టువిడుపులుంటేనే కుస్తీ సాగేది. సరేగానీ.. ఈ అమెరికా పండగలన్నీ ఈ మధ్య   ఇండియాలో చేసుకోటమేంటి?!’

'మూడొంతుల జనం ఏడాదిలో సగం అమెరికాలో ఉంటున్నాం.  ఒక్క వంతన్నా  వాళ్ల మంచి ఆలోచనలను మనం  ఆచరిస్తే తప్పేందే చెప్పు మహాశయా! కన్నవాళ్లందర్నీ కాదనుకొని.. కట్టుకొన్నవాడే సర్వస్వమనుకొని.. గడపదాటి   కొత్త లోకంలోకి అడుగు పెడుతుంది..  పాపం ఆడది. వంటి రక్తాన్ని, ప్రాణాన్ని.. మానాన్ని.. అభిమానాన్ని ఒహడు కింద అదిమి పెట్టినా సహిస్తుంది. వాడికి   పిల్లల్ని కని పెడుతుంది. పిల్లల్ని .. వాడిని..  జీవితాంతం విశ్వాసంగా కనిపెట్టుకొని ఉంటుంది. రోజులో సగం సమయం నిద్రకనే  ఉన్నా.. ఆ మగతలో కూడా  ‘మొగుడో..  పిల్లలో’ అంటూ  కలవరించే   పిచ్చిది ఆడది. గీజరు ఓ రెండు నిమిషాలపాటు ఎక్కువగా వాడుకుందని గొడ్డులా బాది చంపేసే మొగాళ్లు మొనగాళ్లుగా బోర విరుచుకొని ఆంబోతుల్లా బైట తిరిగే వేళ వచ్చిందీ 'భార్యామణులను ప్రశంసించే ప్రత్యేక సందర్భం'. అమెరికా పండగైతే ఏంటి.. అనకాపల్లి ఆడపిల్లైనా  ..మొగుడు  మనసారా ఒక్కసారి చేరదీసి   పలకరిస్తే చాలు..  రోజంతా .. ఇంటిని.. ఇంటి మనసులని.. తాజా రోజా పరిమళాలతో ముంచెత్తి పారేస్తుంది'

'హలో! ఝాన్సీరాణిగారు కత్తి దించేసెయ్యాలి.   ఈ జానకీ రాముడు ప్రశంసాపూర్వకంగా ఇచ్చే  పూలగుత్తి అందుకోవాలి!

***

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

అపనా తనా మనా -మారోరె భైరన్నా!-అంటే ఏ౦టిట?- -బాలాంత్రపు రజనీ కాంతారావు రావు గారి వివరణ

అరవైఏళ్ళ  క్రిందట ఆంధ్ర దేశంలో అన్ని 

పల్లెలు.. పట్టణాలలో.. బజారుల్లో పాటక

(మాములు) జనంనోట తరచూ వినిపించిన ఓ చౌకబారు పాట పల్లవిది.

అప్పట్లో ఒక సినిమాలో హాస్యగాడు కూడా ఈ పల్లవి తోనే ఒక పాట ఎత్తుకుని పాడాడు కూడా. దాంతో అది మరింతగా జనం నాలికల మీద నాట్యమాడింది.

సరే... ఇంతకీ ఈ పాటకి అర్థం ఏమిటి?

'అప్పన్నా' అని వుంది కనక 

ఇదేమన్నా విశాఖపట్నం ప్రాంతం లోనిసింహాచలం దేవుడు అప్పన్న పేరున

కట్టిన పాటా అలాంటిదే అయివుంటే ఆ ప్రాంత ప్రసిద్ధ కవులు,మేధావులు 

పురిపండా, శ్రీ శ్రీ,ఆరుద్ర  లాంటి 

వారన్నా ఎప్పుడో ఏదో ఒక సందర్భంలో ప్రస్తావించివుండాలి కదా! అలా ప్రస్తావించిన దాఖలాలు ఎక్కడ కనపడవు! కానీ ఆ ప్రాంతపు సంగీత కళానిధి ద్వారం వెంకట స్వామి నాయుడుగారు తమ కర్ణాటక సంగీత కచేరీ చిట్టచివరి అంశంగా వినిపించే జానపదాల గీతాల తోరణ మాలికలలో ఈ పాట కచ్చితంగా వినిపిస్తుండేది. కాకినాడ శెమ్మా 

గోష్టులలోకూడా ఈ పాట 

వరసల్లోనే దశావతారాలు పాడుతుండే వారని ప్రతీతి. "జాలమూ ఏలనురా, నీల మేఘ శ్యామ.. పాలించు గుణధామ భద్రాద్రిరామ!"అని అన్ని అవతారాలు ఆ వరసల్లోనే సాగుతుండేవి.

