అనగనగా ఒక ఊరు .. - కర్లపాలెం హనుమంతరావు

 అనగనగా ఒక ఊరు .. 

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

మనిషికి మల్లేనే ప్రతి ఊరుకూ ఒక పేరు ఉంటుంది. ఊరూ పేరూ వ్యక్తికి తప్పనిసరి. ఎందుకూ కొరగాని  వ్యక్తిని ఊరూ పేరూ లేనివాడని సంబోధించడం మనం చూస్తుంటాం. మనిషి పేరు కన్నా ముందు ఊరు పేరు ఉండటం విశేషం. 

మనిషికి పేరు కన్నవారు పెడితేనో, ఉన్నఊరు పెడితేనో, చేసిన ఘనకార్యానికి గుర్తింపు కిందనో.. లభించేది. కాని మనుషులు నివాసముండే ఊరుకు ఆ పేరు ఊరికే రాదు. చారిత్రక నేపథ్యమో  , అపభ్రంశమయిన పూర్వనామమో, విశిష్ట వ్యక్తుల   పేరున గుర్తింపు పొందిన ప్రాంతమో .. కారణాలుగా ఉంటాయి. 

కొత్తమనిషి పరిచయంలో ఉళ్ల పేర్ల ప్రస్తావన రాకుండా ఉండదు  . మీ పేరేమిటి? అని అడగక పోయినా ఆ  అపరిచితుడు ' మీ దే ఊరు? ' అని విచారించక మానడు. ఉద్యోగానికో, గుర్తింపు పత్రానికో ..రాతపూర్వక పత్రం దేనికైనా సరే ఊరు పేరనేది  లేకుండా అసంపూర్ణం కింది లెక్క  . 

రుణ అభ్యర్థన  మొదలు చావుపుట్టుకల ధ్రువీకరణ వరకు  ఊరు పేరు వినా  ఏ పత్రము చిల్లు కాణీ విలువ చెయ్యదు  . ఎన్నికలలో నిలబడే అభ్యర్థి అర్హత ఉన్న  ఊరు ప్రాంతం బట్టే. జీవితంలో అన్నింటా అవసరమయే 'స్థానికత' ఊరు పేరును అసరించే నిర్ధారింపబడేది. 

ఊర్ల  కోసమే కాకుండా, ఊళ్ల పేర్ల కోసం కూడా యుద్ధాలు జరిగిన సందర్భాలు  చరిత్రలో కోకొల్లలు. కానీ, ఈ ఊళ్ల పేర్లు నిర్ధారణ కోసం పరిశోధకులు పడేపాట్లు అన్నీ ఇన్నీ కావు. దీని కోసం ప్రత్యేకంగా ఒక శాస్త్రమే కద్దు . 

అంతర్జాతీయ స్థాయిలో ఊళ్ల పేర్లకు సంబంధించిన శాస్త్రం పేరు ' International Committee for Onomastic Sciences) . బెల్జియం కేంద్రస్థానం.  మూడేళ్లకోసారి సమావేశాలు, ఓనామ పేరుతో  ఓ ప్రతిక కూడాను. 

Onama ( ఓనామ ) అంటే లాటిన్ భాషలో ' నామము '  అని అర్థం.  ఈ ఓనామస్టిక్స్ కమిటీకి  దేశదేశాలలో   శాఖలు ఉన్నాయి. జనావాలను గురించి విషయ సేకరణ వీటి ముఖ్య విధులలో ఒకటి. అమెరికాలో  ' నేమ్స్ సొసైటీ ' పేరుతో నడిచేది  ఈ తరహా సంస్థే . ఇది   త్రైమాసిక పత్రిక నొకదానిని నడుపుతోంది కూడా . 

ఇక భారతదేశానికి వస్తే ' భారతీయ స్థలనామ సంస్థ' ఒకటి మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం కేంద్రంగా నడుస్తోంది.  మన నాగార్జున విన్యవిద్యాలయంలోనూ నామ  విజ్ఞాన శాస్త్రాథ్యయనం నిమిత్తం  ఒక ఐచ్ఛిక పాఠ్యాంశం తెలుగు ఎమ్.  ఎ . కోర్సులో నడుస్తున్నది. 

