వ్యాసం: కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు - పి. వి. భట్టశర్మ ( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ

వ్యాసం: 

కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు

- పి. వి. భట్టశర్మ

 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎవ్యాసం: 

కాళిదాసు కాలంలో విద్యలు 

- పి. వి. భట్టశర్మ

( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ

మనదేశంలో వేద కాలమునుండిన్నీ ఉప

నయన సంస్కారంతో విద్యారంభం జరుగు తూండేది. ఈ సంస్కారం ఆయావర్ణముల వారికి పలు విధాలు గా ఉంటూ వచ్చేది. వారిలో క్షత్రియుని విద్య వీటినుండి ప్రారంభ మయ్యేది. విక్ర మోర్వశీయత్రోటకం లో ఆయువు (పురూరవునిపుత్రుడు ఆశ్రమ విద్యతోనే సమర్వేద్యనుకూడా అభ్యసించినట్లు మహాకవి ప్రయోగంవలన తెలుస్తున్నది. ) 

ఆశ్రమాల్లో విద్య నేర్చుకొనే శిష్యు రాండ్రు రెండు కాలుగా ఉండేవారని ధర్మసూత్రాలలో ఉన్నది. మొదటి తరగతి వారిని సద్యో వధువు లనేవారు. వీరు విద్యాభ్యాస మయినతరువాత గార్హస్థ్యం స్వీకరిం చేవారు. 

ఇక రెండవరకమువారు బ్రహ్మవాదినులు. వీరు జీవితాంతము బ్రహ్మచర్య మాచరించేవారట. ఇందుచేతనే “మీ చెలి వివా హమువఱకే నైఖాన సవ్రత మవలంబిస్తుందా, లేక జీవితాంతమూ వ్రతంలోనే మగ్నమవు తుందా” అని దుష్యంతుడు శకుంతల చెలులను ప్రశ్నిస్తాడు. 

మహాకవి కాలంలో సహవిద్య (Co-education) నిషిద్దం కాదు . ప్రియంవద,అనసూయ, శకుంతలలు ఆశ్రమంలోని బ్రహ్మ చారులతో కలిసే విద్య నేర్చారు.

ఆనాటి విద్యకు జ్ఞానము, వినయ చరమలక్ష్యాలు. కేవలం జ్ఞానోసార్ధనవలననే వికాసం కలగదు; జ్ఞానంతోపాటు వినయం కూడా ఆవశ్యకమని ఆనాటివారి తలపు. ఈ జ్ఞానవినయాలు గురువుల సహవాసంవలన లభ్య మవుతూండేవి. ఊరకే పుస్తకాలు వర్ణించిన మాత్రాన ఆ రోజుల్లో విద్వాంసు అనిపించుకోడం కష్టంగా ఉండేది. 

చదువుకు, సాయంగా రాగద్వేషాలు అణగేటట్లు తమ నడవడిని దిద్దుకొనేవారు. ఈ భావాన్నే మహాకవి "సమ్యగా గామితా విద్యాప్రబోధవినయావివ” - బాగుగా వచ్చిన చదువు ప్రబోధవినయాల నిచ్చినట్లు అనే ఉపమలో  నిబంధించారు. ‘విద్యా దదాతి వినయమ్' అనే సూక్తిని  కాళిదాసు తమ గ్రంథాల భూమికల్లోనే చరితార్ధం చేశారు. 

ఈ కాలానికి హద్దు లేదు, భూమి విశాల మయినది. ' నాతో సమాన మైన భావాలుండేవాడు తప్పకుండా ఉంటాడు' అనే భవభూతి మాదిరి దర్పంతో ఎప్పుడూ ఈ కవికులతిలకులు మొదలు పెట్టరు. "కీర్తి గడించిన భాససౌమిల్లకకవిపుత్రుల ప్రబంధాలకంటే  కాళిదాసుకబ్బంలో ఈ నాటకీయ గౌరవం ఎందుకు ? పండితులను సంతోష పెట్టేవఱకూ బాగా ఉన్న దనుకోచ్చు "మున్నగు వినమ్రమైన వాక్యాలతో వీరు ప్రారం భిస్తారు. పురూరవుని దర్బారు. చిత్రరథుడనే  గంధర్వరాజు ఇంద్రుని సందేశం పట్టుకొని మహారాజు చిత్రరధునకు స్వాగత మిస్తాడు. ఆ గంధర్వుడు రాజును శ్లాఘిస్తాడు. ఇంద్రుని పక్షంలో వారు  చూస్తున్నారంటే అదంతా ఇంద్రుని పరాక్రమ విశేషమేనని తన కృతజ్ఞతను పురూరవుడు ప్రకటిస్తాడు. 'వినయమే  పరాక్రమానికి అలంకార' మని ఈ సందర్భంలోని చిత్రరధుని వాక్యంలో కవి తన అభిప్రాయం

తెలియచేసినట్లు అనిపిస్తుంది. 

రఘువంశమే కాళిదాసుఅంతిమ కావ్యం అంటారు. ఈ కావ్యం ప్రారంభంలో మహా కవి వినయమ నే కొండుకొన పై నుండి ఉపదేసిస్తున్నట్లుగ ఉంటుంది. చూడండి — “సూర్యవంశ మెక్కడ? ఈ అల్బబుద్ధి ఎక్కడ? దుస్తర మైన సముద్రాన్ని లోతు తెలిసికోకుండానే తెప్పతో దాటుదామని యత్నిస్తున్నా. కవి యశఃప్రార్థినై మందుడనైన నేను హాస యోగ్యుడనే ప్రాంపును పొందదగ్గ పండ్లను పొట్టివాడు చేతులెత్తిన వెంటనే  పొందలేడు గదా" అని అంటూ తర్వాత కూడా "ప్రాచీన కవులు మాటలతలుపులు తెరిచిన ఈ సూర్య వంశంలో--వజ్రసముత్కీర్ణమై మణిలో దారమునకువలె —— నాకున్నూ గమనం లభ్య మవుతుంది" అంటారు.

త్రివర్గములకు మూలమైన మూడు విద్యలను పూర్వజన్మలోనే అంతుచూచినవి జ్ఞాపకముండునట్లు ఆ రాజు ఈ గురువులకు కష్ట మివ్వ నేర్పాడు అనడంలో ( రఘువంశం  18.50 ) కవి మూడు విద్యలను ఉల్లేఖించి కవి తమ కాలపు విద్యావిధానం సూచించారు . వేదత్రయం నుండి ధర్మాధర్మాలు, దండనీతి నుండి న్యాయాన్యాయాలు , వార్త నుండి అర్థ అనర్థాలు  - అని మల్లి నాథులు వ్యాఖ్యానించారు. 

దీనితోపాటు మహాకవి అక్కడక్కడ చతుర్దశి విద్యలనూ పేర్కొన్నారు . (5-21) మీమాంస మాట నామగ్రాహం గ్రహింపక పోయినా, రఘువంశప్రారంభశ్లోకంలోనే మీమాంసలో కవి నేర్పు స్పష్టమవుతున్నది.

శివతపోవర్ణనఘట్టంలో, 'విరాసనం వేసి, దృష్టి తిన్నగా, నిశ్చలంగా ఉండేట్లు చేసి బాహువులు వంచి, అంకంపై చేర్చి రెండు చేతులూ కమలాకారంలో నిలిపి, ఈశ్వరుడు ధ్యానం చేశారట. పాతంజలంలో సరిగా ఇదే పద్దతి నిర్దిష్టమైయున్నది. కుమారసంభవంలోగుణత్రయ విభాగాయ - త్యా మానయంతి ప్రకృతిం' అనేవి, రఘువంశంలో “లోష్ట కాంచనముల్లో సమబుద్ధి గల రఘువు ప్రాకృ తికమైన గుణత్రయాన్ని జయించెను' అనే వర్ణనకూడా ఆనాటి సాంఖ్యసిద్ధాంత ప్రాబ ల్యాన్ని, కవికి సాంఖ్యంలో గల పరిచ యాన్ని వ్యక్త పరుస్తున్నాయి.

ప్రపంచానికి కారణమై, కారణము లేనివాడవు, ప్రపంచమున కంతకుడనై అంతము లేనివాడివు" అని బ్రహ్మ చేసిన శివస్తోత్రము,

విక్రమోర్వశీయ నాందిలో "వేదాంతేషు యమాహు పురుష " మున్నగునవి కవికి గల వేదాంతపరిచయానికి  నిదర్శనలు. పై

భావాలు 'యతో వాఇమాని భూతానిజాయంతే ' అనే 

ఉపనిషద్భావాలకు వ్యాఖ్యానమే. ఉపనిషత్  అర్థం తెలియకుండా వేదాన్ని అప్ప చెప్పే' ఛాందసులు ఆనాడూ ఉన్నట్లుగా ‘వేదాభ్యాసజడు,లనడింవలన ఊహించవచ్చు నేమో. 'సాంగం చ వేద మధ్యాప్య'  అని వేదాంగాలు నిర్దేశింపబడ్డాయి. ప్రాతఃకాలమే నందినిని సేవిస్తూంటాడు. ముందు నందీని , నెనుక దిలీపుడు! నందిని డెక్కలనుండి వచ్చే ధూళి మార్గాన్ని పవిత్రం చేస్తున్నది. అదే మార్గంలో వస్తున్న సుదక్షిణ శ్రుతిని అనుసరించే స్మృతివలె వస్తున్నదిట .

యుద్ధభూమిలో శత్రువ్యూహములను భేదించే వ్యూహాల అంతు, శాస్త్రములు అంతున్న ఈ బాలుడు చూడగలడని ముందుగా  ఆలో చించే - రఘువు అని పేరు పెట్టారట. (రఘి ధాతువు గమనార్థకము) ఈ విధంగా నే మహా కవి తమ వ్యాకరణపరిజ్ఞానాన్ని అక్క డక్కడ విశదీకరించారు.

శ్రీరామవివాహసందర్భం. నలుగురు  రాజ కుమారులను పరిణయమైన ఆ రాజకన్యలు.. ఆ కన్యలను పొందగల్గిన రాజకుమారులున్నూ నిస్తులు లయ్యారట. ఆ వధూవరుల మేళనము ప్రాత: పదికలతో ప్రత్యయములు కలిసినట్లున్న దట. వధూవరులు అనే రెండు ఉపమేయములకు ప్రత్యయప్రకృతులకు ఉపమించారు. వరశబ్దం పుంలింగ ఏకవచనం. ఆటాంటి ప్రత్యయశబ్దాన్నే ఉపమానంగా వాడారు. ఈ విధంగానే స్త్రీలింగమైన వధూశబ్దానికి సరిగా స్త్రీలింగమైన ప్రకృతిశబ్దంతోనే సాదృశ్యం నిబంధించారు. ప్రకృతి ప్రత్యయములవలన ఫలితం పదనిష్పత్తి. అదే విధంగా వధూ వరుల యోగంతో గృహస్థాశ్రమం సిద్ధమవుతుంది. ఈ రెండు ఉపమేయ ఉపమానాలకు యోగం సాధారణ ధర్మము; సన్నిధమనేది ఉపమావాచకము. వ్యాకరణం వంటి నిష్క  శాస్త్రాన్ని కూడా తమ చమత్కారపూర్ణ ఉపమలతో  సరస మయ్యేటట్లు మహాకవి నిరూపించారు. ఈ అలంకారాన్ని 'పూర్ణోపము ' అని సాహితీశాస్త్రజ్ఞులు. ఇదేకాక 'ధాతో:  స్థాన ఇవాదేశాత్' మున్నగునవి కవికి  వ్యాకరణమంటే గల ఆదరణ తెలియచేస్తున్నది. మహాకవిసమయంలో మనవిద్యల ఉన్నతస్థాయిని ఊహించుకోగలవారికి, పతనమైనమన నేటివిద్యావిధానం దృగ్గోచరమై హృదయా వేదన ఎక్కువ కాకతప్పదు. 

--- 

 - పి. వి. భట్టశర్మ

( ఆంధ్రపత్రిక - వా - 24 -05 - 1950 సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

25-12-2021 ; బోధెల్ ; యూఎస్ ఎ

ఈనాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం గంజినీళ్లే గతి - కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - ప్రచురితం - 17-06-2010)

 

ఈనాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం 

గంజినీళ్లే గతి 

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 17-06-2010) 

గిన్నీసు రికార్డు కాదు.. . ఇంట్లో గిన్నెలూ, చెంబులూ బద్దలైపోతు నాయే నీ దెబ్బకు 

నా దెబ్బ కాదయ్యా మగడా! .. ఇది ధరలదెబ్బ!  బోడి బీరకాయ కిలో యాభయ్యా?  బీన్స్ ఎనభై... బీటురూటు ముప్ఫై.. బెండ ముప్పైరెండు... దొండ....