దీని సంగీతం హిందూస్థానీ- దేశ్ రాగాలకు దగ్గరలోవుండేది. 

దీనికిమూలమయిన గేయ౦ మాత్రం "అప్పన్నా తనా మనా"నే అంటారు రజనికాంతారావు గారు.

అసలు ఇంతకీ ఇంతగా ప్రాచుర్యం 

పొందిన ఈ పదాలకి అర్థం ఏమిటి?

ఒక్కొక్కరు ఒక్కో రకమయిన అర్థం చెప్పటమే ఈ పదాలలోని విశేషం.

'ఇద్దరు తాగుబోతుల మధ్య సాగిన సంవాదం' అంటూ ఆయన సరదాగా ఇలా వివరణ ఇచ్చేవారట. "అప్పన్నా!  

తన్ననా?.. మాననా?" అని ఒకడు మత్తులోఅడుగుతుంటే రెండో వాడు "మారోరె భైరన్నా!"(కొట్టరా కొట్టు) అని రెచ్చగొట్టేవాడుట! జ్ఞాని, తపస్వి, కలకత్తా నుంచి కేరళ వరకు దేశంలోని 

అన్ని ప్రాంతాలు దర్శించిన శ్రీ 

బాలాంత్రపు రజని కాంతారావు గారి 

బాబాయి సూర్యనారాయణరావుగారు సంగీతంలోని  జానపదబాణీలనుంచి, బజారు మట్టపు కబుర్ల దాకా 

బ్రహ్మపదార్థాల్లాంటి  విషయాలనుకూడా చక్కగా అర్థసహితంగా వివరించగల ఘటనా ఘటన సమర్థుడు.  అయన 

గారికి రజనీ కాంతారావుగారు ఈ పాట 

అర్థం తత్త్వసమన్వయం చేసి ఇలా సెలవిచ్చారుట. 'ఇది తెలుగు తాగుబోతుల పాట కాదు. సూఫీ సంబంధమయిన   వేదాంతగర్భితమయిన హిందూస్థానీ 

ఫకీరు ఉపదేశ సారం ."అపనా తన్ న మాన్ నా(నీ శరీరం  సంగతి పట్టించు 

కోవద్దు. మరోరె భయ్ రహ్ నా! (చనిపోయినవాడు ఉండే స్థితిలో ఉండరా సోదరా!).అని ఉపదేశార్థంట!. చనిపోయిన మనిషి

 ఎంత ప్రశాంతంగా వుంటాడో అంత ప్రశాంతంగావుండమ'ని ని రామదాసుకు 

తారక మంత్రం బోధ చేసిన ఏ కబీరుదాసువంటి మహానుబావుడో మన ప్రాంతపు జానపదులకు చేసిన ఉ పదేశమని రజనీగారి 'భాష్యం'!

తెలుగు భాషలోని పదబంధాలతో  ఎన్ని చమత్కారాలు చెయ్యవచ్చో!  ఆ విషయం సోదహరణంగా  చెప్పటానికే  ఎప్పుడో చదివిన ఈ సరదా సంఘటనని  ఇక్కడ ఇప్పుడు పొందుపరిచింది!