సాధారణ అర్థంలో నామము  అంటే పేరు. గ్రామ నామము అంటే ఊరు పేరు. నామ శాస్త్రపరిశోధకులకు మాత్రం ( నామవాచకమా, సర్వనామమా, విశేషణమా ,  క్రియా అనే విచక్షణ ఏమీ  లేకుండా ) భాషలోని ప్రతి పదమూ ఒక ' పేరు ' కిందే లెక్క . ఈ సూతం ఆధారంగానే గ్రామ నామాల స్థిరీకరణపై అధ్యయనం సాగుతున్నది. 

ఇక అసలు విషయానికి వచ్చేద్దాం. ఈ నామవిజ్ఞాన శాస్త్రంలో ప్రధానంగా గ్రామ నామాల మీదనే ప్రధాన దృష్టి . మామూలుగా ఊళ్ల పేర్లలో  కొన్నిటికి  ఒక పదం మాత్రమే ఉంటుంది. దర్శి, కంభం, చీరాల, పామర్రు, బొల్లారం.. వగైరా వగైరా ఉదాహరణలు. 

ఊరి పేరులో రెండు పదాలుంటే మాత్రం  రెండో పదం జానావాసానికి  (Generics) సంబంధించి ఉంటుంది. కొండపల్లి లోని పల్లి, మొగల్తూరు లోని ఊరు, వేటపాలెం లోని పాలెం, పమిడిపాడు లోని పాడు .. ఇట్లా .  కొత్తగా లేచిన ఊళ్లయితే ' నగర్ ' ( గాంధీనగర్, భావనగర్) ఉండటం చూస్తుంటాం. 

అయితే పాత ఊర్ల పేర్లలో చివర కనిపించే పదానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంటుంది. తుర్రు అంటే .. నైసర్గిక లక్షణాలకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చే పదం. పేట అంటే అది తప్పకుండా  ప్రధానంగా వ్యాపారస్థలమై ఉంటుంది. పూడి అంటే దాని పక్కన కచ్చితంగా నీటి ప్రవాహం ఉంటుంది. మిర్రు అంటే మెరక మీద ఉండే స్థలం. ఊర్ల  పేర్లు ఊరికే అట్లా వచ్చేసినవి  కాదు. పెద్దల అవగాహన వల్ల స్థిరపడ్డ పేర్లవి . అథ్యయనం చేసే కొద్దీ చిత్రమైన చరిత్ర బయటపడే అంశం గ్రామనామ విజ్ఞాన శాస్త్రం.  

ఇంగ్లీషులో ఈ నామ విజ్ఞాన శాస్త్రానికి సంబంధించి స్పెసిఫిక్స్ (Specifics)' అనే ఒక సాంకేతిక పదం ఉంది. కొండపల్లినే ఉదాహరణగా తీసుకుందాం. పల్లి అనేది నైసర్గిక  ప్రాథాన్యతను సూచించే పదం  అనుకున్నాం కదా! చివరన  పల్లి అనే పదం పేరుతో ఒకే ఊరు ఉండక పోవచ్చు. ఎవరైనా ఫలానా  పల్లి  కి ఎట్లా పోవాలి అని అడిగితే .. ఆ ఫలానా ఏదో   సమాధానం చెప్పేమనిషికి  ఏదో ఒక కొండగుర్తు అవసరం. దాని కోసం ఆ పల్లికి సంబంధించి, నలుగురూ ఠక్కున గుర్తుపట్టే  పేరు ఉండటం తాప్పనిసరి . కొండపల్లి అంటే కొండకు దగ్గరగానో, కొండ మీదనో ఉన్న పల్లి అన్నమాట. అట్లాగే బ్రాహ్మణపల్లి . ఆ ఊళ్లో బ్రాహ్మణకులస్తులు  ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల బ్రాహ్మణపల్లి అయింది. ప్రత్యేకంగా ( స్పెసిఫిక్ ) గా ఒక పేరును బట్టి జనావాసాన్ని గుర్తించే ఈ పద్ధతి స్పెసిఫిక్ పద్ధతి గా ప్రసిద్ధం అయింది. మనమేమో ప్రాచీనుల తెలివిని అతితెలివితో మహా చులకన చేస్తుంటాం. అదీ చిత్రం. 