అబ్బ..ఆపు నీ ధరల దండకం...! 

లేకపోతే ఎందయ్యా? నువ్వేమో ఏడనో కోడిని కొట్టుకొచ్చి పలావు చేయమని కూర్చున్నావు పీకల మీద.  పుంజునంటే నువ్వు కొట్టుకొచ్చావు గానీ... పులావు లోకి కావాల్సినవి నేనే కొట్టునుంచి కొట్టుకురావాలి? 

కొట్టుకురావడమేంటే... కొత్తగా మాట్లాడుతున్నావ్? నెల మొదట్లోనే జీతం మొత్తం కుడుముల్లాగా నీ చేతిల్లోనే  పోశాను గదే! ఆ మొత్తం మార్నింగుషోలకే మటాషా?

ఆ తమాషా ఒక్కటే తక్కువ నా బతుక్కి! నా బతుకే టీవీ సీరియల్ అయిపోయింది. పులావు కావాలంటే ఏమేం కావాలో తెలుసా?

ఆ మాత్రం తెలీక పోవటానికి నేనేమన్నా సివిల్ ఎగ్జామినేషన్ రాసే విద్యార్థినా? నూనె... పసుపు.... కారం... ఉప్పు... కొబ్బరి... మసాలా దినుసులు. టమాటాలో బీన్సో ఆలు గడ్డలో పడితే ఆ మజాయే వేరు!

వంటనూనె బొట్టు ఎట్టా మండిపోతా ఉందో తెలుసా? మామా... పండక్కి గడపలకి పసుపు రాయటమట్లా ఉంచు... మెళ్ళో పుస్తెల తాడుకింత పులుముకుందామన్నా చిటికెడంతైనా కొనలేక చేతులు ముడుచుకూర్చున్నా. నువ్విప్పుడొచ్చి కోడిపులావు చేయమని మారాం చేస్తా ఉన్నావు! 

పసుపు లేకపోతే మానె... పోనీ- ఉప్పు కార మన్నా పోసి వండి పెట్టవే! 

సడిపాయె! ఉప్పు సంగతే చెప్పు... కల్లు, సారా అంటే ఏరులై పారతా  ఉందిగానీ... కల్లుప్పు తాగే బోరునీళ్ళలో తప్ప కలికానిక్కూడా దొరకటం లేదయ్యామగడా! రాతి ఉప్పు అయినా కిలో పాతిక పెడితే తప్ప రావటంలేదు. పులావుకు సరిపడా కొనాలంటే ఏ మధుకోడాకో కొడుకో, కూతురో అయిపుట్టాల

మరీ నీకు ఎటకారాలెక్కువైపోయాయ్! పోనీ

వట్టి కారమన్నా వేసి చేసి పెట్టవే... నాలిక జిహ్వ చచ్చిపోయుంది

కారం కారం అని పదిమార్లు అట్లా ఊరికే పలవరించమాకయ్యా! నా కళ్ళంట నీళ్ళొస్తున్నాయి. కొట్లో కారం పొట్లాల రేట్లెట్లా ఉన్నాయో తెలిస్తే నువ్విట్లా పులావు జపం చేయవు. కూరగాయ లెట్లాగూ కొనే స్తోమతు లేదు... కొరివికారమన్నా వేసుకుతిందామంటే... అది కొనటానికి మళ్ళా మనమేదో బ్యాంకు లోనుకు పోవాల

అపూ! వింటావున్నాను గదా అని... ఊరికే దంచేస్తున్నావు ఊకదంపుడు ఉపన్యాసం! పులావు ఎట్లా చెయ్యలో.... అందులో ఏమేం వెయ్యలో.... ఆ సోదంతా నాకెందుకు! కట్టుకున్న దానివి... అడిగింది ఠక్కుమని చేసి పెట్టడం పతివ్రతాధర్మం. ముందు పొయ్యి వెలిగించు!

ఏం పెట్టి వెలిగించాలయ్యా పొయ్యి ? గ్యాసు అయిపొయ్యి పదిరోజులపైనే అయిపోయింది. ఫోనులో పలకడు. పోయినా ఉలకడు ఆ గ్యాసుబండ బండమనిషి.  రేపో ఎల్లుండో... రేట్లు పెంచుతారంటగా.... అప్పటిదాకా నోస్టాక్ అంట!

ఆహాఁ... గ్యాసు లేకపోతే పొయ్యే వెలగదా! కట్టెపేళ్ళతో కుస్తీపట్టిన రోజులు అప్పుడే మర్చిపోతే ఎట్లా సుకుమారీ! గ్యాసు మాటలు కట్టి పెట్టేసి  ముందా  పులావు పనిచూస్తావా... లేదా? 

సరీ... పొయిలోకి నా కాళ్ళో చేతులో పెట్టి వండి పెడతాగానీ... ముందు నువు పులావు దినుసుల సంగతి చూడు మామా! నిజం చెబితే నీకేదో..  నువ్వంటే పడని పత్రికల్లో రాసిన కతల్లాగుంటాది గానీ... ఇదిగో సంచీ! నువ్వే బజారు దాకా పోయి  నాలుగు రకాల కూరగా యలు కొనుక్కురా! ఒక్క కోడిపులావేం ఖర్మ... గరమాగరమ్ కోడిపులుసు... కోడివేపుడు, గారెలు కూడా చేసి పెట్టడానికి నేను రడీ!

ఎట్లాగైనా నువ్వు మాటల్లో మన సర్కారు వాళ్ళని మించిపోయావే! నీ కబుర్లతోనే కడుపు నింపేస్తావు... తెల్లారిపోయినట్లుంది.... అదిగో అప్పుడే కోడికూత! 

అది కోడికూతేగానీ... కోడి కూసింది కాదు. మామా! మనచిన్నాడిని గోడవతల కూకుని అట్లా కూస్తుండమని నేనే అన్నా. నువ్వు కోడిపులావో అని కలవరిస్తా వుండావాయ పాపం! ఇదిగో ఆ కోడికూతలు వింటూ ఈ జావ తాగతా వుండు. కోడిపులావేం ఖర్మ... పెద్ద వొటేల్లో చికెన్ బిర్యాని తిన్నదానికన్నా మజాగా ఉంటాది... ' పాపం, నిజం కోడిని వదిలేయ్ మామా! మన సర్కారు పున్నెమా అని దాన్నైనా నాలుగు దినాలు హాయిగా బతకనీరాదా!'

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 17-06-2010) 

ఈనాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక కుర్చీల ముచ్చట్లు రచన- కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - ప్రచురితం - 06 - 05 - 2019 )

 

ఈనాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక

కుర్చీల ముచ్చట్లు 

రచన- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 06 - 05 - 2019 ) 

ఎన్నికల ప్రచార సభాప్రాంగణం. 

ఖాళీ కుర్చీలు . 

ఖాళీగా కూర్చోలేక కబుర్లలో పడ్డాయి. 

ఈ హస్తం పార్టీ మీటింగులంటే ఇందుకే నాకు హాయి. వేది కమీద హడావుడేగానీ కింద గ్రంథాలయాని కన్నా  నిశ్శబ్దంగా ఉంటుంది.

నిజమేనన్నా. నిన్న ఆ పసుపుపచ్చ రంగు పార్టీ వాళ్ళ మీటింగులకు వెళ్లొచ్చిన కుర్చీల గోడు వినాలి. ఎక్కడెక్కడి జనాలో పుట్టపగిలిన్నట్లు వచ్చి పడ్డారుట . ఒక్కోసారి ఇద్దరేసి శాల్తీలను కూడా మోయాల్సిన చ్చిందని . . ఒళ్ళు హూనమైపోయిందని ఒహటే మూలుగు . పగవాడిక్కూడా వద్దన్నా ఈ పాడు కుర్చీల బతుకు ' అందులోనూ ఈ దేశంలో ఎన్నికల సమయంలో అసలు వద్దు. 

నాలుగు రోజులు పనికే నువ్వింత బేజారవడం ఏం బావోలేదప్పా!  ఏ జన్మలో చేసుకున్న పుణ్యమో, ఇప్పుడీ ప్రజాస్వామ్య దేశంలో ఎన్నికలప్పుడు కుర్చీలుగా పుట్టాం!

ఇంకో కుర్చీ అందుకుంది 'ఆ మాటా నిజ మేనన్నా! ప్రజాస్వామ్యంలో ఎన్నికలంటే కుర్చీలాటేగా! మనకోసం నెహ్రూ-గాంధీ కుటుంబంవారు ఎంతగా వెంపర్లాడుతుం టారు. ఆ తెల్లగడ్డం గుజరాతీ పెద్దాయన ఎన్ని నెలలబట్టి ఎండనక వాననకా ఊళ్ళెంబడి పడి తిరుగుతున్నాడూ! గిన్నీసు బుక్కు లోక్కూడా ఎక్కేట్లున్నాడు. అంతా కిస్సా  కుర్చీ కా' అను బావుంటుంది. 

ఎట్లాగైనా మనల్ని దక్కించుకునితీరాలని బుద్ధిమంతులుగా పేరుగడించుకున్న పెద్ద పెద్దోళ్లూ బుద్ధిహీనంగా నోళ్లు పదును పెడు తున్నారు.

మన మీద మోజు అలాంటిది. అందుకే నలిపి నామం పెట్టని పరమ పిసినారి నేతలూ ' అవి ఇవి ఇస్తాం. . ఊరికే ఇస్తాం. . ఊరి మొత్తానికి చేయిస్తాం ' అంటూ జనాల కళ్ల ముందు నోట్లాడిస్తూ ఊరిస్తున్నారు. అందుకే మనమూ ఓ రకంగా ప్రజాసేవలో భాగస్వాములవుతున్నట్లు లెక్క.  ఆనందపడి పొండి! 

 మరో కుర్చీఅంతుకుంది . 

'ఇదేం ప్రజాసేవ' పెద్ద కుర్చీ  ఎక్కడానికి చేసే టక్కుటమారాలు అన్నీ ఇన్నీ కావు. ఇవన్నీ కుర్చీలో కూర్చుని ఉన్నప్పుడే ఇలాంటి ఉదారత ప్రదర్శించి ఉంటే అలాంటి ప్రజాసేవ చేయించిన ఫలం మనకూ దక్కేది. అదీ అసలైన గొప్పతనం! 

ఇప్పుడు మాత్రం మన గొప్పతనానికి తరుగేమిట్రా?  ఏళ్లు మీదపడ్డా పెళ్ళి మీద మనసుపోని బుల్లోడికి మనమీదే  మోజు.  ఏళ్ల కిందట పెళ్ళాడి తాళికట్టిన ఆమె పేరును ఈమధ్యే వెల్లడించిన పెద్దాయనకూ మనమీదే వలపు. 

కుర్చీ  మీద కూర్చుని తృప్తి పడి  పశువులకు వేసే గడ్డి తిన్న పాపానికి  జైలుకు పోతూ కూడా మనల్ని ముద్దుగా ముద్దుల భార్యకు అప్పగించి పోలేదూ లాలూ ప్రసాదు!

జైలంటే గుర్తుకొచ్చింది. నాయన పోయాడన్న దుఃఖమన్నా లేకుండా మనల్నే ఎంతగా తలచుకున్నాడు జగను! ఇప్పటికే మనల్ని మరచిపోలేక ఎన్ని ఆపపోసాలు పడుతున్నాడో చూశావా! 

అదే నేననేది. కాటికి కాలు చాపుకొన్న ముసిలోడి నుంచి, కళ్లు ఇంకా పూర్తిగా తెరవని బుడ్డోడి  దాకా ఆడామగా అన్న తేడా లేకుండా అందరికీ మనమీదే కన్ను.  రాజకీయాలనుంచి సన్యాసం తీసుకున్నా ,  సన్యాసంలోనే ఉండీ  రాజకీయాలు చేస్తున్నా , సిని మాల్లో చేరి గొప్ప పేరుగడిస్తున్నా  , రాజకీయాల్లో దూరి సినిమాలు చూపిస్తున్నా. అందరూ చెప్పులు, చీపుళ్ళు, మిర్చీలు, ఫ్యాన్లు పట్టుకుని రొప్పుతూ తిరిగేస్తున్నారంటే అదంతా మన కుర్చీలమీదుండే అంతు లేని ప్రేమతోనే.  జనాలకు ఈ మాత్రమైనా మనం మేలు చేస్తున్నామంటే అదంతా ఆ భగవంతుడు ఈ ఆషాఢభూతులకు అధికారంపై దాహం మోహం ప్రసాదించబట్టే . 

