పేరడీ ప్రక్రియ - రుక్మిణీనాథశాస్త్రి - పరిశీలన – కె.వి.ఆర్ - జరుక్ శాస్త్రి పేరడీలు ( P. 19-25 ) కె.వి. రమణారెడ్డి

 

పేరడీ ప్రక్రియ - రుక్మిణీనాథశాస్త్రి

పేరడీ ప్రక్రియమాత్రం తెలుగుకి కొత్తదే. పేరడీ అంటే కోతి కొక్కిరాయి కవిత్వమని నోరి నరసింహశాస్త్రి వర్ణించినట్లుగా ఇటీవల శ్రీశ్రీ రాశాడు. ఏ సాహిత్యంలోనైనా అలాంటిది వుంటుంది. ఎమి తిని కపితము సెపితివి గానీ, అండజ భీము ఉండ గానీ, మేక మెకమేక మెకమేక గానీ నోరివారి కోతికొక్కిరాయి కవిత్వమే. చంద్రరేఖా విలాసాన్ని చంద్రరేఖా విలాపంగా సాంతం మార్చింది. విదూషక తత్వం కాదు. దూషక తత్వమే. పేరడీ కవిత్వం అలాంటిది కాదు. ధూర్జటికవిని తెనాలి రామలింగకవి తెలిసెన్ భువనైక మోహనోద్ధత సుకుమార వార వనితా జనతా ఘనతాపహారి... పద్ధతిలో ఏడ్పించడం పేరడీ అవుతుందా ? దీని దినుసు వేరే. ఇలాంటి ప్రక్రియను తెలుగులో ప్రవచించడానికి ఏ నమూనా దొరికిందో తెలీదు కాని, రుక్మిణీ నాథశాస్త్రి మాత్రం శ్రీశ్రీ విదూషకాంశను పట్టేసినట్టుంది. కుటుంబరావు ఒక మాటన్నాడు.

పేరడీ ప్రక్రియమాత్రం తెలుగుకి కొత్తదే. పేరడీ అంటే కోతి కొక్కిరాయి కవిత్వమని నోరి నరసింహశాస్త్రి వర్ణించినట్లుగా ఇటీవల శ్రీశ్రీ రాశాడు. ఏ సాహిత్యంలోనైనా అలాంటిది వుంటుంది. ఎమి తిని కపితము సెపితివి గానీ, అండజ భీము ఉండ గానీ, మేక మెకమేక మెకమేక గానీ నోరివారి కోతికొక్కిరాయి కవిత్వమే. చంద్రరేఖా విలాసాన్ని చంద్రరేఖా విలాపంగా సాంతం మార్చింది. విదూషక తత్వం కాదు. దూషక తత్వమే. పేరడీ కవిత్వం అలాంటిది కాదు. ధూర్జటికవిని తెనాలి రామలింగకవి తెలిసెన్ భువనైక మోహనోద్ధత సుకుమార వార వనితా జనతా ఘనతాపహారి... పద్ధతిలో ఏడ్పించడం పేరడీ అవుతుందా ? దీని దినుసు వేరే. ఇలాంటి ప్రక్రియను తెలుగులో ప్రవచించడానికి ఏ నమూనా దొరికిందో తెలీదు కాని, రుక్మిణీ నాథశాస్త్రి మాత్రం శ్రీశ్రీ విదూషకాంశను పట్టేసినట్టుంది. కుటుంబరావు ఒక మాటన్నాడు.

Long rolling a ruinous red eve And lifting a mutinous lid

To all monarchs and matrons I said" | Would shock them" and did !