(బాలాంత్రపు రజని కాంతారావు గారి 'రజనీ భావ తరంగాలు' నుంచి సేకరించి దాచుకున్న  చమత్కార గుళిక ఇది)

***

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

కథ చెప్పినా 'ఊఁ' కొట్టేది లేదమ్మా! - సరదా గల్పిక

కథ చెప్పినా 'ఊఁ' కొట్టేది లేదమ్మా! ఎంతసేపని ఒకే అక్షరం? బోరు. నేను 'ఊఁ' అన్నంత మాత్రాన నీ వింటున్నట్టు లెక్కా? నీకు చెప్పాలని అనిపిస్తే చెప్పుకో! నాకు వినాలనిపిస్తే వింటాను. లేకపోతే లేదు. బలవంతంగా 'ఊఁ' కొట్టించినంత మాత్రాన నీ వళ్లోకి వచ్చె పరిగి పడేదేంది? ఇవాళ 'కథ' అంటావు. రేపు సుద్దులు మొదలు పెడతావు. ఎల్లుండి నీ కడుపులో ఉన్నదంతా పాటగా మొదలు పెడతావు! ఎన్ని పాత సినిమాల్లో శ్రీ రంజనులు.. వాణిశ్రీలు వేలెడంతైనా లేని బుడ్డి పాపాయల్ని  సొంత గొడవలతో వేధించి వేపుకు తినడం చూళ్లేదూ! కళ్లైనా పూర్తిగా తెరిచి చూడని బుజ్జి పాపాయిలం నీ సోది పాటల్లోని అర్థాలు ఎలా అర్థం చేసుకొంటామే? అర్థం చేసుకొన్నా మేం చేసేది మాత్రం ఏముంటుందే? ఆ మాత్రమైనా తెలివి లేని నీ కడుపులో పడ్డందుకు నన్ను తిట్టుకోవాలనుకుంటే నీ బోరు స్టోరీలో .. పాటలో.. మొదలు పెట్టుకో! విన్నట్లు దాఖలా కోసం నన్ను మాత్రం 'ఊఁ' కొట్టమంటే .. నో వే!

చిన్నపిల్లోడి నోట్లో ఇన్ని పెద్దమాటలేంటని బుగ్గలు నొక్కుకోవదుదు. ఇవాళ అమ్మవు నువ్వు చెప్పావు కదా అని అభిమానంతో 'ఊఁ' కొట్టానే అనుకో! అదే అలుసుగా తీసుకొని రోజూ నువ్వు పురాణం మొదలు పెడితే నేనెట్లా చచ్చేది?ఇంత పసి వెధవను. ఇప్పుడే నాకీ కథలూ.. కాకరకాయలూ.. అవసరమా.. చెప్పమ్మా? కథలు వినడానికి భయమెందుకురా? అని నువ్వంటావని తెలుసు. నువ్వు మన ఇంటి గొడవలో.. చుట్టాల గొడవలో.. పక్కింటి వాళ్లతో గొడవలో..  కథలు కథలుగా చెబితే.. అదో రకం! పురాణాలు మొదలు పెడతావు.. పుణ్యపురుషుల కథలంటావు.. త్యాగాలు చేసిన వాళ్ల కథలంటూ కాస్త అతిశయోక్తులు గట్రా జోడించి మొదలు పెడతావు. ప్రజాసేవ చేసినవాళ్ళంటూ.. వాళ్లలా పెరగాలంటావు. ఇప్పట్నుంచే బంధనాలు!  నువ్వు చెప్పమ్మా! మీ లోకం మహాత్ములు మహాత్ముల్లా బతికే తీరులో ఉందా? అమాయకంగా నువ్వేదో కథలల్లి చెప్పడం .. అంతకన్నా వెర్రి పుచ్చకాయలా నేను విని అలా తయారవాలని అనుకోడం.. అలా కుదరకా ఆనక ఏదో తప్పు చేసినవాడికి మల్లే ఇంట్లో నీ ముందూ.. నాన్నారి ముందు తప్పించుకు తిరిగడం.. ఇదంతా వద్దు! హాయిగా వెళ్లి నీ మానాన నువ్వు కళ్ళు మూసుకొని పడుకో! నా మానాన నేను నాకు నచ్చిన ట్యూనులు వినుకుంటూ కునుకు పట్టినప్పుడు.. కాస్సేపు కళ్లు మూసుకుంటా! గుడ్ నైట్ మామ్! గది తలుపేసి వెళ్లు! పోతూ పోతూ.. ఆ లైటార్పేసి.. మ్యూజిక్ సిస్టమ్ ఆన్ చేసి పో!'