బాగుంది నీ మెట్ట వేదాంతం! అందలం ఎక్కిన తరువాత అంది వచ్చినదంతా అబగా కబళించుకుపోవాలన్న దుర్బుద్ధితో కదూ వీరంతా వేషాలు వేస్తోందిప్పుడు. మళ్ళా కుర్చీ ఎక్కిస్తే ఈ జగన్నాటకాన్ని మరో అయిదేళ్లపాటు నిరాటంకంగా ఆడుకోవచ్చని కదూ తేరగా సొమ్ము వెదజల్లుతోంది! జనం నుంచి దోచిన లక్షకోట్లలో నుంచి ముష్టి రూపాయి విదిల్చి అదేదో పెద్ద ప్రజాసేవ చేస్తున్నట్లు పోజొకటి! 

రాజకీయ నాయకుల సభలు చూసీచూసీ మీరూ గడుసుతనం మహబాగా ఒంట పట్టించు కున్నారన్నా! 

నాయకుల మాటల్లోని మర్మం మనకేమైనా కొత్తా! టికెట్ దక్కలేదన్న అక్కసుతో పార్టీ కార్యాలయం నుంచి మనల్ని బయటకు లాగి కెమెరాల సాక్షిగా కుళ్ళబొడిచిన సంగతి ఎలా మరవ గలం? అందుకే, అధికారానికే కాదు... అసమ్మతికి నేనే ప్రతీకనని గర్వపడతా. నిన్నూ గర్వపడమంటున్నా! 

ఛీ..  పో అని ఈసడించినా, చెప్పులు విసిరి కొట్టినా దులపరించుకుని చిరునవ్వులు చిందించడానికి నేనేమన్నా నిన్న మొన్నటిదాకా కుర్చీకి  అతుక్కుని కూర్చున్న రాజకీయనేతనా? వట్టి కుర్చీని ! మన విలువ ఏమిటో తెలిస్తే నువ్విలా మాట్లాడతావా?

తెలుసులేరా బాబూ మన ప్రభ! దశరథుడంతటి మహాప్రభువు రామచంద్రుణ్ని మనమీద కూర్చోబెట్టాలని తహతహలాడిపోయాడు. కన్నబిడ్డకే ఆ భాగ్యం దక్కాలని కైకేయమ్మ అంతులేకుండా పరితపించింది. చివరికే మైంది? అన్నదమ్ములిద్దరికీ దక్కలేదు.  మన సాంగత్యం అన్న కాళ్లకింద నుంచి తమ్ముడి తలమీదకు ఎగబాకి మనమీద పద్నాలుగేళ్లు కొలువు తీరలేదా పాదుకలు? దీన్నిబట్టి నీకు పాదుకలు, పెద్దమనుషులు కాదు ముఖ్యం. సింహాసనం ఎక్కినప్పుడే దాన్ని సద్వినియోగం చేసుకోవడం ప్రధానం. మనల్ని ఎలాగైనా సాధించుకోవాలని సప్త సముద్రాలను క్షీరసాగరాలుగా మారుస్త మని వాగ్దానాలు గుప్పిస్తారు పెద్దమనుషులు. జనం నమ్మి అందలం ఎక్కిస్తారు. సుపరి పాలన హామీ గాలికొదిలేస్తారు. గాలిని, భూమిని, నీటిని కూడా దోచేస్తారు. ఫలితం.. 

ఇదిగో... ఇలా మళ్ళీ ఎన్నికలు వచ్చినప్పుడు సభల్లో ఓటర్లకు కాకుండా... వట్టి ఖాళీ కుర్చీలకు రాసుకొచ్చిన ప్రసంగం వినిపించాల్సి రావడం 

ఆపక్కన  ఎన్నికల కోడ్ ఒకటి నడుస్తోంది. ఎక్కువ తక్కువలైతే అదో కేసవుతుంది. ఈ నెలరోజులు ఎన్నెన్ని రాజకీయ సభలు చూళ్లేదు. ఖాళీ కుర్చీలం... మనకు అర్ధమైనంతైనా మన ఓటర్లు అర్ధ మనకుండా ఉంటుందా?

నిజమేరా, ఈపాటికే ఒక మంచి నిర్ణయం తీసేసుకుని ఉంటారు. మళ్ళీ ఎన్నికల దాకా పశ్చాత్తాప పడకుండా మంచి సమర్ధుణ్ణ్ని, చిత్తశుద్ధిగల నేతను మాత్రమే ఎన్నుకుంటారని ఆశిద్దాం'

రచన- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 06 - 05 - 2019 ) 

ఈనాడు - సంపాదకీయం తన కోపమే తన శత్రువు రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - ప్రచురితం - 16-09-2011 )

 

ఈనాడు - సంపాదకీయం 

తన కోపమే తన శత్రువు

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 16-09-2011 ) 

బ్రహ్మ ఆరంభంలో సృష్టించే విధానం తెలియక కుపితుడైన సమయంలో కనుబొమలనుంచి ఉద్భవించిన రూపమే రుద్రుడని పురాణ కథనం. నవరసాల్లో రౌద్రానిది శాంతరసంకన్నా ముందుస్థానం. దుష్టశిక్షణార్థం దివినుంచి దిగివచ్చిన అవతారమూర్తి సమయోచితంగా సత్యాగ్రహాన్ని ప్రదర్శించి ఉండకపోతే శిష్టరక్షణ సాధ్యమై ఉండేదా అన్నది ప్రశ్న. నారదమహర్షికి సనకమహాముని ఇచ్చిన వివరణ ప్రకారం కలియుగం మరో పేరు తామసయుగం. త్రేతా యుగంలోనే శ్రీరామచంద్రుడంతటి శాంతమూర్తికి వారధి నిర్మాణం వేళ సముద్రుడిమీద ఆగ్రహం పుట్టుకొచ్చింది. ద్వాపరంలో కురుక్షేత్ర సంగ్రామం మూలాలు దుర్యోధనుడి వంటి దుష్టుల మదమా త్సర్యాలలో దాగున్నాయి. రజోగుణజనితాలైన కామక్రోధాలే సర్వపాపా లకు మూలకారణమని గీతాచార్యుడు ప్రబోధించాడు. ఆయనే రాయబారంవేళ ' అలుగుటయే యెఱుంగని మహామహితాత్ముడజాతశత్రుడే యలిగిననాడు సాగరములన్నియునేకము గాకపోవు' అంటూ యుద్ధ తంత్రంలోని దండోపాయాన్ని ప్రయోగించబోయాడు. అలకలకొలికి సత్యభామ పడకటింటి కోపతాపాలేగదా నందితిమ్మన పారిజాతాప హరణం' పరిమళ సౌరభాలు.  సాక్షాత్ ఆ శ్రీమన్నారాయణుడి కరుణాకటాక్షాలవల్ల పునరుజ్జీవితుడైన పరీక్షిత్ మహారాజు శమీకమహర్షి తనను నిర్లక్ష్యం చేశాడన్న ఉక్రోషంతో క్షణికావేశంలో మృతస ర్పాన్ని మునిమెడలో వేసి చావును కొనితెచ్చుకున్న సందర్భం సదా స్మరణీయం . తండ్రికి జరిగిన అవమానానికి కుంగి శాపానికి పూనుకొన్న శృంగితో ఆ సందర్భంలో తండ్రి శమీకుడు అన్నమాటలు నిజానికి సర్వకాలాలకూ సర్వలోకాలకూ సహితం కలిగించే చద్దిమూటలు. త్రాచువంటి మూగజీవులకు కేవలం ఆత్మరక్షణాయుధమైన క్రోధంతో మేధావి మనిషి కార్యాలన్నింటినీ సాధించుకోవాలనుకుంటే ముందుగా నష్టపోయేది తాను, తనచుట్టూ ఉన్న సమాజం.

దమయంతి కల్యాణం నలుడితో జరిగిందని విన్న ద్వాపరుడు, శని కోపంతో చిందులువేసే సందర్భంలో వారి సేనానాయకులైన అరిషడ్వర్గాలు ఒక్కొక్కరే తమ ప్రతాపాలను ఉగ్గడించుకొనే సన్ని వేశం మహాభారతంలో ఉంది. కాముడి కారుకూతల తరవాత క్రోధుడి 'నా దుర్గం ఈ కామునికైనా దుర్భేద్యం . కాముని ఆశుగాలు ఈ క్రోధుని ముందు బలాదూరు' అనే కోతలు చాలు- ఈ దుర్వాస మానసపుత్రుడు మానవజీవితంలో చేసే అలజడులు, ఆగడాలు, విధ్వంసాలు వివరించడానికి. 'కలికితురాయి నీకు పొలుపుగ జేయిస్తి రామచంద్ర/ నీవు కులుకుచు దిరిగెదవెవరబ్బ సొమ్మని రామచంద్ర'  అంటూ దాసునిచేతనే స్వామిని తిట్టిపోయించే గడుసుదనం దానిది. 'ఎగ్గుసిగ్గులు లేక ఏకచక్రపురాన/ భిక్షాటనము చేసి వెలగలేదే' అని పాండవ పక్షపాతే అధిక్షేపించగా 'నల్లపిల్లివోలె ఇల్లిల్లు గాలించి/పాల్వెన్న  దొంగిలి ప్రబలలేదే' అంటూ ఆ పాండవ మధ్యముడు ఎదు రుదెబ్బ తీస్తాడు. ఆ రచ్చంతా ఎంత అంతరంగికుల మధ్యనైనా చిచ్చు పెట్టించగల ముచ్చు క్రోధానిదే. ఉత్తమకావ్య రసాస్వాదన చేయలేని అశక్తుల మీద యధాశక్తి కసి తీర్చుకునే నిమిత్తం  నన్నెచో డుడు ఎన్నుకున్న మార్గం ప్రబంధ లక్షణమన్న వంకతో కుకవి నింద.  మదమాత్సర్యాలకు, కోపతాపాలకు కొరతేలేని సృజనరంగంలో తిట్టుకవిత్వం పేరుతో పొల్లుకొట్టుకుపోగా పొట్టుగా మిగిలిన సాహిత్య సరకే గుట్టలు గుట్టలు. 'నీపేరేమిట'ని అడిగిన నేరానికే 'వట్టిమానైన చిగురు బుట్టింప గిట్టింప బిరుదుగల వేములవాడ భీమ కవినే గుర్తించలేవా' అంటూ చాళుక్య చొక్కరాజంతటివాడిమీద తాడి చెట్టంత ఎత్తున ఎగిరిపడే కవితావతంసులకు కొదవ లేదు. వాక్పా రుష్యం దహనంకంటే దారుణమన్న నన్నయ్య శాంతిప్రవచనాలు చెవిన పెట్టకపోతే చెడేది ముందు మన ఆరోగ్యాలే!

మనిషి దేనిని  పరిత్యజించి శోకరహితుడవుతాడని యక్షుడు సంధించిన ప్రశ్నకు యుధిష్ఠిరుడిచ్చిన సమాధానం- క్రోధం. మనిషి జీవితం శోకమయం కావడానికి కోరికలే కారణమని బుద్ధభగవానుడి ప్రబోధం. 'తీరిన కోరికలు మరిన్ని కోరికలకు ప్రేరణలవుతాయి... తీరని కోరికలు క్రోధానికి కారణాలవుతాయి' అంటుంది భగవద్గీత. కోపమునకు ఘనత కొంచెమైపోవును/కోపమునకు మిగుల గోడుచెం దు/కోపమడచెనేని కోరికలీడేరు' అన్నది వేమన మాట. భూమినుంచి సహనం, వాయువునుంచి పరోపకారతత్వం, ఆకాశం నుంచి కాలాతీత మైన గుణస్థిరత్వం, నీటినుంచి నిత్య స్వచ్ఛత, అగ్నినుంచి పునీతమయ్యే గుణం అలవరచుకోవడానికే పంచభూతాలనే ప్రసాదాన్ని ప్రకృతి మనిషికి బహూకరించింది. ముక్కుమీదికోపం ముఖానికి అందమని ముప్పూటలా ముటముటలాడతామంటే మొదటిగా మోస మొచ్చేది మన ఆరోగ్యానికే అంటున్నారు వైద్యశాస్త్రజ్ఞులు. కాన్కార్డియా విశ్వవిద్యాలయ పరిశోధకులు మానవజీవన ప్రమాణాలమీద ఒకటిన్నర దశాబ్దాలుగా కొనసాగిస్తున్న ప్రయోగాలలో  కోపగుణం- రక్తపోటు, నిద్ర, మానసిక ఒత్తిడి, హార్మోన్లు, శరీరావయవాలు, జీర్ణకోశం తదిత రాలపై తీవ్ర ప్రతికూల ప్రభావం కలిగిస్తుందని శాస్త్రీయంగా రుజువైంది. అనివార్యమైనప్పుడు కోపాన్ని ఆవేశపూరితంగాకాక అర్థవం తంగా సున్నితంగా ఎదుటివారు అర్థం చేసుకొనేటంత తగుమోతాదులో వ్యక్తం చేయడం ఆరోగ్యవంతమైన మార్గం అంటున్నారు ఆ పరిశోధక బృంద నాయకుడు. పేలుళ్లు, పెను విస్పోటాలవంటి దుస్సంఘటనలు పునరావృతం కాకుండా ఉండాలంటే- విశ్వవ్యాప్తంగా ప్రతివ్యక్తీ తన మనసును స్వర్గధామంగా మలచుకొనే ప్రయత్నం ఆరంభించాలి. 'కోపాన్ని అణచుకోవడం గొప్ప యజ్ఞం చేసినంత ఫలం' అన్న తాళ్ళపాక తిరుమలాచార్యులవారి తత్వాన్ని ఒంటబట్టించు కొంటే- ఒంటికీ, ఇంటికీ, దేశానికీ, విశ్వానికీ మేలు.L