మాతృక లాగానే వుంటూ అర్ధాన్ని లఘువు చేస్తూ, అపహసిస్తూ తల్లివేలితో తల్లికన్నే పొడిచేలా రూపొందే రచనా పుత్రికను పేరడీ అనవచ్చు. మాతృకను మక్కీకి మక్కీ అనుసరించనక్కరలేదు. మొక్కట్లు కనిపిస్తే చాలు. రాయప్రోలువారి శైలిని హితోపదేశంలో ఎంత సరసంగా దురుద్దేశరహితంగా హేళనచేశారో(పుట103) తెలుపుతుంది. తల్లి నోట్లోంచి వూడిపడ్డట్టుగా తల్లినే మరిపించేదానికి ఆ పక్క పుటలోని కొత్త ఎంకిపాట చాలు. అబ్సర్డ్ స్థాయిని కొంచెం దించి హాస్యం పుట్టించేది మృత్కణానికీ, మత్కుణానికి సంబంధించింది (పు.113114లు). శుద్ధహేళనకు గొప్ప తార్కాణం, మల్లవరపు విశ్వేశ్వరరావుగారి రచనను యెద్దేవాచేసిన “కఞ-కఞ (పు 126-128లు). నాయని సుబ్బారావు ఖండిక "ఆసురకృత్యము" ముగ్ధప్రణయ విఘాతకుణ్ని గంభీరంగా నిరసిస్తే, పేరడీలోవాడు దగుల్బాజీ అయ్యాడు. విదూషకత్వం పరాకాష్ఠ పొందింది విశిష్టాదైత్వంలో. అక్షింతలు పేరడీ కాదు. ఆ ప్రయోగం విచిత్రమైన హస్తలాఘవంలాటి కూర్పు నేర్పరితనం. వీటన్నిటినీ తలదన్నేది వచన పేరడీలో వున్న ఒక శిలాశాసనం. రుక్మిణీనాథశాస్త్రి వ్యుత్పన్నత ప్రతిభాదీప్తిచేత అసాధారణంగా రాణించింది. నీదు మార్గాన నియంత నేతలేడు అని పేరడీ సందర్భంగా ఆయన మాటలను ఆయనకే అప్పజెప్పవచ్చు. శ్రీశ్రీ దేశచరిత్రలు కూడా పేరడీ అయిందట గాని కనిపించి చావందే ?

ఏ కాకి చరిత్ర చూచినా ఏమున్నది గర్వకారణం ?

ఇలా మొదలైందని శ్రీశ్రీ, ఆరుద్రా చెబుతూన్న యీ పేరడీ విషయంలో చెరో చరణమో అంగులో గుర్తుందిగాని పూర్తిపాఠం ఎవరికీ

కంఠోపాఠం కాలేదు. ఆ లోటుని మాచిరాజు దేవీప్రసాద్ బాగానే భర్తీ చేశాడు. ఏమైనా రుక్మిణీనాథశాస్త్రి హస్తవాసి వేరే, పేరడీశాస్త్రం సారమెరిగి తాను పేరడీశాస్త్రి కాలేదు. శాస్త్ర నిర్వచనాలూ, గట్రా చూదామా?

అలెక్ట్ ప్రేమింజర్ ఎడిట్ చేసిన ప్రిన్స్టన్ ఎన్సైక్లోపీడియా పొయిట్రీ అండ్ పొయిటిక్స్ (1974)లో, PARODIA అనే గ్రీక్ మూలంనుంచి ఇంగ్లీషు శబ్దం పేరడీ ఏర్పడిందని వుంది. ఎదురు పాట (Counter song) అనే కావ్య విశేషం ఒకటి సుప్రసిద్దమే గదా, సదరు ఓడ్ను తలపించే ఎదురు ఓడ్ పేరోడియా అవుతుంది. వెబస్టర్ న్యూ వరల్డ్ డిక్షనరీ" (1956)లో రెండర్థాలిచ్చారు.

1. Literary or musical composition imitating the characteris tic style of some other work or of a writer or composer but treating a serious subject in a nonsensical manner in an attempt at humour or ridicule..

2. A poor or weak imitation.

మనకు కావలసింది పై వాటిలో మొదటిదే. సంగీత సాహిత్యాలలో ఒకానొకని కృతికి విలక్షణమైన శైలిని అనుకరిస్తూనే, గంభీరమైన ఆకృతి విషయాన్ని హాస్యం కోసమో, హేళన కోసమో అర్థరహితమయ్యేట్టు చూపే సాహిత్య సంగీత అనుకృతి పేరడీ.

విషయాన్ని అలాగే వుండనిచ్చి వికృతరూపమిస్తే ట్రేవెస్టీ అవుతుందనీ, నిజానికి మరీ అతిశయంగా, అడ్డూ ఆపూ లేనట్టుగా మూలాన్ని పేరుకి మాత్రమే అనుకరిస్తే బర్ట కాగలదనీ Cassell's Encyclopaedia of Literatureలో అనుకరణ భేదాల వివరణ వుంది. పరమోత్తమమైన పేరడీ, మూలరూపానికి మాత్రం విధేయంగా వుంటూ వస్తువుకేమో చేటు కలిగించేదని కొద్దిలో చెప్పారు. అయితే అలాంటి పరమోత్తమత చాలా అరుదట. ప్రాచీనకాలంలో ఆరిస్టొఫేనీజ్ మొదలు ఆధునిక యుగంలో జేమ్స్ జాయిస్ దాకా గొప్ప పేరడిస్టులుగా పేరు తెచ్చుకున్నవాళ్ళు విడి

విడి కావ్యఖండికలను గాక, కవులనూ, కవితారూపాలనూ అనుకరించారు. ఒకే ఒక కృతిని పేరడీ చేసి సెబాసనిపించుకున్న వారిలో బైరన్ ఒకడు. సౌతీ ఖండిక "ది విజన్ ఆఫ్ జడ్జ్మెంట్ (The vision of judgement) ను అనుకరించాడు. అలాగే వర్డ్స్ వర్త్ రచన పీటర్ బెల్ను షెల్లీ అద్భుతంగా అనుకరించాడు. అనుకరణలో సృజనాత్మకత ఎంత వుంటుందో విమర్శ అంత వుంటుంది పేరడీ ప్రతిసృష్టి.