***

-కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(మూలంః ఆదివారం ఆంధ్రజ్యోతి- 2, అక్టోబర్, 2011- ఆంధ్రజ్యోతి యాజమాన్యానికి కృతజ్ఞతలఓ)

మతి మర్..ర్ర్..ర్ర్ర..?! -కర్లపాలెం హనుమంతరావు

(సెప్టెంబరు 21 మతిమరుపు వ్యాధి నిరోధోత్సవం)

మీరి చెరువులో  ఈదులాడేటప్పుడు తృటిలో ప్రమాదం తప్పించుకునుండ వచ్చు. దారే పోయే లోడు లారీ హఠాత్తుగా మీదకు దూసుకొచ్చినప్పుడు ఆఖరి క్షణంలో మెరుపులా తప్పుకొని ప్రాణాలు కాపాడుకొని ఉండవచ్చు. అనుకోకుండా కమ్ముకొచ్చిన చికెన్ గున్యాతో ఆఖరి క్షణం దాకా పోరాడి విజయం సాధించి ఉండవచ్చు. ప్రాణాంతకమైన కేన్సర్  వచ్చే సూచనలు ప్రాథమిక దశలోనే గుర్తించి తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోడం ద్వారా ఆ గండనుండి బైట పడి ఉండవచ్చు. అలాగే గుండెపోటు కూడా నీ ఆత్మస్థైర్యం ముందు తలొంచుకొని ఉండవచ్చు. ఎన్ని యుద్దాలనైనా గెలువు  గాక! ఎంత అనుభవమైనా గడించుగాక. మతి మరుపు జబ్బు.. అదేనండీ అల్జీమర్స్ భూతం కోరల్లో చిక్కుకుంటే మాత్రం ఇహ బైట పడటం కల్ల. భయపెట్టడం కాదిది. ఆ పిశాచం మెదడు ఇంటిలో  జొరబడకుండా జాగ్రత్తగా ఉండమని చేసే హెచ్చరిక ఇది.

పెద్దా చిన్నా తేడా లేదు. ఆడా మగా భేదం చూడదు. కొండచిలువ మేకపిల్లను మింగే తీరులో మెల్లిగా మనిషి జీవితాన్ని చల్లంగా ఆరగించే బ్రహ్మరాక్షసి మతి మరుపు జబ్బు.

పెళ్ళినాటి ఏడడుగుల పంథాలో ఏడు దశల్లో మనిషిని పూర్తిగా మింగేసే దొంగ బుద్ధి మతిమరుపు వ్యాధిది.

ముసలితనం మొదటి సూచన అని మోసం చేయచ్చు. కానీ.. అది.. అది కాదు అని గుర్తించే సమయానికే అంతా అయిపోతుంది. కాపుకాసి సుఖసంతోషాలను రూపు మాపేస్తుంది. మతిమరుపు రాజ్యంలోకి ఒకసారి కాలు పెడితే తిరిగి సొంత గూటికి చేరుకోవడం దాదాపు అసాధ్యం.

స్థితప్రజ్ఞురాలన్న పేరున్న మేధావిని కూడా మరబొమ్మలా ఆడిస్తుంది. ఒకసారి నవ్విస్తుంది. ఒకసారి ఏడిపిస్తుంది. అకారణంగా అయిన వాళ్లందరినీ అనుమానించే బుద్ధిని అంటగడుతుంది. ఏళ్ల తరబడి నీడలాగా తనను అనుసరించిన జీవితభాగస్వామిని కూడా అప్పుడే ప్రయాణంలో పరిచయమైన కొత్త మనిషిలా దూరం పెట్టిస్తుంది. ఏకసంథాగ్రాహి. వేదపాఠాలన్నీ నాలిక చివరే చివురుటాకుల్లా చప్పుడు

చేస్తాయన్న గొప్ప పేరున్న పండితుణ్ణికూడా మతిమరుపు జబ్బు మతితప్పిన మనిషి మాదిరిగా మార్చేసి అయిన వారందరి అంతులేని దుఃఖానికి కారణమవుతుంది. ఏకపత్నీవ్రతుణ్ణి సైతం కాముకుడిగా మార్చేసే దుష్టశక్తి మతిమరుపు రుగ్మత.

ఒక్క మాటలో చెప్పాలంటే పుట్టుకతో వచ్చిన విలువలు.. వయసుతో సంపాదించిన విజ్ఞానం.. అనుభవంతో సాధించిన సంస్కారం.. అన్నింటినీ రాహు.. కేతువులు చంద్రుణ్ణి మింగేసిన తీరులో మింగేసే రాకాసి మరిమరుపు వ్యాధి. గ్రహణంలో మాదిరి ఈ రక్కసి విషయంలో ఇక విడుపన్న మాటే ఉండదు.