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 16-09-2011 ) 

పంచతంత్రము; దాని పుట్టుక శ్రీ శ్రీనివాసపురం నరసింహాచార్యులు ( ఆంధ్రసాహిత్య పరిషత్పత్తిక' 1957 - ఇస్యూ 6 )

 

పంచతంత్రము; దాని పుట్టుక

శ్రీ శ్రీనివాసపురం నరసింహాచార్యులు 

( ఆంధ్రసాహిత్య పరిషత్పత్తిక' 1957 - ఇస్యూ 6 ) 

శ్రీనివాసపురం నరసింహాచార్యులు, రమారమి ఏడెనిమి దేండ్లనాడు ఆంధ్రపత్రిక సచిత్ర వారపత్రి కలో శ్రీవిశ్వాత్ముల నరసింహమూర్తి గారి బొమ్మల పంచతంత్రము ప్రశటింపబడుచుండెను. కాని, అది పూర్తి కాశమునుపే మరదురదృష్ట వశమున నాక ధా చిత్రకారుడు కీర్తి శేషు డగుటచే పత్రికలో పడినంత వరకు పుస్తకరూపముగా వేసిన ఆంధ్రపత్రిక గ్రంథమాలా ప్రకాశ కులు తమమాటగా 'ఈపంచతంత్య్ర గ్రంథము పుట్టుక యెక్కడనో యెరుగ రా' దని వాసిరి. అది చదివినప్పుడు జగము మెచ్చిన శాస్త్ర మును జంతు సంతానముల ద్వారా జనులకు తెలియజేసెడి కృతిని జేసి సుశృతి యైన యీమహాకవి జీవితవి శేషములను ఏతద్గ్రంధము యొక్క జన్మస్థానమును; ఉత్పత్తి కారణములను వీనిని గురించిన విషయ ములు విద్వత్పరిశోధకు లెవ్వరేని తెలిసికొని ప్రకటము గావించుట కింతవరకు ప్రయత్నింపరైరిగదా ! యని విచారించి, యది మొద లావిషయమును తెలిసుకొనుటకై యన్వేషింపసాగగా నిన్నాళ్ళ కిప్పుడు ఆపంచతంత్ర గ్రంధి మెప్పుడు. ఎక్కడ, ఎందుకు ఎట్లు పుట్టినదో నాకు తెలియవచ్చినట్టి విశేషములను సారస్వతాభిమానుల సమక్ష మున నుంచుచుంటిని,

భారత దేశమునందలి సంస్కృతగ్రంధము లెన్నో అన్యభాష లలోని కనూడితము గావింపబడినవి. కాని, ఏదియు నీ పంచతంత్ర కావ్య మువలె పలు భాషలలోనికి పరివర్తనమై ప్రపంచవ్యాప్తి నంది నకల దేశములలోని సంస్కృతవిద్యార్థి విద్యాధికులకు గూడ పఠనీయమై యలరారుచున్న కృతి వెదకినను మరియొకటి కానరాదనుట జ్ఞా లంగీకరించిన నగ్న సత్యము,

ఈగ్రంధమున మిత్రభేదము, సుహృల్లాభము, సంథివిగ్రహము లబ్ధనాశము, అవిమృశ్యకారిత్వము అను ఐదుభాగము లున్నవి. క్రీ.శ. 581_579 సం॥ ప్ర్రాంతమున పర్షియా దేశము నేలు చుండిన ఔషరు

వాన్ అనబడెడి పారసీక రాజు కాలమున సీగ్రంధము వహ్లతీభాషలో వీ నికిని. క్రీ. 18వ శతాబ్దని అరబ్బీ భాషలోనికిని, సైమియాన్ సేథ్ (Symeon 'Seth) అను నాతనిచే స్త్రీ. 1015 ప్రాంతమున గ్రీకు భాష శ లోనికిని, పొస్సిసస్ (Possinus) అన్న యతనిచే ల్యాటిన్ భాషలో నికిని రబ్బీజోయెల్ (Rabbi Joel) అను పండితునిచే క్రీ. 1250 ప్ర్రాంతమున హెబ్రూ భాషలోనికిని ఆతర్వాత నొకటి రెండు సంవత్స రములలో స్పానిష్ భాషలోనికిని పిమ్మట కీ. 15వ శతాబ్దని జర్మను భాషలోనికిని, ఆపై యూరపియను భాషలన్నింటిలోనికి పిల్పే లేక విద్వాయ్ ఫేబుల్స్!(Fables of Pilpay or Vid pai i.e. Vidya pati) అను పేరను ఇట్లు రమారమి రెండువందలమంది విద్యావేత్తలచే అన్ని దేశములలోను మొత్తముమీద సుమారేబది భాషలలోని కీయు ద్గ్రంథ మనువాదము చేయబడియున్న దని హెర్టల్ అను పాశ్చాత్య పరిశోధకుడు తనహిందూ దేశ కథాకావ్యచరిత్రములో వ్రాసియున్నా డు, ఈ కావ్యము యొక్క ప్రశస్తి తెలియుట కీవిషయ మొక్కటి

ఇయ్యది మాతృకయై యుండ దీని ననుకరించియు, అనుసరిం చియు మన దేశమున నెన్ని యేని నీతి కావ్యము లుదయించినవి. దీనికి సంగ్రహరూపమున సంస్కృతమున పంచతంత్ర కావ్య - పంచతంత్ర కావ్యదర్పణ - పంచోపాఖ్యానాదులు పెక్కుకృతులు గలవు. అట్లే ఆంధ్ర భాషయందును దూబగుంట నారాయణకవి, బైచరాజు వేంక టనాధకవి ప్రభృతులు పద్య కావ్యములుగను, కందుకూరు వీరేశలింగ కవి. పరవస్తు చిన్నయసూరి మొదలైన పండితులు గద్యరూపము నను, విశ్వాత్ముల నరసింహమూర్తి, శీలా వీర్రాజు మున్నగు చిత్ర కారులు బొమ్మలకధలుగను ఇంతటిప్రశస్తికి పాత్ర మైన యీకృతిని విద్యాపతిబిరుదనాము డైన విష్ణుశర్మ పండితుడు రచియించెను.

కృత్యాదియందు —

“మన వేవాచస్పతయే శుక్రాయ పరాశరాయ సముతాయ చాణక్యాయ చ విదుపే నమో ఒస్తు నయశాస్త్ర కర్తృభ్యః॥ సశలార్ధశాస్త్రసారం జగతి సమాలోక్య విష్ణుశ ర్మేదమ్, తం తైపంచభి రేత చ్చకార సుమనోహరం శాస్త్రమ్ |

అని చెప్పుటనుబట్టి యితఁడు ప్రాచీనము లైనమను అత్రి;విష్ణు హంత్ర; యాజ్ఞవల్క్య; ఉశన; అంగీరన; యమ; ఆపస్తంబ; సంవర్త; కాత్యాయన; బృహస్పతి; పరాశర; వ్యాస; శంఖ; లిఖిత; దక్ష; గౌతమ; శాతాతప; వశిష్టాదివింశతిధర్మశాస్త్రములనేగాక చాణక్య విష్ణుగు ప కౌటిల్యుని అర్థశాస్త్రము మొదలైన రాజనీతిశాస్త్రముల నన్నింటిని సాకల్యముగ ఆపోశనముపట్టి యాకళింపునకు దెచ్చుకొని ఆకాలమున ‘విద్యాపతి 'బిరుదవిఖ్యాతుడై వినుతింపబడియుండె నని చెప్పనగును.

గ్రంధాన తారికలో :—

"దక్షిణ దేశమందలి మహిళారోప్యపురము నేలెడి అమరశక్తి యనురాజు దుర్వినీతు లైనతన కొడుకులకు నీతి నేర్పు మని కోరగా వారికై నే నీ నీతిశాస్త్రమును రచియించితి” ననుమాటలు వా వ్రాసియుం టను బట్టి యీశవి దక్షిణ దేశవాసి మైనయా జేసియాస్థానమున విద్వత్కవిగా నుండెనని భావింపవచ్చునుగాని, ఈవిషయమునే పరి శోధకులును గుర్తించియుండ లేదు. అందుచే నీమాట గ్రంథ ప్రశస్తికై యాతడు కల్పించివ్రాసినదో లేక నిజమో యూహింప నలవి గాకు న్నది." అని బ్రహ్మశ్రీ మల్లాది సూర్యనారాయణ శాస్త్రిగారు తను వా సంస్కృతకవిజీవితము పుట 180లలో వాసిరి.

క్రీస్తు మొదటశతాబ్దియందు హిందూ దేశమున క్రైస్తవ

మతము వొడసూపి రెండవ శతాబ్దిలో నది దక్షిణ భారతమున నేటి మదరాసుప్ర్రాంతమున సుస్థిరముగ పాదుకొనినట్టు చరిత్ర తెలియ జేయుచున్నది. అప్పుడు అనఁగా క్రీ.2వ శతాబ్ది యారంభ కాలమున బలాఢ్యు డై నఅమరశక్తి యను రాజు మహిళాతోవ్యపుర మనబడెడి ప్రాచీన హైందవనగరమును రాజధానిగా జేసికొని రాజ్యపాలనము చేయుచుండెను. అదేనేడు మైలాపూరు అని వ్యవహరింపబడుచు మద రాసుమహానగరమున సంతర్భాగ మైపోయినది. ఈమహిళారోప్యపుర మునే గ్రీకు దేశస్థు డైన టాలెమీ (Ptolemy 140-150 A. D.) యనుభూగోళశాస్త్రజ్ఞుడు 1. పశ్చిమ భారత దేశము, ఆఫ్ఘనిస్థానము, డు బెలూచిస్థానము (India Intra Gengem) 2. ఆగ్నేయాసియా, చీనా దేశము (India Extra Gengem) అను పేర్లతో వ్రాసిన భారత దేశభూగోళగ్రంథమున రెండవ భాగమందు దక్షిణ దేశభౌగో ళిక స్వరూపనిర్ణయము చేయుసందర్భమున 'మహిళార' (Mahi larpha) యని పేర్కొనియుండినట్లు శ్రీ అక్షయకుమార్ మజుందార్ గారు తమహిందూహిస్టరీ యనుగ్రంథమున 844వుటలో వాయు చున్నారు.

పై నిచెప్పిన అమరశక్తి రాజునకు బాహుశక్తి, ఉగ్రశక్తి, అనంతశక్తి యనెడినిరక్షరకుక్షలు మూఢులు నై నముగ్గురు కొడుకు రమూర్ఖన్యు లైనయాకుమారత్రయమునకు విద్యా లుండిరి. మూర బుద్ధులు గరపి గుణవంతులుగ చేయుటకై యారాజు చేసిన ప్రయ త్నము లన్నియు నిష్ప్రయోజనము లయ్యెను. తుట్టతుదకు దైవవశ మున అశీతివర్ష ప్ర్రాయుడును, విద్యావృద్ధుడును ఆకాలమున పేరు మోసినపండితుడును నై నవిష్ణుశర్మను ప్రార్థింపగా రాజుకోరిక సంగీక

రించి యాయువరాజతయము నాశ్మశిష్యులుగా గ్రహించి వారిమన సున కిష్టమైనవిధమున వశుపక్ష్యాదులసంభాషణము చేసినట్లు నీతిధర్మ ములు నిండై యుండ అద్భుతము లైనకథలు చెప్పుచు వారిని వశవర్తు లను గావించుకొని మనసునకు నొప్పి గలుగనీయక నీతినేగాక జీవిత రహస్యములును, రాజ్యతంత్రములును మొదలై నసర్వవిషయము లును బోధించి వారిని గుణకోవిదులను గావించి తండ్రి కప్పగించి యాతనిచే మన్ననలు పొందెను. ఈవిషయములు శ్రీ వి. కె. మజుం దార్ గారు తనుగ్రంథము 716 పుటలో వ్రాసియున్నారు. ఇట్లగుట చేతనే కథలు, కట్టుకథలు వినికూర్పు నేర్పున భారతీయులు సర్వ ప్రపంచమందలిమానవజాతికిని బోధకు లైరని గుణపక్షపాతి యైన ఎలిఫిన్ స్టన్ మహాశయుడు తసహిందూ దేశ చరిత్ర తొమ్మిదవ ముద్రణ 172వపుటలో నుల్లే ఖంచియున్నాడు.