ఉదాహరణకు సరదాపాట పెట్టినందువల్ల కూడా చిత్రమైన ఫలితం − ( 12\

కేవల విదూషక చర్యకు కోతి చాలు. నోరి నరసింహశాస్త్రి కోతి యిదే. కుశాగ్రబుద్ధి అయిన ప్రతిభాన్వితుడు ఎవరిని అనుకరించాలనుకుంటాడో వారి ఆనుపాను లెరిగి, వాటినేమిచేస్తే తానుద్దేశించిన ఫలితం కలుగుతుందో తెలుసుకోగలగాలి. మహోదాత్త మనిపించే మూలరచన పేరడీకి బాగా పనికిరాగలదు. దాన్ని తెలివిగా కదిపి కుదిపితే ఆ వుదాత్తత వుల్టా సీదా అవుతుంది. సందర్భశుద్ధి తప్పిందా, దాని గంభీరభావం అభావమై హేళనపాత్రమౌతుంది. అసలు శీర్షికను మార్చి తమాషా శీర్షిక కలుగుతుంది. శ్రీశ్రీ నవకవిత యిలా మారింది గాని దాని అర్థపుష్టికి ఏమీ కాలేదు గనక యిలాంటి పేరడీ మేలురక మనిపించుకోదు. పేరడీ అంటేనే అతిశయత్వం. మూలానికి గల సందర్భాన్ని మార్చినందుచేత దానిలో ప్రముఖంగా వుండిన అంశాలను విడగొట్టి వూతమిచ్చి చూపినట్ల వుతుంది. గొప్ప పేరడీలు కొన్ని వేరే సందర్భాలలోనైతే మూల కృతులుగానే చలామణి కావచ్చు. ఏవో కొన్ని మాటలను మాత్రమే అరువు తెచ్చుకుని అనుకృతిలో చేరిస్తే, దాన్ని పేస్టీష్ (Pastiche) అనవచ్చునేమో గాని పేరడీ రూపభేదమనడం సరి కాదు. కాల్పనిక కవిత పేరడీలకు భేషైన సదవకాశం. ద్వాదశి చూడండి. విశిష్టాద్వైతం కూడా ప్రణయం సైతం. దీనికి కారణం, ఆ ధోరణి కవితలోని భావోల్బణం.

హేళనకోసం హేళనే పేరడీ లక్షణం కాదు. దానికో కారణం వుండాలి. సకారణ హేళన పరోక్ష విమర్శ, పేరడీకారుడు తన కాలపు ఆచారు

వ్యవహారాలనూ, రాజకీయ, నైతిక పద్ధతులనూ, విలువలనూ వ్యంగ్యంగా నిరసించడం అవసరమౌతుంది. లేకుంటే పేరడీకి ప్రయోజనం లోపిస్తుందని ఎన్సైక్లోపీడియా బ్రిటానికాలో (14వ ఎడిషన్, 17వ వాల్యూము) ఇ.వి. నాక్స్ రాశాడు. ఇవేవీ లేనిపక్షాన పేరడీ పేరుతో వెలువడుతూ వున్నది క్షుద్రవినోదం అయే ప్రమాదం వుంది. ఛందస్సు, దాని నియమాలు ఎక్కడా భంగపడగూడదు. ఇది కత్తిమీద సామేగాని గారడీ మాత్రం కాదన్నమాట.