వైద్యపరంగా చెప్పాలంటే మెదడు నాడీ కణాలను క్రమక్రమంగా అచేతనం చేస్తూ మొరాయించే న్యూరోట్రాన్స్ మీటర్ల సంఖ్యను పెంచుకోంటూ పోతూ మరణానికి దగ్గరిగా తీసుకుని వెళ్లే తీవ్రాతి తీవ్రమైన వ్యాధి అల్జీమర్స్.. అని ఆంగ్లంలో చెప్పుకొనే 'మతిమరుపు జబ్బు.

1.   జీవితమంతా కష్టించి పిల్లా పాపా అంతా ప్రయోజకులైన జీవితంలో స్థిరపడ్డాక ఇక ప్రశాంతంగా బతికేయచ్చన్న దశలో మెదడు తలుపు తట్టడంతో మొదలవుతుంది మతి మరుపు జబ్బు తొలి అడుగు.

2.  కొద్దిగా మతిమరుపు. తాళాల గుత్తి మర్చిపోవడం.. సెల్ ఫోన్ ఎక్కడ పెట్టారో వెతుక్కోవడం లాంటివి రెండో దశలో పడే అడుగులు. ముసలితనం వస్తుంది కదా.. మతి మరుపు సహజమేనని నవ్వుతూ సరి పెట్టుకోవడం పరిపాటి సాధారణంగా చాలామందికి.

3.  అదక్కడితో ఆగితే అద్రిష్టమే. కానీ ఆగదు. హఠాత్తుగా మాటలకోసం వెదుక్కోడం మొదలవుతుంది. పలుకులో తేదా వస్తుంది. చూపుల్లో కూడా ఏదో కొత్త మార్పు! బైటవాళ్లకి తెలీక పోవచ్చుగానీ.. ఇంట్లో వాళ్ళకు ఆ వెల్తి తెలిసిపోతుంటుంది. ఇది మూడో దశ అడుగు.

4.  రోజూ కనపడే పాలబ్బాయి.. పేపరు కుర్రాడు.. పనిమనిషులు కూడా అపరిచితులుగా అనిపించడం మొదలు పెడితే జబ్బు ముదిరి నాలుగో దశలోకి అడుగు పెట్టిందన్న మాటే!

5.  ఐదో దశలోకి వచ్చి పడ్డారంటే నరకానికి సగం దూరంలోకొచ్చి పడ్డట్ల్. ఈ దశలో తేదీలు.. వారాలు.. ఫోన్ నెంబర్లు.. పరిచితుల పేర్లు.. అన్నింటిలో గందరగోళమే.ఒకరి సాయం లేకుండా పని ముందుకు సాగే పరిస్థితి ఉండదు.

6.  పూర్వంనాటి వ్యక్తిత్వానికి పూర్తిగా విరుద్ధమైన స్వభాభం! రాముడు రావణాసురుడు.. బుద్ధుడు దూర్వాసుడు.. ఇలా! ఎంతోమంది మేధావుల్ని ఈ ఆరో దశలో చూసినప్పుడు అబ్బురం అనిపిస్తుంది. దగ్గరి వాళ్ల యాతన చూసి హృదయం క్షోభిస్తుంది.

7.  కండరాలు ఆసాంతం నియంత్రణ కోల్పోయిన దశ. దైహిక అవసరాలు కూడా స్వయంగా నియంత్రించుకోలేని అసహాయ స్థితి. తింటూ తింటూ ముద్ద మింగడం మర్చి పోతారు. నడుస్తూ నడుస్తూ దారి మర్చి ఆగిపోతారు. బైటి ప్రపంచానికి ఇక లేనట్లే. ఇంటి మనుషులకు గతం తాలుకు గుర్తు మాత్రమే!

ఇహలోక యాత్ర చాలించడమొకతే తరువాయ ఇహ.

నూట పదేళ్ల కిందట ఒక జర్మన్ వైద్యుడు ఒక మహిళలో ఈ అల్జీమర్స్ వ్యాధిని మొదటిసారి గుర్తించాడు. అతని పేరుమీదే ఈ వ్యాధి ప్రపంచానికి పరిచయమైంది.