 విడివిడిగా వివరించుకు పోతే విస్తరణ భీతి తప్పని అంశం ఇది . అవగాహన కోసం కొన్ని ఊళ్ల పేర్లు మాత్రం  ఉదాహరణలుగా చూపించి వ్యాసానికి స్వస్తి పలికేద్దాం . 

సంఘసంస్కృతిని తెలిపే ఉళ్ల పేర్లు కొన్ని ( జనావాసాలు, మొక్కలు వంటివి  నైసర్గిక ప్రాధాన్యత కలవి )  .... పూడి ( తుమ్మపూడి )  , బండమీదిపల్లె.. 

 కులాలు గట్రా  సూచించేవి .... బ్రాహ్మణపల్లి , గొల్లపాలెం, తురకపేట వగైరాలు  ... 

స్థలం ఉన్న స్థితిని బట్టి ఎత్తుపల్లాలను , దిశలను.. సూచించేవి .... దిగువ తడకర, తూర్పు పల్లి, ఏటికవతల తాండ్రపాడు.. 

తమాషా ఏంటంటే, కొన్ని ఊళ్ల పేర్లు మనల్ని కంగారు పెట్టేస్తాయి. ఉదాహరణకు : గొడుగుచింత .  ఇక్కడ గొడుగును చింత పదం  నుంచి విడగొట్టడం  వల్లనే ఇంత గొడవ.  గొడుగుచింత అనేది  ఒక మొక్క పేరు. ఆ విషయం తెలిస్తే మరి అయోమయానికి ఆస్కారం ఉండదు. 

అట్లాగే దీపాల పిచ్చయ్యశాస్త్రి లోని ఇంటిపేరు.. దీపాల మనం అనుకుంటున్నట్లు వెలుగు నిచ్చే దీపానికి సంబంధించింది కాదు.  ఒక గడ్డి మొక్క పేరు. 

అట్లాగే కోమలి దీపావళి అనే ఊరు పేరు మనం సాధారణ అర్థంలో తీసుకుంటాం, కాబట్టే తికమక . 

చివరగా: లంజ అన్న పేరున్న ఊరు ఒకటి కద్దు . ఒక బూతు పదం  మీదుగా ఊరికి పేరు పెట్టడం ఆశ్చర్యమే కాదు  . . వినడానికి  .. ఆ ఊళ్లో ఉండేవాళ్లకూ  ఇబ్బంది కలిగించే  పరిస్థితి. ఈ అపార్థానికి  కారణం లంజ అనే పదం మనం కేవలం నీతి తప్పి .. వంకర మార్గంలో నడిచే  స్త్రీకి మాత్రమే వర్తించుకుంటున్నందు వల్ల . ఆ వంకర దారి ( వక్రమార్గం) లో నడిచేది ఒక్క మనిషే కావాలని  రూలేముంది? నీటి ప్రవాహం కూడా కావచ్చు కదా! తిన్నగా పారక వంకరటింకరగా పారే నీటి ప్రవాహం దగ్గర ఉండే జనావాసం కాబట్టి  అందరం చెడుగా భావించే ఆ ఊరు పేరు ఆ పదంతో ప్రసిద్ధమయింది. 

తరాలబట్టి జనం నోళ్లలో నానే పదాలను ఏ మనిషికీ  , ప్రభుత్వానికైనా  బలవంతంగా   మార్చే  శక్తి సున్నా . 

ఊళ్ల పేర్లంటే కదలి వెళ్లి పోయినా కాలపు కాలి ముద్రలు. వాటిని చెరిపివేసే శక్తి ఎంత లావు బాహుబలికైనా నాస్తి !

- కర్లపాలెం హనుమంతరావు 

28 -10-2021 

బోధెల్ ; యూ. ఎస్.ఎ

( ఒక ఊరి కథ - యార్లగడ్డ బాలగంగాధరరావుగారి  గ్రంథం ఆధారంగా )