ఈయాధారములతో సంస్కృతశ విజీవిత కారునిసంశయము తీరి మన కొకమార్గము దొరికిన ట్లయినది.

ఇంతకును విద్వన్మణి యైనవిష్ణుశర్మజీవిత చరిత్రము పూర్తిగా లభింపదయ్యెను. ఈతడు తనకథలలో నవకాశముగల్గినప్పు డంతయు బౌద్ధబిక్షువులను, జైనసన్యాసులను, యాయావరీయ బ్రాహ్మణులను తఱచుగా నుపాలంభము చేసియుండెను. ఒకకథలోని సందర్భమును పురస్కరించుకొని యొకానొక నక్కనోట 'అహో! నేడు భట్టారక వారముగదా! మాంససంబంధమైన యీసరమును నాదంతములతో నెట్లు స్పృశింపగలను!' అని పలికించుటను పరిశీలనా దృష్టితో నాలో చింతు మేని ప్ర్రాచీన కాలమున భానువాసరమున మాంసాహారము నిషేధింపబడిన పెచ్చటను కానరాకున్నది. గనుక ఆకాలమున నీ మహిళారోప్యపురము (Mylapore)న నెలకొనియుండిన క్రై స్తవులు ఆదివారమున మాంసాహారము, మద్యసేవనము, దైనందిన చర్యయు

మాని విధిగా సుపవసించి యారాధనా మందిరములలో గుమిగూడి శ్రద్ధాళువులై తమ మతగ్రంథమైన బైబిలును పఠించుచుండెడి వారి -యాచారముల వాలకము నతిచమత్కారముగ నవహాస్యము చేసి సహేతుకమైన వ్యాజ వినయమును ప్రదర్శించి యుండే నని తోపక -మానదు.

మదరాసు ప్ర్రాంతమునందలి మైలాపూరున బుట్టి ప్రాముఖ్యత నంది కాలక్రమమున సకలజగత్సంస్తూయమాన మైన గ్రంధ మని తెలిసియే పరవస్తు చిన్నయసూరి ప్రత్యేకించి దీనియాం ధీకరణమునకు బూనుకొని యుండెనేమో యనిగూడ తలంప వీలు లేకపోలేదు. గ్రంధము సాంతముగ ముగిసియుండినచో దీని చరిత్రను గురించి ఆమహామనీషి గ్రంధప్రస్థావనములో వ్రాసియుండు నేమో శదా?

'విష్ణుశర్మ యొక్క యీకృతి గుణాఢ్యుని బృహత్క ధలోని కొన్ని కధలకు వచనరూపమైన సంక్షేపానువాదము. ఈగ్రంధమున నందందు గానవచ్చెడి శ్లోకములు కొన్ని యీతడు స్వయముగా రచి 3 యించినవే యనవచ్చును గాని, పెక్కు శ్లోకములు మనుస్మృత్యాది పూర్వగ్రంధములనుండి స్వీకరించినవే యనదగును. కాని, క్రీ. శ. 8వ శతాబ్దివాడైన దామోదరగుప్తుని శంభళీమతనామాంతర కుట్టనీ మతమునందలి "పరఙ్కః స్వాస్తరణః పతి రనుకూల” యన్నల్లోక సా చితని పంచతంత్య్ర మిత్రభేద ప్రశరణము నందును. కీ. 9వ శతాబ్ద ఉత్తరార్ధమువాడును ఔత్తరాహుడును నైన రుద్రభట్టుయొక్క శృంగారతిలశములోని “సార్థంమనోరధశతై” అనెడి శ్లోక మాం ఛమున లబ్ధనాశతంత్రము నందును గనిపించుచుండుట వలనను ఇంగ్లం డులోను జర్మనీ దేశమునందును ముద్రితమైన “పం చతంత్రము”నకును భారత దేశమున వ్యాప్తిలోనున్న గ్రంధమునకును కొన్ని చోట్ల భేదము

కానవచ్చుచున్న దాని సర్. సి, పి, బ్రౌను పండితుడు చెప్పుటచేతను, గ్రంధము దేశమున వ్యాపించినకొలది రోజులలోనే క్రమేపి అర్వా చీనులకృతులలోని శ్లోకము లీపంచతంత్రమున ప్రక్షిపము లైనట్లు. విమర్శనా చక్షువులకు విదితముగాక పోదనుట సత్యదూరము కాదు.

ఇంతవరకును గ్రంధప్రశస్తి దానిమార్పు జన్మస్థానము కృతి కర్త వెదుష్యము వీనింగూర్చిన విషయము లుటంకించితిని, ఇంత కాల నిర్ణయమును గూర్చి మల్లాది వారనిస మాటలంజెప్పి మతాంతరములు. జూపించి పర్యవసానముం జెప్పి యీనావ్యాసమును ముగింతును,

క్రీస్తు ఆరవశతాబ్దిని మొట్ట మొట్టమొదట నీపంచతంత్య్ర గ్రంథము. పర్షియను భాషలోని కనువదింపబడినది కనుక అంతకుమున్నె యీ గ్రంధముపుట్టినదని కొందరును, దౌర్మంత్యా న్నృపతిరిత్యాదిభర్తృ హరిసు భాషిత త్రిశతిలోని శ్లోక మిం దుండుటంబట్టి దానిత ర్వాత నిది జనించిన దని మరికొందరును ఏతచ్చోక మిదిపుట్టిన తర్వాత చేరియుండు ననెడి భావమున సుభాషిత త్రిశతిశన్నను వంచతంత్య్రమే ప్రాచీన మని పల్కుచున్నారు గనుక విష్ణుశర్మకాలము సునిశ్ఛితము కాకున్న దని సంస్కృతకవి జీవితము 18 పుటలో వ్రాసిరి.

ఏవిధముగ జూచినను భర్తృహరి క్రీస్తు కుపూర్వు డగునని పలు వురు పండితులభిప్రాయము నొసంగియున్నారు. కావున మన మీ సందే హమును వీడిమతాంతర మైన యభిప్రాయముల నరయుదము,

డాక్టర్ : యం. కృష్ణమాచారియార్ (మదాసు) గారు తమ హిస్టరీ ఆప్ క్లాసికల్ సాట్ లిటరేచర్ అన్న పేరున 1937 సం॥ ప్ర్రకటించిన గ్రంధమున నీవిష్ణుశర్మను క్రీ.పూ. 776 సం॥ నాటిదాడుగా గుణాఢ్యునిశన్నను ముందు కూర్చుండ పెట్టుట యెట్లొ పరిశోధకులు నిర్ణయింతురు గాక !

 

67

పంచతంత్రము; దాని పుట్టుకు

మల్లాది సూర్యనారాయణ శాస్త్రి గారు 'మెట్లయిన నితడు శా. శ. 450 కి పూర్వడు గాని పరుడు మాత్రము కా'డని ముగ తముయభిప్రాయమును చెప్పిరి.

విషయ మంతటిని సముస్వయము జేసి చూచినచో విష్ణుశర్మ

తప్పక స్క్రీ. 2వ శతాబ్ది ప్రధమపాదము నాటివాడనియు నేటిమదరాసు మహానగరమున నొక భాగమైన నాటి మహిళారోప్య పురము నేటి మైలాపూరునంది పంచతంత్రము వుటైననియు ప్రపంచమునకు తెలియ వచ్చుట సాహిత్యారాధకులకు సంతోషదాయకము కదా !

ఈవ్యాసమును వ్రాయునెడల నేను పేర్కొన్న గ్రంధకర్తల కును, ప్రకాశకులకును కృతజ్ఞతలు చెప్పుచు విరమింతును.

- శ్రీ శ్రీనివాసపురం నరసింహాచార్యులు 

( మూలం - ఆంధ్రసాహిత్య పరిషత్పత్తిక' 1957 - ఇస్యూ 6 ) 

సేకరణ 

కర్లపాలెం హనుమంతరావు

బోథెల్ ; యూ. ఎస్.ఎ.

24 -12-2021 

కుమారి మొల్ల - కీ.శే. వారణాసి శ్రీనివాసరావు ( ఆంధ్రపత్రిక- 1948, జనవరి 14 - సంచిక నుంచి ) సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 24-12 - 2012

కుమారి మొల్ల 

- కీ.శే. వారణాసి శ్రీనివాసరావు 

( ఆంధ్రపత్రిక- 1948, జనవరి 14 - సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

24-12 - 2012 

పూల మొక్కలు ఉన్న తోటలో నొక కాలుపగట్టున కూర్చున్న నన్ను సమీ

పిస్తూ కుమ్మరి మొల్ల—]

ఏం నాయనా , నన్నాహ్వానించారు? 

నేను: తమరు  నమస్కారం మానేసి, ఏకవచనాన్ని  ప్రయోగిస్తేగాని నేనేమీ మాట్లాడాను.

మొల్ల : అదేవిటి మీరు బ్రాహ్మణులు; మేము కుమ్మర్లం . 

అయితే నేమమ్మా? నాకంటే పెద్దలు అన్ని విధాలా

ఐతే మటుకు  కులమెక్కడికిపోతుంది?

మీరు దణ్ణాలు పెడితే అందుకోవడం, పేర్ల చివర రావు తగిలించుకోవడం, మీ చేత బహువచన ప్రయోగాలు  అందుకోవడం అవన్నీ మీ కాలపు వాళ్లకే తగిపోయింది. మేమేదా పాత కాలపువాండ్లం. మూర్ఖప్రపంచ సంబంధీకులం. మా వ్యక్తిత్వాన్నట్లా ఉండనీయండి .

తమ విషయం నాకు ముచ్చటగా వుంది. కాని ఐనా నా పట్ల, ప్రేమ కోరిన చనువును చూపించండి 

సరే, నీకంత పట్టుదలెందుకు? అల్లాగే కాని, నన్ను పిల్చిన కారణమేమి నాయనా ? .

మీ రాంధ్రంలో కవిత్వం చెప్పారు కదా! 

నన్నూ నా కవిత్వాన్నే చెప్పు శాయనా ! ఆంధ్రంలో కవిత్వం చెప్పి నలుగురి మెప్పు పొందుదామని ఆశ పడ్డ  మొదటి స్త్రీ వ్యక్తిని నేనే అనుకుంటా.  అది నాకేం  పొండత్యం ఉండి కవిత్వం చెబుదామని కాదు .  చిన్నప్పుడు నాకు ఎంతసేపూ  చదువు కుందామని పుండేది. మా వృత్తిలో  త్రిప్పడం కోసం మా అమ్మ కుండలిస్తే  రెండు మూడు సార్లు నా చేతుల్లో పగిలిపోయాయ్. ఆది చూచి మా ఆమ్మ తిడుతూంటే , మా వూళ్లో కొక బ్రాహ్మణ పండితుడు కని పెట్టి నాకు చదువు చెప్తా రమ్మని, కొంత కాలంలో పంచకావ్యాలు వంటపట్టించారు. ఆయన గారికి ఆంధ్రం,భారత, భాగవతాలంటే ప్రాణం. వారు రోజూ చదువుతుంటే వినేదాన్ని. కొంతకాలానికి శ్రీ సరస్వతీ కటాక్షం వల్ల నాకు పద్యాలు రాయడం అలవడ్డది . అప్ప ట్నుంచీ యేకథ వ్రాద్దామా  అనుకుని, రామ కథమీదికి మనస్సు ప్రాకితే దాన్ని వ్రాయడ మారంభించి పూర్తి చేసా. అదే నాయనా  నేను వ్రాసిన గ్రంథం. ఆదేమీ గొప్పదేంకాదు . 

చిత్తం. తమరా గ్రంథం విషయంలో పడ్డ ఆశ నెరవేరలేదా ?

నెరవేరకేం? 

అంటే నాకర్దం గాలా! 

అర్థం కావడానికేముంది నాయనా! నేను ఆడదాన్ని, నా కవిత్వ మంతపటుత్వమైందికాదు .

అదేమిటండీ, ఆడవా  చెప్పిన కవిత్వ మని తప్పక మెచ్చుకోవాలే! 

ఆడది కుండ లోముధోకక విశ్వం చెప్పడ వేమిటి యీ మాత్రం పద్యాలు చెప్పక పోతే భాషకేం పరువుతుందాని మా కాలం లో నోగలవాండ్ల ఊహ. నీవన్న భావం మీ కాలంలో ప్రబలినంత మా కాలంలో ప్రజలలో 1: అదేం మ్యాటండీ? నాయకురాలి వీర త్వం పొగడ్త స్కెలా ?