మెదడుమీద అంతులేని విశ్వాసంతో ఉంటామా మనం. ఆ పెద్దరికాన్ని అది చివరి వరకు నిలబెట్టుకొంటే మంచిదే. అంతా ముగిసి పోయింతరువాత చేతులెత్తేసే గుణం దానికి . అప్పటి వరకు ఏమీ జరగనట్లే గుంబనగా ఉండటం వల్లే ప్రపంచంలో ఈ అల్జీమర్స్ వ్యాధి పీడితులు దిన దిన ప్రవర్ధమానమవుతున్నారు.

తొలిదశలోనే పసిగట్టే పరిజ్ఞానం ఇంకా అభివృద్ధి చెందలేదంటున్నది వైద్య పరిశోధనా రంగం!

అల్జీమర్స్ వ్యాధికి తొలి సూచకం మతి మరుపు అనుకుంటాం. అది పొరపాటు. వాస్తవానికి అది అంతానికి ఆరంభం. అంచనాలకు అందని కారణాల కారణంగా మెదడులోని చైతన్య కణాలు క్రమంగా నిర్జీవమయిపోతుండటం మాత్రం ఈ వ్యాధికి మూలం- అన్నంత వరకు మన వైద్య విజ్ఞానం అభివృద్ధి సాధించగలిగింది!

సెల్ ఫోన్ నెంబరు మర్చిపోతే అది మతిమరుపు. అసలు తనకో సెల్ ఫోన్ ఉందన్న సంగతే మర్చిపోతే అది అల్జీమర్స్!

చురుకు దనం లోపించడం.. మౌనాన్ని ఇష్ట పడటం.. నిర్ణయాలు తీసుకోడంలో తడబాటు.. మాటతీరులో కాస్త గందరగోళం.. లైంగిక వాంచల్లో మార్పు..శుభ్రత మీద ఆసక్తి తగ్గడం.. దైహిక అవసరాలకి సాయం అవసరం అనిపించడం.. ఇలా ..ఒక్కో వ్యక్తిలో.. ఒక్కో విధంగా.. కాస్త ఎక్కువగానో,.. తక్కువగానో.. కనిపించి.. కాలక్రమేణా తీవ్రత పెరుగుతూ పోతుంటే రాబోయే అల్జీమర్స్ పెను గండానికి ముందు సూచనగా భావించాలి.

ప్రతి ఇరవై మందిలో ఒకరు ఈ వ్యధికి ఆప్తులవుతున్నట్లు తాజా గణాంకాలు చెబుతున్నాయి. సంకోచించె దశను అధిగమించి వైద్యుణ్ని సంప్రదించే దశకు రోగి చేరుకునే వేళకే వ్యాధి ముదిరి పాకాన పడుతుండటం సాధారణంగా జరుగుతున్న పరిణామాలు. ఈ దశలో వైద్యులూ రుగ్మత తీవ్రతను తగ్గించే ప్రయత్నం తప్ప పూర్తిగా రూపుమాపేంత చికిత్స చేయలేరు. కారణం ఇంకా అటువంటి విధానం వెలుగులోకి రాకపోవడమే!స్వభావంలో వచ్చే మార్పులకి.. జ్ఞాపకశక్తికి.. నిద్రలేమి సమస్యకి సంబంధించిన చికిత్సలద్వారా అల్జీమర్స్ వ్యాధి తీవ్రత వేగాన్ని తగ్గించే పద్ధతి అవలంబిస్తున్నారు మెదడుకు సంబంధించిన స్కానింగ్.. కుటుంబ సభ్యుల స్పందాలను ఆధారం చేసుకొని అల్జీమర్స్ ను నిర్ధారించుకుంటున్నారు వైద్యులు.