ధేసోస్ నివాసి హేజిమాన్ పేరడీ ప్రక్రియకు పితామహుడని ఆరిస్టాటిల్ అభిప్రాయం. హోమర్ మహేతిహాసం ఇలియాడ్ కు ఇఫీనస్ వాస్తవ్యుడైన హిప్పోనార్స్ అద్భుతమైన పేరడీ సృష్టించాడట. ఈస్కిలస్, యూరిపిడీజ్ గొప్ప నాటకకర్తలు. ఆరిస్టోఫేనీజ్ కూడా అంతే ఘనుడు. అయినా మొదటి యిద్దరికీ తాను పేరడీ చేశాడు. మధ్యయుగాల వీరశృంగార గాథాసంప్రదాయాన్ని సెర్వాంటెస్ డాన్ క్విక్సోట్లో చేసింది పేరడీయే. షేక్స్పియరంతటివాడు మార్లోను మర్కటించాడు. ఇంగ్లీషు సాహిత్యంలో పోప్ూ, థామ్సన్నూ, యంగ్నూ అనన్యంగా పేరడీ చేసి వదిలింది ఐజాక్ హాకిన్స్ బ్రౌన్. ఇతనితోటి పేరడీకి స్వర్ణయుగం ప్రారంభమైనట్టు భావిస్తున్నారు. ఇది నేటికీ అనుస్యూత మవుతూంది. ఏమైనా అనుకరణకు లక్ష్యం సంస్కరణ. హేళన మూలంగా ఇది సూచ్యం కావాలి. ఈర్ష్యాసూయలకూ, ద్వేషానికీ ఇది చోటివ్వగూడదు. a critical act of imaginative reproduction అనే నిర్వచనం సార్థకం కావాలి. మరెందుకైనా కాకున్నా, పేరడీ ప్రక్రియను ప్రచురం చేసి తెలుగు కవిత్వంలో దానికి ప్రసిద్ధి చేకూర్చినందుకు రుక్మిణీనాథశాస్త్రి కీర్తి చిరంజీవి.

5

రుక్మిణీనాథశాస్త్రి కావ్యాలు లభించినంతమట్టుకు ఈ సంపుటాని కెక్కుతున్నాయి. ఇది సమగ్రమని అనడం లేదు. సహకరించదగినవాళ్ళు

మాటకు కట్టుబడి వున్నా యిది సమగ్రమయేది కాదు. ఎందుకంటే, అవి మరెన్ని పత్రికలలో పడివున్నాయో నిశ్చితంగా తెలియదు. మారు పేర్లతో రాసే దురలవాటు వుండినందుచేత ఏవి ఆయనవో, ఏవి ఇతరులతో తెలిసే వీలు తక్కువ.

ఈ సంపుటానికి యీ మాత్రం నిండుదనమైనా చేకూరడానికి ఇంద్రగంటి శ్రీకాంతశర్మ, బంగోరె, అనంతం వంటివారు తలా ఒక చెయ్యి వెయ్యడం కొంతవరకు కారణం. పేరడీలకేగాక సాదా రచనలకు కూడా పూర్వాపరాలు చెప్పి విషయపరిజ్ఞానానికి తోడ్పడినవారు ఇం.హ.శా. ఆరుద్ర నడిగితే దీనికి అక్షింతలు అని పేరెట్టి వుండును. నేనాపని చెయ్యడం లేదు. ఆ పేరైనా రుక్మిణీనాథశాస్త్రి అంగీకారం పొంది వుండేదా? నమ్మకం లేదు.

నిజానికి శరత్పూర్ణిమ (జలసూత్రం రుక్మిణీనాథశాస్త్రి కథల సంపుటి) కంటె ఇది ముందు రావలసింది. బాపు చిత్రరచన వగైరా అవసరమైనందు చేత రెండవదిగా వెలువడుతోంది. నాటికలు, వ్యాసాలు, సమీక్షలు, ఇతర వచన రచనలు మూడో సంపుటిగా వస్తే రచయితగా రుక్మిణీనాథశాస్త్రి పూర్ణవ్యక్తి లోకం ఎదుట అక్షరరూపంలో సాక్ష్యాత్కరిస్తుంది. పెద్దమనస్సు చేసుకున్న నవోదయ పబ్లిషర్సు అభినందనీయులు. గైషామ్స్ వంటిదొకటి తెలుగు సాహిత్యంలో ఇప్పుడు మంచి దాన్ని కిందుజేసి కీతసరుకుని లాభసాటి చేస్తూ బళ్ళకు బళ్ళు దించుతున్న సమయంలో మరుగునపడిన మంచి రచయితలకు మళ్ళీ సూర్యాలోకం కలిగించడం విశేషం కాదా మరి? కనీసధర్మంగా, మధ్యే మధ్యే యిలాంటి మేలిరచనలను ప్రకటించినా ఫర్వాలేదనుకోవచ్చు. వెలలకోసం గాక, విలువలకోసం సాంస్కృతిక పోరాటం సాగుతూంది. సంస్థ నష్టపోగూడదుగాని, లాభాల వేటకు ఉత్తమత్వాన్ని బలిపెట్టనూ గూడదు. 

- పేరడీ ప్రక్రియ - రుక్మిణీనాథశాస్త్రి - పరిశీలన – కె.వి.ఆర్ - జరుక్ శాస్త్రి పేరడీలు ( P. 19-25 ) 

కె.వి. రమణారెడ్డి

జవహర్ భారతి కావలి

జరుక్ శాస్త్రి పేరడీలు

15-4-1982