మొ: నాయనా, ఇది కవిత్వంగా, నాయకు కాలీ ఛైన్యకయి - బ్లాగ నా కవిత్వం మగా కృమము లగూర్చోపెట్టేది కాదుగా, నే: పొరబాటన వాళుకురాలి సంగతి కడివా, స్త్రీ కవనాన్ని సున్నితమైన విషయ

ముగా వెంచకపోవడం పౌరుపలోపం. మొ : ఈ భావాల్నేటివి గాని, వాటివి కావు. 1 అంచేత తమకో స్క్ర్కీ డేర లేదన్నమాట!

వీడేరలా. పామరల్లో డొక్క శుద్ధియైన వాం చింతా అభిమానించి మల్లమ్మ కాగా చిక్కని కజనం కెళ్తారని పొగిడేవారి ఆపా X నాకు రుచిస్తుందా నాయనా : ఎవడైనా పండిత

1: ఓహో ! (కొంచెముండి) నా కిప్పుడర్ధ మౌతూంది. ఆదా రపకు నొప్పి కలిగించింది! కొన్ని శతాబ్దాలైనా యింకా మరపు పుట్టిం చంది ! చిత్తం, నాన్ని మరిచి యింత సేపు తరచినందుకు నన్ను క్షమించండి.

మొః అయితే శేం చివర కాశ్య మాడ్చా రచుకోండి. నేటికి లోపించినపుడలా యెందరున్నా "ముల్లా: చే ఇంత తొందరి బడి నిన్నిట్లాగంటిని !" అని నొచ్చు కుంటారను కోండి ఏం లాభం! అవాళలుగుల్లో తిలకంపు ___లైంది కదా!

సే పోనీందమ్మా! ఎవరో ఒక రఇక పోతే మునిగిపోయింకా, ఆంధ్రలోకమంతా ఏకగ్రీవం గా, మొల్ల రామాయణం కారు టుందంటూంటే!

మొ: ఔననుకోండి! ఆ పధలో వసభ్య వాక్యం బుట్టిందా, లేదా? నే: అనకూడదనుకోండి.

మర్నాడు... మొ : ఆC, ప్రొద్దున్న వచ్ళారు: కూర్చ న్నారు: చదువిస్తున్నారు. అన్నిపొవాదులు మరచి సాయంత్రం దాకా కూర్చుని విన్నారు. ఏమైనా ఆడదాన్నని అంత నిరసన చేసారు.

కాలంలో మావాళ్ళు మగాళ్లకు మల్లే పర్వివిష యాల్లో శక్తి మంతుల మని నిరూపించారు. అంక పని మేము చేయలేకపోలా కాలానికి మా కమః సంఘసారానికి కట్టుబడ్డాంకాని, అప్ప కీమాందరు శ్రీ రాక్రమా దేవి ఝాన్సీ och మ్మభాయంటివారు కొంత సాహసించారు...

నే తనురేదో రెండు పేర్లుమాత్రమే చెప్పారు. ప్రపంచచరిత్ర పరిశీలిస్తే పేరో గిన కాంతామణులు కొన్ని వేలమందుటారేమో?! అంతవరకెందుకు? తెల్లాళ్ళ సిద్ధాంతా ల్నిజ ‘మైతే మానససంఘంలో నో ప్రథమం లో సర్వాధి కారు డవాండ్ల దేమో ! తిమరుస్వర్గంలో • ముంటారుకదా! వారిలో పర్వహ • రంటారు. • వాల్లోనే పెద్ద పై నా అడిక్కనం క్కోకపొయ్యారా?

మొ: మీ కీవాం ధుండడం సహజమే కాని ఆ దీడిగడానికొక్క అభ్యంరముఁది, వారంతా పర్వజ్ఞరేగాని వార్లో చెవర్నైనా పలకరించే వీలుందా ? అట్లాటిరేకై నా వార్లో నెవరినై నా కదిలించడంతో లే చిరు నవ్వు నవ్వి మరొక విషయ మెత్తుతారు. నా రెంట సేపటి కీ మానవులు - తమకు భగవంతుడు కటాక్షించిన శక్తిసామర్థ్యా లతో సకలము తెలుసుకొన బ్రయత్నించాలని వుంటుందనుకుంటా. అట్లా లేకుం ప్రేమన కున్న యే కొద్దిపాటు ప్రేమలో పూర్తైం తర్వాత మనకు కాలక్షేపమెటాగా అని ఊహిస్తా దనుకుంటా. ఆటాటివిషయాలు మా కెవరి కైజా తెలిపితే మే మీరోకారికి రాకపోక

మనము అంటూంటాం. (ఆకాశంనుండి) మొల్లా, శచీదేవి గారి

: ఆరురంతో రేచి) వాయశా (నిష్క్రమణ) సే ఆరే! మిగతా వారంతా కొంత తనివి తీక మాట్లాడిజిల్లా రీమెగా రుహశాత్తు గా వెళ్లారు. పోనీ, ఐనా మన మనిగాల్సిన విక చే మున్నాయీ మెను ? పాప మేవో కవిత్వం చెప్పాగుకాని తా మెన్నడు నే విషయంలోనూ ఘనుల మనుకోలా. సరే, యింకా కవులలో నెదరు మిగి లున్నారు. మిగులకేం! చాలామం దున్నారు కాని, పైవారి పంధల పడిచిన వారేగాని వారిలో స్వతంత్రం లెక్టరూ కాన్పిం చరు, మన కాలంలో వారిని కదిలిద్దా మెంటే లాభం లేదు; పైనబడి కరుస్తారు; కొడ్తారు. కూడాను — లేకపోతే పాకిపాడొ వారి లక్ష ణాన్ని గ్రహించి పొడిర్భంపినా చంపుతారు. వీరు మనల్ను ఏదిబడితే అదడి మాత్రంవాడా అని. అకొక నేనెట్టెను కదిలించినట్లవుతుందినేని దొరకదన్న మాట. సరే ఇక చక్రవర్తుల వాప్వోసిద్దాం. ఇంఠతో ఆగుదాం. ఇంకోసారి ఎప్పుడైనా?

( ఆంధ్రపత్రిక- 1948, జనవరి 14 - సంచిక నుంచి ) 

సేకరణ - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

24-12 - 2012

బోథెల్‌; యూ. ఎస్.ఎ

ఈనాడు హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక బండ పడుద్ది కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - ప్రచురితం - 09-12- 2013 )

 

ఈనాడు హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక

బండ పడుద్ది

కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 09-12- 2013 ) 

' ఓరి .. నీ బండపడ '  అని మన పెద్దాళ్లు ఊరికే అన్నారా? తథాస్తు దేవతలున్నార్రా! జనాల నెత్తిన మళ్ళీ బండ ఎలా పడిందో చూడు' 

గ్యాస్ బుండ గురించే అన్నా  నీ ఆవేదన? బండమీద ఇంకో అరవై ఆరున్నర. స్వాతంత్య్రం వచ్చి అరవై ఆరేళ్లు దాటాయి. దానికి గుర్తుగా ధరను జాతికి అంకితం చేస్తే చమురు కంపెనీల దేశభక్తినిలా శంకించడం బావోలేదన్నా!

ఏడుపొక్కటే తక్కువరా!  పొయ్యిమీదనే  మండుతోందను కుంటే... పొయ్యి కిందా  ఇలా మంట పెట్టిస్తుంటే కడుపు మండిపోతుందిరా!  ఇక్కడు వట్టి గ్యాసు గ్యాసని  మనం నేతల కూతలనేదో ఛీ కొడతాంగాని- ఆ గ్యాసు సిలిండర్లకు పట్టి బజార్లో పెడితే ఎంత డిమాండూ!

వానచుక్క సామెతని సరిపెట్టుకోరాదా అన్నా! మురిక్కాలవలో పడితే మురుగు, ముత్యం చిప్పులో పడితే ముత్యం.  ముత్యానికి మరి డిమాండు ఉండకుండా ఉంటుందా?  నీకు తెలవడా అన్నా!

మా బాగుందిరా అబ్బీ నీ కపిత్వం! కిలో బంగారం, కిలో వంటగ్యాసు తూచి ఏదో ఒకటే కోరుకొమ్మంటే, నీ ఓటెటోగాని నేను మాత్రం గ్యాస్ తీసేసుకుంటారా   బాబూ!  అలా ఉంది ఇంట్లో పరిస్థితి. ఎందుకురా ఆ నవ్వూ!

ముక్కోటి దేవతలొకవైపు అమ్మ ఒకవైపు రెండిం టిలో ఏది కావాలంటే.. అమ్మవైపే తూగేను నేను- అని వెనకటికి ఒక గొప్ప కవి మా గొప్పగా చెప్పారులే. ' అమ్మ కూడా వద్దు బదులుగా ఓ గ్యాసు బండ ఇవ్వు'  అని అడిగేట్లున్నావ్ నువ్వు!  అందుకొచ్చింది నవ్వు.  మరేమనుకోమాకన్నా!

నవ్వులాటగానే ఉంటుందిరా అబ్బీ నీకు నా బతుకు.  పెళ్ళీ పెటాకులూ అయితే బయటపడుతుంది తమరి సరుకు .  అన్నట్లు నువ్వేదో పెళ్ళిచూపులకు వెళ్తున్నావటగా?  పిల్లకు ఏ పీజీ డిగ్రీనో ఉందని సంబరపడిపోకు. ఎల్పీజీ గ్యాస్ కనక్షను లాంటిదేదో ఉందో లేదో ముందు చూసుకో! కాపురం కూడా గ్యాసు లేనిదే ముందుకు కదలదు. గుర్తుంచుకో!  కాఫీలోకి పంచదార తక్కువైతే ఏ పక్కింటి పంచ ముందో నిలబడి ఓ కప్పు అప్పు అడుక్కోవచ్చు. అదే గ్యాసుగాని అయిపోయిందనుకో .. అయిపోయిందే నీ పని. ' ఎక్క డైనా బావగాని- గ్యాసుబండ దగ్గర కాదు' అన్న సామెత పుట్టుకొచ్చింది విను!  ఒకే బాణం, ఒకే భార్య లాగా ఒకే కనెక్షను .. ఒకే  బుకింగు' అన్న కొత్త సూత్రం తెచ్చింది ఈ గ్యాడు తిప్పలు. 

ఆవుమీద వ్యాసంలోలా  ఈ గ్యాసుమీదనేనీ నీ ధ్యాసంతా?.   వ్యాసమేదన్నా రాస్తున్నావా అన్నా?! 

మ' సంసారి బాధలు నీకేం తెలుస్తాయిరా సన్నాసీ?  బైటికె ళ్చిన ఆడపిల్ల క్షేమంగా ఇంటికొచ్చిందాకా ఎంత ఆందోళ నో... దానికి పదింతలు.. బుక్ చేసిన సిలిండరు సవ్యంగా మన ఇల్లు చేరిందాకా!  ఆడపిల్లవాళ్ళు సమర్పించుకునే కట్నాలనుంచి  కొంత గిల్లి మళ్ళీ పిల్లకు నగానట్రా చేయిం చినట్లు మనం ముందుగా చదివించుకోవాలను తిరుగు కట్నంలా సబ్సిడీ మొత్తాన్నిప్పుడో బ్యాంకు ఖాతాలో జమ వేస్తారట!  బికార్లం... బాటా, బిర్లాల మాదిరి బ్యాంకుల

చుట్టూ షికార్లు కొట్టడం.. . ఆదో విచిత్రం! నిరాధారుడికి గ్యాసుబండ బహుదూరం.  జీవనాధారం కోసమే అల్లాడాలా . . ఆధార్ కార్డులకోసమే పోరాడాలా? పోలీసోడి దెబ్బలకన్నా మహా కముకుగా ఉంటున్నాయబ్బీ  'గ్యాసు ' దెబ్బలు! 

పో అన్నా... నువ్వు మరీ చెబుతావు.  అంతర్జాతీయ మార్కెట్టంటూ ఒహటుంటుందని, దానికి అనుసంధానమైన పాపానికి ధరలెప్పుడూ కిందికి దిగిరానేరామని అంట్లు తోముకునే అప్పులమ్మక్కూడా అవగాహనస్థాయి పెంచింది. వంట గ్యాసు లాంటిదాన్ని నువ్వు ఇలా తక్కువ చేయటమా?! 