'తన్మత్ర' అనే మళయాళీ చిత్రం ఈ అల్జీమర్శ్ సమస్యచుట్టూ అల్లిన చిత్రం. పరువంలో ఉన్న ప్రియురాలి ముద్దు పేరు.. భారతియార్ కవిత్వం కథానాయకుడు కోల్పోయిన జ్ఞాపక శక్తిని తిరిగి తెస్తాయి. సినిమా కాబట్టి సుఖాంతం చేయక తప్పలేదు కానీ.. ముదిరిన మతిమరుపును అంత సులువుగా నయం చేయడం కుదిరే పని కాదు ప్రస్తుతం ఉన్న వైద్య పరిజ్ఞానం సాయంతో. 'మైనే గాంధీకో

నహీ మారా' అనే హిందీ చిత్రంలో కూడా అనుపమ్ ఖేర్ ఈ అల్జీమర్శ్ వ్యాధి బారిన పడి ఊహలకు వాస్తవానికి మధ్య తీవ్రమైన మానసిక ఘర్షణకు లోనవుతాడు. 'బ్లాక్' చిత్రంలో అమితాబ్ శూన్యధృక్కులను గుర్తుకు తెచ్చుకోవచ్చు.. అల్జీమర్శ్ లక్షణాల ప్రాథమిక దశ ప్రభావం ఎలా ఉంటుందో అర్థం చేసుకోవడానికి. తెలుగులోనే ఈ రుగ్మత కథాంశంగా శాస్త్రీయమైన అంశాలతో ఏ చిత్రమూ వచ్చినట్లు గుర్తుకు రావడం లేదు!

ఇంతా చెప్పి ఈ వ్యాధితో మానవ ప్రయత్నంగా మనం పోరాడవలసిన విధానాలు కూడా కొన్ని తెలుసుకోక పోతే అసంతృప్తిగా ఉంటుంది కదా!

వాటిలో కొన్ని ఇవిః

కుటుంబ సభ్యులు, బంధుమిత్రుల సంబందాల మధ్య బతికే వ్యక్తులకు ఈ వ్యాధి వచ్చే అవకాశం తక్కువని అమెరికన్ పరిశోధకుల భావన. క్రమం తప్పకుండా చేసే వ్యాయామం.. చదరంగం వంటి మేధో క్రీడల్లో ప్రావీణ్యం.. పజిల్సు పూరించడం.. గుండెనూ, మెదడునూ సదా ఉత్సాహంగా ఉంచుకోవడం.. బుద్ధికి సంబంధించిన విద్యల్లో నిరంతరం చేసే ప్రయత్నాలు.. ఒక రకమైన జాగ్రత్తలైతే,, మధుపానం, ధూమపానం.. వంటి వ్యసనాలకు దూరంగా ఉండటం.. అలవాట్లకు సంబంధించిన జాగ్రత్తలు.

మిగతా దేశాలతో పోలిస్తె మన దేశంలో ఈ మతిమరుపు మహమ్మారి విరవిహారం కాస్త తక్కువే. కారణం 'పసుపు' వాడకంమీద మనకుండే ప్రత్యేక శ్రద్ధ.కరివేపాకును కూడా ఉప్మాలో అయినా తిసి అవతల పెట్టకుండా చక్కంగా తినేయడం మంచి పద్దతి అంటున్నారు మన వైద్యులు.

పుస్తక పఠనం.. రచనా వ్యాసంగం అల్జీమర్స్ వ్యాధి నిరోధానికి సృజనాత్మకమైన చిట్కాలు. ప్రార్థన, ధ్యానం, తోటపని, సంగీతం కూడా మతిమరుపుకి వ్యతిరేక శక్తులే.

గంటల తరబడి టీ. వీ చూసే అలవాటు ఉంటే మాత్రం వెంటనే తగ్గించుకునే ప్రయత్నం చేయడం మంచిది- అని సలహా ఇస్తున్నారు ఇజ్రాయిల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ.. కేజ్ వెస్టర్న్ విశ్వవద్యాలయాల పరిశోధకలు.

సూచనః నేను వైద్య రంగానికి సంబధించిన వ్యక్తిని కదు. కాని సాధారణ ఆరోగ్యంమీద గల శ్రద్ధ వల్ల ప్రసిద్ధులైన వైద్యులు రాసే వ్యాసాలు శ్రద్ధగా చదివే ఆసక్తి ఉన్నవాడిని. ఈ వ్యాసానికి మూలం -21,సెప్టెంబరు, 2008 నాటి ఈనాడు ఆదివారం అనుబంధంలోని వ్యాసం. ఈనాడు యాజమాన్యానికి, ఆదివారం అనుబంధం సంపాదకులకు దన్యవాదాలు)