వేళకు ఇంటాయన కొంప చేరకపోయినా ఏమంత అందోళన పడటంలేదు ఈ కాలం ఇల్లాళ్లు.  అదే బుక్ చేసిన గ్యాసుబండ సవ్యంగా ఇంటికి చేరకపోతే, మంచమెకేస్తు న్నారురా వాళ్ళు!  మా పిన్నమ్మగారమ్మాయిని కొత్త కాపురానికి పంపిస్తూ సారెలో ముందుగా పెట్టిందేంటో తెలుసా  గ్యాసు సిలిండరు ! కట్నకానుకలకన్నా కరాఖండీగా  కండేషను పెట్టారట మగపెళ్ళివాళ్ళు.  పిల్లను చూచానికని వచ్చినప్పుడు ముందుగా అమ్మాయికేమున్నా లేకున్నా  ప్రత్యే కంగా కనెక్షనుంటేనే సంబంధం ఖాయం చేసుకుంటున్నారు.  అలాంటి గ్యాసుని తక్కువచేసి మాట్లాట్టం కుదురుతుందా?

పిచ్చిపిచ్చి ఊహలొచ్చేస్తున్నాయి. మరీ ఈమధ్య ఈ గ్యాసుబండ ధర పెరిగినప్పట్నుంచీ ! తులాభారం సీనులో ఒక సిబ్బెలో ఎన్టీఆర్లా శ్రీకృష్ణుడంట..  మరో సిబ్బెలో తూకానికి సత్యభామాదేవి వంటింటి గ్యాస్ సిలిండరంట! ఇంకో సీనులో కుచేలుడిచ్చిన అటుకులు బొక్కి పరంధాముడిచ్చిన అష్టఐశ్వర్యాల్లో గ్యాసు సిలిండరు కూడా కనిపించింది. పచ్చి పండ్లు, పిచ్చి కాయలే దొరికాయా శ్రీరాముడంతటివాడికి నైవేద్యంగా పెట్టడానికి అని లక్ష్మణస్వామి నోరుచేసుకుంటే పండరీబాయి  ఫేమ్ భక్త శబరి ఏమని మొత్తుకుందో తెలుసా? ' క్షమించు లక్ష్మణా! సమయానికి గ్యాసు నిండుకొంది, బుక్ చేసిన బండ ఇంకా డెలివరీ కాలేదు' అని. 

అయ్యబాబోయ్.. ఇంక ఆపుతావా అన్నా.. గ్యాసు మాటలు ఇంతకూ ఎప్పుడూ లేంది ఇవాళ నువ్వింత పెందలాడే వచ్చి ప్రేమగా పలకరిస్తోందెందుకో తెలుసుకోవచ్చా?

ఇంట్లో గ్యాసు నిండుకుందిరా!  వంట సగంలో అగిపోయింది. నీ సిలిండరొక పూటకి దొర్లించుకుపోదామనీ! నీ సాయం వృధా పోదులేరా సోదరా ! డబుల్ సిలిండరుతో సహా రంభలాంటి భార్య ప్రాప్తిరస్తు' అని దీవిస్తాగా'

ఒక్కటి మాత్రం ఇప్పటిదాకా నువ్వు చెప్పిన గ్యాసు పాఠా న్నిబట్టి గట్టిగా ఒంటపట్టించుకున్నానన్నా! వంటగ్యాసు బండను  మాత్రం సాక్షాత్తు ఆ వాయుదేవుడే వచ్చి అడిగినా ఇవ్వకూడదని.  ఈ వంకతో వచ్చినప్పట్నుంచీ మా పార్టీని తెగ తిట్టిపోస్తున్నావుగా నువ్వు ఇంక నీకెలా ఇచ్చేది? !

అంతేనంటావా? అయితే దీవెన కాదు. విను ! ఉప్పుకల్లు ఒకప్పుడు తెల్లాడిని తరిమితరిమికొ ట్టింది. గ్యాసు బాధితులందరి తరఫున ఇదే నా శాపం .  ' ఈ సంక్షోభం ఇలాగే కొనసాగితే నీ సర్కారుకూ ' గ్యాస్ ట్రబుల్'తప్పదు 

రచన: కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 09-12- 2013 ) 

ఈ నాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక కలకాలం కరవే కరువు రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - కరవు ఘోష పేరుతో - ప్రచురితం - 15 -08-2009)

 

ఈ నాడు - హాస్యం - వ్యంగ్యం - గల్పిక

కలకాలం కరవే కరువు!  

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు

( ఈనాడు - కరవు ఘోష పేరుతో - ప్రచురితం - 15 -08-2009) 

'తింటే గారెలు తినాలి. వింటే భారతం వినాలి'  అనిగదా పెద్దలు అనేది' ఈ కరవు రోజుల్లో గారెలెలాగూ తినేది లేదుగానీ.. ఆ భారతమన్నా చెప్పు బాబాయ్.. ఈ జెండా పండుగ రోజున వినాలనుంది!'

' ఏం భారతంరా ... కరవు భారతమా? ఇప్పుడు మనకొ చ్చిన కరవు అప్పుడు ద్వాపరయుగంలో గనక వచ్చిఉంటే?  ఆ వందమంది కౌరవులను ముప్పూటలా మేపలేక పాపం గాంధారమ్మ మొగుడిచేత హస్తినాపురాన్ని ఏ మార్వాడీ వాడికో కుదువ పెట్టించి ఉండేది. అయిదూళ్ళయినా ఇవ్వమని పాండవులు ప్రాధేయపడ్డారంటే నిజంగానే కరవుందేమోనని అనుమానంగా ఉందిరా అబ్బాయ్ ! లేకపోతే పుట్టిన పిల్లల్ని పుట్టినట్లు ఆ గంగమ్మ నీళ్ళలో ఎందుకు వదిలేసుకుంటుందిరా కుంతి  ? ' 

' పో బాబాయ్; నువ్వెప్పుడూ ఇలాగే విచిత్రంగా మాట్లాడతావ్! ఆ కాలంలో కరవు ఉండి ఉంటే నిండుసభలో ద్రౌపదమ్మకు బేళ్ళ కొద్దీ చీరెలు శ్రీకృష్ణపరమాత్ముడెలా సరఫరా చేశాడంటావ్?'

' అందుకేరా ఆయన్ని దేవుడన్నది. అలాంటి మాయలు తెలియవు కనకనే భీముడు అజ్ఞాతవాసంలో ఉన్నప్పుడు బండెడన్నం పప్పు, కూరలు రోజూ పంపిం చమన్నాడని బకాసురుణ్ని బండకేసి ఉతికాడు . కరవు రోజులొచ్చి మీదపడితే ఎంత లావు దానవీరశూర కర్ణుడైనా కవచ కుండలాల్లాంటివేవో అడిగితే ఠపీమని  పీకిచ్చే స్తాడుగానీ... కందిపప్పు ఓ పావు కిలో కావాలంటే దిక్కులు చూడాల్సిందే' 

' నువ్వు మరీ బాబాయ్! ఒక భారతమేంటి.. భాగవతంలో కూడా కరవు కాటకాలు తాండవించాయనేట్లున్నావ్ బాబోయ్!' 

  ' బాగా గుర్తు చేశావ్ రా అబ్బాయ్! ద్వాపరంలో మాత్రం ఈ కరవు కాట కాలకు కాపురాలు సరిగ్గా ఏడ్చి చచ్చాయా? చిటికెన వేలితో కొండనెత్తిన కృష్ణుడు తులాభారం నాటికి తులసాకంత బరువు కూడా తూగలేదంటే అర్ధమేమిటి? కరవు కాటకాలకు చిక్కి శల్యమైపోయాడనేగా ! అన్నీ ఉంటే ఆ కన్నయ్య అలా మన్ను ఎందుకు తింటాడురా! పాలు పెరుగులకోసం పొరుగు ఇళ్ళల్లో ఎందుకలా దూరతాడురా అబ్బాయ్? ' 

'బాబోయ్ నీ వరస చూస్తుంటే రామాయణానికి ఈ కరవు ఎసరు పెట్టేట్టున్నావే! ' 

'రామరాజ్యమనగానే కరవు కాటకాలనేవి అసలు రానేరావని నీ ఉద్దేశమా? నిజం నిష్ఠురంగా  ఉంటుందిగానీ, రాములవారు ఏకపత్నీ వ్రతమాచరించటానికి ముఖ్యకారణం ఈ దుర్భిక్షమే.  సీతాపహరణమనేది ఒక వంక గానీ, లంకమీద యుద్ధానికెళ్ళటానికి అక్కడ చక్కగా దొరికే ఉప్పూ, పప్పూ, బంగారమూ, బట్టలే అసలు కారణమంటే భక్తులు నొచ్చుకోవచ్చు. ఆ కాలంలో అడవులూ కరవు కోరల్లో చిక్కుకోబట్టే అప్పుడే పుట్టిన ఆంజనేయుడు కూడా ఆకలికి తట్టుకో లేక పోనీ సూర్యుణ్నయినా పండులాగా తిందామని పైకెగురుకుంటూ వెళ్ళాడు.' 

'ఇంక ఆపుతావా బాబాయ్ నీకు పుణ్యముంటుందీ!' 

'పాయింటొచ్చింది కనక చెబుతున్నాన్రా! ఆ హరిశ్చంద్రుడు నక్షత్రకుడి నస వదిలించుకోవడానికి ఆఖరికి అలిని కూడా అమ్మకానికి పెట్టాడుగానీ... అదే ఇప్పటి కరవు కాలంలో అయితే ఎవరు కొనేవారు చెప్పు?  సృష్టి ఆరంభంలో కనక అమృతంకోసం దేవదానవులు అలా కొట్టుకు చచ్చారు. ఈ కరవు కాలంలో అయితే అందరూ హాలాహలానికి ఎగబడి ఉండేవాళ్ళు పాడు జీవితాలతో విసిగి విసిగి ' 

'ఆ దానవుల్నంటే సరే, దేవతల్నీ వదలిపెట్టవా?' 

'ఈసారి నుంచి 'కరవు వీర', కరవు ధీర,'కరవుకాటక' బిరుదులిస్తున్నారు!' 

'విను' అందరి రాత రాసే విధాతకే కరవువాత పడక తప్పలేదురా బాబూ! నాలుగు నోళ్ళకు రెండు పూటలా ఆహారమంటే  మామూలు వ్యవహారమా! పొద్దస్తమానం పాలసముద్రంలో పడుంటే చింతామణికైనా చవిచెడి నాలిక్కింత చింతతొక్కు రాసుకుందామనిపించినా  కలికానికైనా ఆ లోకంలో దొరకని కరవుకాలం.  కనకనే అన్నేసి అవతారాల వంకతో భూమ్మీదికొచ్చి పోయాడేమో.. ? కలిమికి మొగుడైతే మాత్రం ఏం లాభం... కరవుకు ఆ దేవుడైనా దాసుడవాల్సిందేరా నాయనా! దేవుడి బతుక్కున్నా జీవుడి బతుకే నయం!"

'అదేంటి బాబాయ్... మరో వింత విషయం చెబుతున్నావ్ ! ' 

'మనకిలా ఏ కరవో కాటకమో వచ్చినప్పుడు వానలు పడాలనో, పంటలు పండాలనో దేవుళ్ళకు మొక్కుకుంటాం. దేవుళ్లకూ ఆ  కాటకాలొచ్చిపడితే పాపం ఎవరికి చెప్పుకొంటారు చెప్పు?' 

' పాయింటే బాబాయ్ ! ' 

' అంతే కాదు. మానవ  జన్మెత్తితే మరిన్ని లాభాలున్నాయిరా నాయనా! నిజాలే చెప్పాలన్న నియమం లేదు. పంట చేను పగులిచ్చి వానబొట్టుకు నోరెళ్ళబెట్టుకు చూస్తున్నా, వీధి బావి ఎండిపోయి, పాడిగేదె వట్టిపోయి, ముసలి తల్లి మందులేక మూలుగుతున్నా, పిల్ల గాడు ఫీజుకట్టక బడినుంచి చదువు మాని తిరిగి వచ్చినా , తాకట్టు కొట్టులో  ఉన్న పెళ్ళాం తాళి కలలో కనపడి ఎగతాళి చేస్తున్నట్లున్నా.. తట్టుకోలేక తెల్లారకుండానే ఓ అన్న దాత పురుగుమందు తాగి బతుకు తెల్లార్చుకున్నా - మందెక్కువై చచ్చాడేగానీ, కరవుతో  కాదని, అసలు కరవనేదే లేదు పొమ్మని బుకాయించవచ్చు.  ధరలు ఆకాశంలో వీరవిహారం చేస్తున్నాయి. ' దించండి మహాప్రభో ! ' అని వేడుకుంటే 'మంత్రాలకి చింతకాయలు రాల్తాయా! మా దగ్గరలాంటి మంత్రదండమే నిజంగా ఉండుంటే ప్రతిపక్షాలన్నింటినీ ఈ పాటికి హాంఫట్ మని మాయం చేసిఉండమా! ' అంటూ సాక్షాత్  ముఖ్యమంత్రి మాదిరి మాట విసిరి వినోదం చేయచ్చు.  జనం బియ్యం కొనలేక గంజి కాసుకుని తాగుతుంటే 'గంజి కాదది హోటల్  స్పెషల్ ‌ సూప్ ' అని సూపర్బుగా  కామెడీ చేసేయచ్చు . ఆ 'వ్యాట్' పన్నయినా పీకి పారెయ్యండి మహాప్రభో! ' అని మొత్తుకుంటే 'వ్హాట్ ' అంటూ గుడ్లురిమి చూసి ఆనక పకపకా నవ్వేయచ్చు.  పొరుగు రాష్ట్రాలకు బియ్యం తరలిపోకుండా ఆపగలిగితే ఈ ఆపద కొంతవరకైనా తగ్గుతుందేమో ఆలోచించండి సార్ ! ' అంటే ' అక్కడా ఇక్కడికన్నా ఘోరకలి ఉండబట్టే గదా... మన సరుకుల కోసం ఎగబడుతున్నది! మనది దేవుడి పాలనయ్యా!  పాపం జగన్ బాబు  ఆనందపడతాడని ఈసారికి వానదేవుడిని  నేనే కాస్త విశ్రాంతి తీసుకోమన్నా! జనం దాహం తీర్చటానికి బావి తవ్వుదామని ఉవ్విళ్లూరుతున్నా.  'సెజ్ కానిది గజం భూమి కూడా దొరక్క ఇబ్బందిగా ఉంది' అని కన్నీళ్ళు పెట్టుకోవచ్చు'

'ఇంకొద్దు బాబాయ్! నిజంగానే నాకూ కన్నీళ్ళొచ్చేటట్లున్నాయ్... ఆఖరుగా అడుగుతున్నా... రకరకాల కరవులున్నాయంటగా? తీవ్రమైన కరవు, సాధారణ కరవు, మూగ కరవు, ఏదేదో ఏకరువు పెట్టకుండా మనది ఏ రకం కరవో ఒక్కముక్కలో మాత్రం చెప్పు బాబాయ్! ' 

'మూగకరవురా అబ్బీ!  ఆగస్టులో నలభై డిగ్రీలు ఎండ కాస్తున్నా కరవు మండలాలు ప్రకటించకుండా మూగగా చూస్తూ కూర్చుందే ప్రభుత్వం... అందుకూ! ఈ ఆగస్టు పదిహేనుకున్నా సంకెళ్ళు తెంపుకొని స్వేచ్ఛగా చెలరేగి పోయే ధరవరలను అదుపుచేసి మళ్ళా మనకింకో స్వాతంత్ర్యం తేవాల్సిన విధి విధాతది కాదు.. దేవుడిపాలన అయిన మన ప్రభుత్వానిదే! 

'బాగా చెప్పావ్ బాబాయ్! తెల్లోడిని తరిమినవాడికి, తలచుకుంటే ఈ కరవును తరుమటం ఒక లెక్కా... పత్రమా!'

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు

( ఈనాడు - కరవు ఘోష - పేరుతో 15 -08-2009-న ప్రచురితం) 

ఈనాడు- సంపాదకీయం కల్యాణం... కమనీయం రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు ( ఈనాడు - ప్రచురితం - 01 - 04-2012 )

 

ఈనాడు- సంపాదకీయం 

కల్యాణం... కమనీయం!

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 01 - 04-2012 ) 

కీర్తి, కాంత, కనకం ఒకేసారి వరుడికి కలిసొస్తుంటే, వధువుకు జీవన మధువు అందివచ్చేది మెడలో మూడుముళ్లు పడే తొలి ఘడియల నుంచి.  ప్రకృతి మూలశక్తి, పురుషుడు ఆ శక్తిధరుడు. ఇద్దరూ పరస్పరాధారితులు' అని గీతావాక్యం! 'జీవితాంతం కలిసి ఉందాం. స్నేహితుల్లా జీవిద్దాం' అంటూ అగ్నిసాక్షిగా ఏడడుగులు వేసి వధూవరులు చేసుకునే ప్రమాణాలే వివాహకాండలోని ప్రధాన ఘట్టం. 'వంశం నిలబడాలన్నా.. ముక్తి సాధించాలన్నా గృహస్థాశ్రమం అత్యంత ఆవశ్యకం' అని  యాజ్ఞవల్క్యస్మృతి విధి . ఉగ్రుడు నారదుడికి గృహస్థు ధర్మ ప్రాశస్త్యాన్ని ప్రబోధించిన 'అయుతు- నియుతుల కథ' తెనాలి రామ కృష్ణ కవి 'శ్రీపాండురంగ మాహాత్మ్యం'లో కనబడుతుంది. అగస్త్యుడంతటి మహర్షి ప్రియశిష్యులు ఆయుతు, నియుతుల ఆలనా పాలనా చూసుకొనేటందుకు విధాత తనయలను తెచ్చి పాణిపీడనం (పెండ్లి) చేయించబోతాడు. 'అడవుల నవయు తపస్వికి/ గడు సౌఖ్యముకోరు సతికి కలయిక తగునే!' అని తలపోస్తాడు అయుతుడు. కపట గృహ స్థుగా రంగప్రవేశం చేసిన ఇంద్రుడు ఆ సందర్భంలో విశదీకరించే గృహస్థాశ్రమ ధర్మ మర్మాలు ఏ కాలానికైనా సర్వజన శిరోధార్యాలు. పాడిపం టలు, విందు వినోదాలు, దానధర్మాలు, దాసదాసీలు, బంధుబలగాలతో గ్రామపెద్దగా గౌరవం పొందుతూ, నిత్యనైమిత్తికాలు నిష్ఠగా ఆచరిస్తూ, ధర్మపత్ని ప్రేమతో వడ్డించే మృష్టాన్నపాయసాలను స్వీకరించడంలోని బ్రహ్మానందం రాయిలాగా జీవితం గడిపే నిత్యబ్రహ్మచారికి - ఆ దేవరాజు దెప్పినట్లు నిజంగా ఏం బోధపడుతుంది!

పచ్చపచ్చని గడపలు, మామిడాకుల తోరణాలు, కళకళలాడే కల్యాణ మందిరాలు, మంగళ వాయిద్యాలు, వేదమంత్రోచ్ఛారణల మధ్య వధూవరుల సిగ్గులూ స్వప్నాలు, పట్టుచీరెల రెపరెపలు, పడు చుజంటలు పక్కచూపులు, పిల్లల కేరింతలు, పెద్దల ఆశీస్సులు, విందులు, వియ్యాలవారిమధ్య వినోదాలు, ఎదుర్కోల పన్నీరునుంచి అప్పగింతల కన్నీరుదాకా ఎన్నెన్ని అపూర్వ అపురూప అనిర్వచనీయ చిరస్మరణీయ మధురానుభూతులో... కల్యాణమంటే! 'వధువు వరు డును ద్వంద్వమై మధువు గ్రోలు' ఆ ప్రేమ బృందావనారామసీమ' గురించి కాళిదాసునుంచి కరుణశ్రీ వరకు వర్ణించని కవులు అరుదు. ఉమను పెళ్ళికూతురు చేస్తూ 'శృంగారక్రీడలో నీ భర్త తలమీది చంద్రకళను తాడించవలసింది ఈ వామపాదంతోనే సుమా!' అన్న సమకత్తెను  పూమాలతో ఉమ కొట్టిన తీరును కాళిదాసు వర్ణించిన వైనం అనుపమానం. సప్తమాతృకలు అందించిన విలాస సామగ్రిని విధా యకంగా మాత్రమే సృజించి వదిలేస్తాడు విరాగి గిరీశుడు. అయి తేనేం... ఒంటిమీది విభూతే సుగంధ లేపనం, కపాలం హస్తభూ షణం, గజ చర్మం చక్కని అంచున్న దుకూలం(తెల్లని వస్త్రం). మూడోకన్ను కల్యాణ తిలకం. సర్పాలు సర్వాంగాభరణాలు. వాటి శిరోమణుల వెలుగుల్లోని ఆ సహజ సౌందర్యమూర్తిని 'ఉమ' దృష్టితో చూడాలే గానీ... ఒడలు పులకరించిపోవూ! రాయలవారి ఆముక్తమా ల్యద రంగనాథుని వివాహ వైభోగం మరీ అతిశయం. ద్వాదశాదిత్యులు దివిటీలు. చంద్రుడు స్వామికి పట్టిన గొడుగు. నక్షత్రాలు దాని కుచ్చులు. కళ్లాపి చల్లినవాడు సముద్రుడు. అగరుధూపం అగ్నిదే వుడు. పందిళ్ళు చాందినీలు... దేవేంద్రుడు. నారద తుంబురులా

 దులు సంగీతం. గరుత్మంతుడు అంబారీ.  ఆదీ ఆ రంగనాథుడు కళ్యాణ వేళ తరలివచ్చినప్పటి ఆర్భాటం.  అల్లుడి కాళ్లుకడిగి, నిజపత్నితో కలిసి ఆనాడు విష్ణుచిత్తుడు చేసిన కన్యాదాన మహోత్సవమే నేటికీ తెలుగునాట పరిణయమంటే.

' స్వర్లోకమందున్న మానినులయందు బెండ్లిళ్లు  లేని కార ణమున మరులెత్తి మర్త్యలోకమున దేశ/ దేశముల పయింబడి వారు తిరుగుచుండ్రు' అని కవిరాజు త్రిపురనేని 'నందనోద్యానం'లోని ఒక చమత్కారం. ' తాడులేని బొంగరం- జోడులేని జీవితం' అని సామెత. వయసు పిల్లలు కనిపిస్తే ఇప్పటికీ పెద్దలు వేసే కుశల ప్రశ్నలలో  మొదటిది పెళ్ళి గురించే. ' పరిచారికల నడుమ మనోహర కాంచన మంటపంలో/ మసృణ  పర్ణాల నడుమ మందారం మాదిరి/ కూర్చొన్న మహారాజ్ఞి' అలవోకగా కేలనున్న జిలుగు చామరాన్ని కదిలిస్తే చాలునట... మరకత ఖచిత కనక పీఠిక పై/ మంతనాలయంలో మంత్రి మాండరీనులతో/ సామ్రాజ్య సంబంధ చర్చల మధ్య చిక్కిన మహామహీ మండలేశ్వరుడైనా ఆ పరిమళ సందేశాన్ని అందుకునేం దుకు కదలిపోవాల్సిందేనం' టారు కవి కృష్ణశాస్త్రి.  నిజమే. 'ఒక్కసారి ఈ కెమ్మోవి రుచి మరిగితిరా మరి వదలరు! ఒక్కసారి ఈ (ప్రేమ) బాహువులకు చిక్కితిరా మరి కదలరు' . ఆదికావ్యం రామాయణమే 'చతురాశ్రమాలలో  గార్హస్త్య జీవితం శ్రేష్టం.. ఉత్తమమ్' అని నిర్ధారించింది. ప్రతిదీ ప్రచండ వాయువేగంతో మార్పులకు లోనవుతున్న ఈ ఆధునికయుగంలో సైతం వేలాది సంవత్సరాలుగా వీస మెత్తయినా  తేడా లేకుండా తరంనుంచి తరానికి తరలివస్తున్నదంటేనే తెలు స్తోంది- మన వివాహ వ్యవస్థ ఎంత సుదృథమైనదో ! ... మరెంత సుందరమైందో!  శతాబ్దాల కిందట సోమేశ్వరదేవుడు 'అభిలాషితార్ధ చింతామణి'లో అభివర్ణించిన వధువు నిర్ణయం, నిశ్చితార్ధం, పెళ్ళి ఏర్పాట్లు, వివాహ కార్యక్రమం (నాతిచరామి, జీలకర్రబెల్లం, మంగళ సూత్ర ధారణ, సప్తపది, అగ్నిసాక్షి ప్రమాణాలు, లాజహోమం, అప్ప గింతలు లాంటివి) నేటికీ మనం తు.చ. తప్పకుండా ఆచరిస్తున్న పెళ్ళితంతు. ఏకపతి, ఏకపత్నిత్వాలకు  మొదటినుంచీ మనకు సీతారాములే ఏకైక ప్రతీకలు. శ్రీరామనవమి పేరుతో ఊరూ వాడా జరిగే సీతారాముల పెండ్లివేడుకలు  సువ్యవస్థితమైన వైవాహిక బంధంమీద ఈ జాతికున్న అచంచల భక్తివిశ్వాసాలకు గుర్తు.

రచన - కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

( ఈనాడు - ప్రచురితం - 01 - 04-2012 )